İQTİsadiyyatin təNZİMLƏNMƏSİ SİstemiNDƏ HÜquqi TƏNZİMLƏMƏ aləTİ KİMİ DÖVLƏt proqramlarinin əHƏMİYYƏTİ
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
4
edilməsi və bu sahələrdə davamlı inkiĢafa nail olunması hər bir dövlətin əsas vəzifələri sırasında dayanan məsələlərdəndir. Həmin sahələrin davamlı inkiĢafının təmin edilməsi ilk növbədə zəngin tənzimləyici normativ-hüquqi bazanın formalaĢdırılmasını tələb edir. Təbii ki, normativ-hüquqi baza dedikdə, yalnız məhdudiyyətlər yaradan direktiv sənədlər deyil, müəyyən istiqamətlərdə fəaliyyət, norma və standartları müəyyənləĢdirən istiqamətverici sənədlər də nəzərdə tutulur. Dünya təcrübəsi də sübut edir ki, idarəetmə və inkiĢaf tədbirlərinin əvvəlcədən qəbul edilmiĢ, mövcud Ģəraiti nəzərə alan və elmi cəhətdən hərtərəfli əsaslandırılmıĢ normativ sənədlərin tələbləri əsasında reallaĢdırılması uzunmüddətli və daha səmərəli nəticələrin əldə edilməsinə Ģərait yaradır. Bütün bunlar isə dövlət proqramları sahəsində dövlət tənzimləməsinin, yəni iqtisadi proseslərə dövlətin mümkün müdaxiləsinin zəruriliyini müəyyənləĢdirir. Məhz bu inkiĢafın təmin edilməsinin hüquqi tədbirlər sisteminin əsasını təĢkil edən məqsədli dövlət proqramlarının əhəmiyyəti böyükdür. Son illərdə dövlət tərəfindən regionların sosial - iqtisadi inkiĢafına və ayri-ayrı sahələrin inkiĢafına yönəlmiĢ çoxlu sayda dövlət proqramları iĢlənib hazırlanmıĢ və hal-hazırda da reallaĢdırılmaqdadır ki, bu proqramlar da regional inkiĢafın və bu inkiĢafa yönəlmiĢ dövlət siyasətinin hüquqi əsasını təĢkil etməkdədir. Ġqtisadi inkiĢaf proqramları hazırlanarkən xarici bazara daha çox rəqabət qabiliyyətli məhsul çıxarılması, əhalinin sosial problemlərinin həlli, yerli məhsullar hesabına tələbatın ödənilməsi səviyyəsinin yüksəldilməsi, istehsal potensialından səmərəli istifadə, iqtisadiyyatın sahə və ərazi quruluĢunun təkmilləĢməsi ön plana çəkilir. Regional inkiĢafın dövlət proqramları əsasında davamlı inkiĢafının təmini istiqamətində ilk ciddi addım 2004-cü ildə prezidentin müvafiq sərəncamı ilə təsdiq olunmuĢ ―Azərbaycan Respublikası regionlarının sosial-iqtisadi inkiĢafı Dövlət Proqramı (2004-2008-ci illər)‖ ilə qoyulmuĢdur. I regional inkiĢaf proqramı çərçivəsində nəzərdə tutulmuĢ tədbirlərin uğurla reallaĢdırılması nəticəsində regionların iqtisadi potensialı hərəkətə gətirilmiĢ, buradakı əmək ehtiyatları dövriyyəyə cəlb olunmuĢdur. Bir sözlə, ölkənin davamlı və tarazlı inkiĢafına yönəldilmiĢ bu
5
proqramın icrasına baĢlanılması ilə Azərbaycanda regional inkiĢafın təməli qoyulmuĢ, bölgələrdə iqtisadi fəallıq xeyli dərəcədə canlanmıĢ, insanlarda təĢəbbüskarlıq hissi güclənmiĢdir. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2009-cu il 14 aprel tarixli 80 nömrəli Fərmanı ilə təsdiq edilmiĢ ―Azərbaycan Respublikası regionlarının 2009-2013-cü illərdə sosial-iqtisadi inkiĢafı Dövlət Proqramı‖nın icrası ölkə iqtisadiyyatının inkiĢafında mühüm əhəmiyyət kəsb etməklə, makroiqtisadi sabitliyin təmin
