İmamların siması tarix guşəsində
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
............................................................................................................. İmamların siması tarix guşəsində 119 8) Nə üçün Məmun özü Mərvdən Bağdada gedərkən mam Rzanı (ə) Mərvdə saxlamayıb özü ilə aparır? Əgər o Həzrət həqiqətən də, vəliəhddirsə, Mərvdə qalıb ölkənin bu hissəsini idarə etməyinin nə eybi var idi? Bunlar bir sıra suallardır ki, ilk baxışda ola bilər sadə görünsün, ancaq bir az diqqət yetirdikdə, məlum olur ki, Məmun bu işdə heç də sidq ürəkdən saf addım atmayıb, əksinə, onu bu addımı atmağa məcbur edən başqa səbəblər olmuşdur. mam Rzanın (ə) vəliəhdliyi qəbul etməsinin amilləri 1) mam Rza (ə) o vaxt vəliəhdliyi ona görə qəbul etdi ki, gördü əgər vəliəhdliyi qəbul etməsə, nəinki öz canı, həm də bütün Ələvilərin və dostlarının canı təhlükə altına düşməsin. mam Rza (ə) həm özünü, həm də ş iə dostlarını təhlükədən qorumalı idi. Çünki slam ümməti onların vücuduna və məsləhətlərinə böyük ehtiyac duyurdu. Onlar camaatın çətinlik və ş übhələrlə qarşılaşdığı zaman, yol göstərən, rəhbər və başçı olmaq üçün mütləq sağ qalmalı idilər. Əgər mam Rza (ə) vəliəhdliyi birdəfəlik və qəti şə kildə qəbul etməyib həm özünü, həm də dostlarını təhlükəyə salsaydı, bu fədakarlığını mam Hüseynin (ə) həyat bəxş edən şəhadəti kimi ümmətin müşkülünü həll edəcəyi məlum deyildi. 2) Bundan da əlavə, vəliəhdlik məqamına nail olmaq Abbasilər tərəfindən bir razılıq kimi hesab olunub Ələvilərin də, hökumətdə şərik olmasını sübut edirdi. 3) mam Rzanın (ə) vəliəhdliyi qəbul etməsinin səbəblərindən biri də bu idi ki, camaat Peyğəmbər (s) ailəsinin də siyasi səhnədə hazır olduğunu görüb heç də onların səhnədən kənarda olduqlarını zənn etməsin və belə fikirləşməsinlər ki, onlar ancaq elm adamları olub, əməldə millətin işinə heç bir qarışacaqları yoxdur. Bəlkə mam Rzanın (ə) bn Ərəfənin sualına verdiyi cavabdan məqsədi də, elə bu olmuşdur. O, mam Rzadan (ə) soruşmuşdu ki, ey Peyğəmbər (s) övladı, hansı səbəbə görə vəliəhdliyi qəbul etdin? mam onun cavabında buyurur ki, babam Əlini (ə) şuraya daxil olmağa məcbur etmiş səbəbə görə vəliəhdliyi qəbul etdim. 1 1 Mənaqibi Ali Əbi-talib, c.4, səh.364 İmamların siması tarix guşəsində ..................................................................................................................... 120 4) Bunların hamısından əsası isə odur ki, mam Rza (ə) vəliəhd olduğu müddət ərzində Məmunun əsl simasını camaata tanıtdıraraq onun gördüyü işlərindəki məqsədini ifşa etməklə camaatın fikrindəki bütün şəkk-şübhələri aradan qaldırırdı. mam Rza (ə) həqiqətən də, vəliəhd olmağa meyilli idimi? Dediklərimiz heç vaxt vəliəhdliyi qəbul etmək məsələsində mamın (ə) batini istəyinə sübut ola bilməz. Əksinə, sonrakı hadisələr sübut etdiyi kimi mam bilirdi ki, heç vaxt Məmun və ətrafındakıların hiylələrindən uzaq olmayıb məqamdan da əlavə, canı onların təhlükəsindən salamat qalmayacaq. mam (ə) çox yaxşı bilirdi ki, Məmun nəyin bahasına olursa- olsun, onu aradan götürmək (istər cismi, istərsə də mənəvi