İCTİMAİ elmləR 2009

İctimai elmlər

2009

Vət.IX 4.  Şagird sosial problemlərin həllində insanların və cəmiyyətin  

 

   

rolunu qiymətləndirir. 

Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird: 

İnsanın müəyyən bir tələbatını insanın müəyyən bir hüququ ilə uyğunlaşdırır (məs.: qida 

•

– həyat, əmək və digər hüquqlar; münasibət – həyat, söz, əmək, təhlükəsiz mühit və sairə 

hüquqlar və s.) və öz cavabının düzgünlüyünü əsaslandırır; 

Kütləvi mediya vasitəsilə  kimsəsiz  uşaqlar haqqında dərc olunan informasiyanı   əldə edir, 

•

onu təhlil edir və həmin problemin həllində öz planını təqdim edir; 

O təhlükələri sadalayır, hansılar ki, yeniyetmələri tütün, alkoqol və narkotiklərin qəbuluna 

•

sövq edir; Gürcüstan, qonşu dövlətlər və dünyanın uyğun statisik  göstəricilərini müzakirə 

edir; prevensiya tədbirlərinin nümunələrini göstərir; 

Sosial xəstəlikləri(məs. alkoqolizm, narkomaniya, QİÇS, vərəm və s.) olan insanlara qarşı  

•

cəmiyyətin digər  üzvlərinin mövqeyi haqqında mövzu yazır, hansında onun tərəfindən təsvir 

olunan münasibətlərin ədalətliliyi haqqında öz mövqeyini bildirir;  

Terminləri fərqləndirir – qaçqın və köçkün; Gürcüstanın, eləcə də dünyanın başqa-başqa 

•

ölkələrindən  buna  uyğun    misallar  gətirir;  səbəbləri  müzakirə  edir,  hansılar  ki,  insanı 

yaşadığı yeri tərk etməyə (məs. müharibə və silahlı münaqişə, insan hüquqlarının pozulması/

diskriminasiya, yoxsulluq və işsizlik, təbii fəlakətlər və s.) məcbur edir; 

  İdarəçilik 

Vət.  IX 5.  Şagird insanın istəklərini, imkanlarını və obyektiv resurslarını  

 

   

bir-birindən fərqləndirir. 

Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird: 

Demokratiyanın əks edilməsi və inkişafı haqqında müzakirələr aparır; Gürcüstan və digər 

•

ölkələrin nümunələrini müqayisə edir; 

Yazılı və yaxud da şifahi şəkildə sinif yoldaşlarının qrupu ilə birlikdə hazırlanmış demokratik 

•

sinif /məktəb modelini təqdim edir; öz nəticələrini əsaslandırmaq üçün dəlillər gətirir; 

Bərabərhüquqluluq və azadlıq haqqında müxtəlif (konservativ, sosialist, liberal, dini və s.) 

•

fikirləri müqayisə edir;  onun üçün ən qəbul edilənini seçir. 

Vət.IX 6.  Şagird insanın iqtisadi fəaliyyətinin əsas sahələrini və onların  

 

   

qarşılıqlı əlaqələrini təhlil edir.  

Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird: 

Mərkəzi və yerli hakimiyyət arasında fərqləri müzakirə edir; 

•

Sinif yoldaşları ilə birlikdə hakimiyyətin başqa-başqa şaxələrini (icraçı, qanunverici və 

•

hüquqi) qruplaşdırır və onların funksiyalarını fərqləndirir; 

İ.E.IX. - 17

---

İctimai elmlər

2009

Dövlət orqanlarından birini seçir və onu hakimyyətin uyğun şaxəsi ilə əlaqələndirir; bu 

•

orqanın funksiyalarını və onun hakimyyətin digər orqanları ilə əlaqəsini müzakirə edir; 

Dövlət orqanları və ya müəssisələrini sadalayır, hansılar ki, onun konstitusiya hüquqlarının 

•

müdafiə və öhdəliklərinin yerinə yetirlməsini təmin edirlər; onların əməllərinin effektivliyi 

haqqında fikrini söyləyir; 

Yaşadığı yerdə həll olunası məsələlərin siyahısını tərtib edir və buna uyğun olaraq dövlətin 

•

o  nümayəndələrini  adlandırır,  hansılara  ki,  birinci  müraciət  edilməlidir;  öz  nəticəsini 

əsaslanıdırır (şaxə və səviyyə/instansiyaya əsasən);

Sinif  yoldaşları ilə birlikdə hər hansı bir dövlət orqanını seçir (məs. qamqeoba/meriya, 

•

parlament, məhkəmə, nazirlik və s.) və”İşdə bir gün” uyğun simulyativ oyunda iştirak 

edir; 

Vət.IX 7. Gürcüstanda idarəçiliyin demokratikləşdirilməsini müzakirə edir. 

Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird: 

Dövlət orqanlarından birinin seçki qaydalarını (məs. parlament, prezident, şəhərin meri, 

•

özünüidarəetmə orqanı, hakim və s.) müzakirə edir;  Gürcüstan və digər ölkələrin misallarını 

müqayisə edir; onun fikrincə, onlar arasında ən ədalətli qaydaları seçir; 

Sinif yoldaşları ilə birlikdə müəyyən bir seçim vəzifəsi və ya orqanının (məs. məktəb 

•

direktoru, deputat, mer və s.)  haqqında informasiya əldə edir və simulyativ  seçiklərdə ona 

aid olunan rolu (məs. seçici, namizəd, tərəfdar, müşahidəçi, jurnalist, hüquqmühafizəçi və s.)  

yerinə yetirir; ehtimal edilən və əldə edilən nəticələri bir-biri ilə müqayisə edir, nəyin əsasında 

sinif yoldaşları ilə birlikdə hər bir iştirakçının rolunu/funksiyasını qiymətləndirir. 

Dövlətin demokratikləşmə prinsiplərini sadalayır (məs. hakimiyyət bölgüsü və nümayəndəliyi, 

•

çoxpartiyalılıq, söz azadlığı və s.) və hər birinə əsasən Gürcüstanın dövlət idarəçiliyini 

xarakterizə edir; digər demokratk ölkələrlə müqayisə edir; təhlil əsasında yekun nəticə 

çıxarır ki, hansı idarəçilik daha demokratikdir; 

Yaşadığı yerin nümunəsi əsasında demokratiyanın quruluşunda cəmiyyətin  rolunu müzakirə 

•

edir; cəmiyyət və idarəçi orqanların əməkdaşlığı əsasında müzakirələr aparır. 

  İqtisadiyyat 

Vət. IX 8.  İnsanın istək və arzularını bir-birindən fərqləndirir. 

Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:

 

Sinif yoldaşları ilə birlikdə müzakirə edir ki, insanın yaşamağı üçün nə lazımdır və onları öz 

•

ehtiyacları ilə uyğunlaşdırır; insanın tələbat və istəklərini razı salmaq yollarını sadalayır;  

Sinif yoldaşları ilə birlikdə tələbatların ierarxiyası haqqında müxtəlif düşüncələri  müzakirə 

•

edir;  sinif  yoldaşlarına qrup tərəfindən adı çəkilən və əhəmiyyətinə əsasən tərtib edilən  

tələblərin siyahısını təqdim edir; 

İ.E.IX. - 18

---