olunmasında, sahibkarlıq fəaliyyətinin geniĢlənməsində, yeni müəssisələrin və iĢ yerlərinin yaranmasında, infrastruktur və kommunal xidmətlərin səviyyəsinin daha da yüksəldilməsində, yoxsulluq həddinin aĢağı düĢməsində və əhalinin rifah halının yaxĢılaĢdırılmasında müstəsna rol oynamaqdadır. 1-ci və 2-ci regional inkiĢaf proqramları çərçivəsində nəzərdə tutulmuĢ tədbirlərin uğurla reallaĢdırılması nəticəsində regionların iqtisadi potensialı hərəkətə gətirilmiĢ, buradakı əmək ehtiyatları dövriyyəyə cəlb olunmuĢdur. ―Azərbaycan Respublikası regionlarının 2014-2018-ci illərdə sosial- iqtisadi inkiĢafı Dövlət Proqramı‖nın icrasına baĢlanılması ilə ölkəmizin davamlı və tarazlı inkiĢafı yeni, daha sürətli mərhələyə qədəm qoymuĢdur. Adıçəkilən sənədlərlə yanaĢı Azərbaycan regionlarının kompleks inkiĢafını nəzərdə tutan ―2008—2015-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında əhalinin ərzaq məhsulları ilə etibarlı təminatına dair Dövlət Proqramı‖ kimi sənədlər də Azərbaycan regionlarında sosial sahələrin inkiĢafının hüquqi əsasını təĢkil etməkdədir. Dissertasiyanın predmetini davamli sosial - iqtisadi inkiĢafinin təmin edilmiəsilə bağlı yaranan iqtisadi və idarəetmə münasibətlərində hüquqi tənzimləmə aləti və mexanizmi kimi dövlət proqramlarinin əhəmiyyəti, yeri və rolunun müəyyənləĢdirilməsi, tədqiqat iĢinin obyektini isə Azərbaycan Respublikasının təsərrüfat kompleksləri, sosial - iqtisadi inkiĢaf ilə bağlı digər proseslər təĢkil edir. ĠĢin nəzəri və metodoloji əsasını regional iqtisadi inkiĢaf və regionların inkiĢafının zəruriliyi, regionların inkiĢafının təmin edilməsinin hüquqi mexanizmi və əsası kimi dövlət proqramlarının əhəmiyyəti ilə bağlı iqtisadçı alimlərin
6
müxtəlif istiqamətlərdə apardıqları araĢdırmaları təĢkil edir. Elmi araĢdırmada kompleks təhlil, dialektika, müqayisə, monitorinq, ekspert qiymətləndirilməsi, proqram-məqsədli yanaĢma, məntiq, tarixi yanaĢma, statistik metodlar tətbiq edilmiĢdir. Tədqiqatın informasiya bazasını Azərbaycan Dövlət Statistika Komitəsinin, Ġqtisadiyyat, Maliyyə, Vergilər Nazirliklərinin materialları, qanun və normativ aktlar, hökumətin qərarları, Prezident sərəncamları, habelə ölkədə fəaliyyət göstərən ayrı- ayrı iri Ģirkətlərin məlumatları və hesabatları təĢkil edir. Təqdim edilən problemin aktuallığı, onun nəzəri və praktiki əhəmiyyəti dissertasiyanın mövzusunun seçilməsini müəyyən etmiĢdir, tədqiqatın predmet və obyekti məqsəd və vəzifələri, həmçinin onun məntiqi və strukturunu Ģərtləndirir. Dissertasiya təqiqatının məqsədi davamlı sosial-iqtisadi inkiĢafının tənzimlənməsinin hüquqi mexanizminin nəzəri və praktiki aspektlərinin təhlilini aparmaq, sosial-iqtisadi potensialdan səmərəli istifadənin və sosial-iqtisadi inkiĢafının təmin edilməsinin hüquqi əsası kimi məqsədli dövlət proqramların yeri və rolunu müəyyənləĢdirmək və bu istiqamətdə nəzəri və praktiki təkliflər hazırlamaq, davamlı sosial-iqtisadi inkiĢafının təmin edilməsinin hüquqi təminatının və ölkə inkiĢafının müasir vəziyyətinin təhlilini aparmaq, bu istiqamətdə həyata keçirilən dövlət siyasətinin hüquqi təminatının xüsusiyyətlərini müəyyənləĢdirməkdir. Bununla əlaqədar olaraq, tədqiqatda aĢağıdakı konkret vəzifələrin yerinə yetirilməsi nəzərdə tutulmuĢdur: -
məsələlərini təqiq edilməsi və davamlı sosial-iqtisadi inkiĢafa dair nəzəri baxıĢları öyrənmək və müqayisəli təhlil etmək; -
müəyyənləĢdirilməsi və inkiĢaf problemlərinin metodoloji məsələləri tədqiq etmək; -
Sosial-iqtisadi inkiĢafın təmin edilməsində dövlət proqramları öyrənmək; -
Azərbaycan Respublikasında davamlı inkiĢafın təmin edilməsinin hüquqi təminatı məsələlərini tədqiq etmək; Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|