cəhətdən) istəyir. Lap fərz edək ki, Məmunun heç bir pis fikri olmamışdır, ancaq dediyimiz kimi mamın (ə) yaşını nəzərə aldıqda, o Həzrətin Məmunun ölümündən sonra sağ qalacağına ümid yox idi. Deməli, bunların heç biri mamın (ə) vəliəhdliyi qəbul etməsinə kifayət etmir. Bunları nəzərə almadıqda və fərz etdikdə ki, mamın (ə) Məmundan sonra sağ qalmaq ümidi də olub, ancaq onun hakimiyyəti ilə razılaşmayan nüfuzlu şəxslərlə mütləq üzləşməli olacaqdı. Həmçinin, hökuməti idarəetmə tərzində Allahın qayda-qanunlarını icra etməsi eynilə cəddi Peyğəmbər (s) və Əlinin (ə) hökumət idarəetmə tərzi kimi olan mam Rza (ə) Abbasilərin, onların dostlarının və dünya əhlinin narazılığı ilə üzləşəcəkdi. Bütün dediklərimizi nəzərə aldıqda məlum olur ki, mam Rzanın (ə) bu cür təhlükəli yolla hökumətə gəlməyi qəbul etməyəcəyi təbii idi. Çünki hakimiyyətə gəldiyi təqdirdə nə təkcə öz məqsədlərinə nail olmayacaq, hətta Ə ləvilərin, eləcə də, onların dostlarının arzu və istəkləri ilə birlikdə məhv olacağına zəmin də yaradacaqdı. Deməli, bu işə müsbət cavab vermək məntiqsiz bir hərəkət olardı. 1 1 8-ci mamın siyasi həyatı, səh.162-165 ............................................................................................................. İmamların siması tarix guşəsində 121 mam Rzanın (ə) yad ideologiya və fikirlər qarşısında rolu mam Sadiqin (ə) həyatı bölümündə oxuduq ki, Abbasi xəlifələrinin ilk dövrü, mədəni və nəzəri sahədə hərəkat dövrü idi. O zamanda slam icmasında elmə qarşı misilsiz meyl və həvəs yaranmışdır. Bir çox fiqh, hədis elmləri kimi slami elmlər, tibb və astronomiya kimi dünyəvi elmlər geniş şə kildə yayılmışdır. Digər tərəfdən o zamanda bir çox məzhəb və firqələr yaranmışdır. Kitab əhlinin və yunan alimlərinin fikir və əqidələri ilə qarşılaşmanın nəticəsində müsəlmanların zehnində çoxlu şübhələr yaranmışdı. Onu da əlavə edək ki, mamın (ə) zamanında belə vəziyyətin davam etməsi ilə yanaşı slam icmasında ümumcəmiyyətin fikir və düşüncə tərzi yunan dilində olan kitabların tərcümə olunması nəticəsində artmağa başladı. Çünki Məmunun yunan kitablarının tərcüməsinə xüsusi meyli var idi. O, Roma imperatoruna bir məktub yazaraq bu imperiya ərazisindəki qədim elmləri ehtiva edən kitablar məcmuəsini onun üçün göndərməsini istəyir. Roma imperatoru bu təklifi qəbul edir. Məmunun tərəfindən bir qrup alim Rumdan kitabları gətirib onun göstərişi ilə tərcümə etməyə başlamışlar. 1 Tərcümə edilən kitabların bir qismi fəlsəfə sahəsində idi. Bu tərcümə olmuş kitablarla müsəlmanlar yad mədəniyyətlərlə, xüsusi ilə Yunan mədəniyyəti ilə tanış oldular. Digər bir tərəfdən onu da qeyd edək ki, Məmun Mötəzilə məzhəbini qəbul etmiş, bu məzhəbin böyük alimlərini öz sarayına yaxınlaşdırmışdı. Bu məzhəbin tabeçiləri əql, məntiq, qiyas və nəzərin tərəfdarları idilər. Və bəşərin məhdud əqlinə arxalanmaqda ifrata varırdılar. Dini göstəriş və ehkamları ağılları ilə ölçürdülər. Ağılları qəbul edəni qəbul edib qalanını inkar edirdilər. Nəhayət, bu vəziyyət müsəlmanlarda bir sıra şübhələr və iradlar icad etdi. 1 Ə l-fehrest, səh. 353 Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|