Hakemli Bu makale hakem incelemesinden geçmiştir ve TÜBİtak–ulakbim veri Tabanında indekslenmektedir

5941 Sayılı Çek Kanunu’nda Düzenlenen İdari ve Cezai Yaptırımlar / Ş. DEMİR

234

Ankara Barosu Dergisi  2013/ 1

HAKEML

İ

Kanun koyucu yasaklanmış kişilerin yeni karşılıksız çek fiilleri işlemesini 

önlemek için hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı verilmiş 

olan kişileri, kararın tebliğ edildiği tarihten itibaren on gün içinde, düzenlemiş 

oldukları ve fakat henüz karşılığı tahsil edilmemiş olan çekleri, düzenleme 

tarihlerini, tutarlarını ve varsa lehtarlarını göstermek suretiyle, liste halinde 

muhatap bankaya bildirmekle yükümlü tutmuştur (m. 5/7).

ÇK m. 5/8 uyarınca “Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararına 

ilişkin bilgiler, güvenli elektronik imza ile imzalandıktan sonra, Adalet Bakanlığı 

Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) aracılığıyla Türkiye Cumhuriyet Merkez 

Bankasına elektronik ortamda bildirilir. Bu bildirimler ile bankalara yapılacak 

duyurulara ilişkin esas ve usuller, Adalet Bakanlığının uygun görüşü alınarak 

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından belirlenir”

[31]

.

Kanun koyucu soruşturma ve kovuşturma aşamasındaki karşılıksız çek 

suçları açısından bir boşluk doğmaması için Geçici m. 3’te bir düzenleme 

yaparak, soruşturma evrensindeki dosyalar hakkında Cumhuriyet savcılarının, 

kovuşturma evresindeki dosyalar hakkında da mahkemelerin idari yaptırıma 

karar vereceğini; Yargıtay’daki dosyaların ise yeni düzenlemeye uygun karar 

verilmek üzere hükmü veren mahkemeye gönderileceği düzenlemiştir. Bu 

düzenleme TCK m. 7 uyarınca lehe kanun hükmünün zaman bakımından 

geçmişe etkili olması ilkesinin bir görünümüdür

[32]

.

 

4) Çek Düzenleme ve Çek Hesabı Açma Yasağına İlişkin Sicil ve Sicilden 

Silinme

Karşılıksız çek fiili ceza hukuku kapsamında değerlendirilebilecek bir suç 

olmaktan çıktığından, karşılıksız çek nedeniyle sabıka kaydı tutulması uygula-

ması sona ermiştir. ÇK m. 2/2, m. 5/8 ve m. 6/1 gereğince çek düzenleme ve 

çek hesabı açma yasağına ilişkin kararlar artık adli sicil sistemi içerisinde kişilerin 

sabıkalarına değil, TCMB tarafından tutulacak bir sicile kaydedilecektir

[33]

.

ÇK m. 6/1’e göre karşılıksız kalan çek bedeli, düzenleme tarihinden itibaren 

tarihinden 3095 sayılı Kanuna göre ticari işlerde temerrüt faiz oranı üzerinden 

işleyecek faizi ile birlikte tamamen ödendiğinde, Cumhuriyet savcısı çek düzen-

leme ve çek hesabı açma yasağını kaldırır. Bu karar, TCMB’na göre bildirilir 

ve ilân olunur (m. 5/8; m. 6/1). Ayrıca ÇK m. 6/3’e göre, çek düzenleme ve 

çek hesabı açma yasağına ilişkin kayıt, her halükarda girildiği tarihten itiba-

ren on yıl geçmesiyle TCMB tarafından -karşılığının faiziyle birlikte ödenip 

[31]  Pulaşlı, s. 345; Öztan, s. 315.

[32]  Şen/Malbeleği, s. 35; Pulaşlı, s. 383.

[33]  Pulaşlı, s. 333; Şen/Malbeleği, s. 39.

---

5941 Sayılı Çek Kanunu’nda Düzenlenen İdari ve Cezai Yaptırımlar / Ş. DEMİR

235

2013/ 1  Ankara Barosu Dergisi

HAKEML

İ

ödenmediğine bakılmaksızın- kendiliğinden silinir ve bu işlem ilân olunur

[34]

. 

Sicilden silinme suretiyle yasakların kalkması ister ödeme yapılması ister on 

yıllık sürenin dolması gerçekleşmiş olsun, bankaların eski yasaklılarla tekrar çek 

ilişkisine girme zorunluluğu olmamalı, banka çek hesabı açma ve çek defteri 

verme konusunda takdir hakkına sahip olmalıdır

[35]

.

Karşılıksız çek fiili nedeniyle Cumhuriyet savcılığına başvuran talep hakkı 

sahibi, yasak kararlarını veren yer Cumhuriyet başsavcılığına başvurarak talebini 

geri alabilir. Bu durumda çekin ödenmesinin sonuçlarını düzenleyen ÇK m. 

6/1 hükmü uygulanır (m. 6/2)

[36]

.

Sicilin TCMB nezdinde tutulmasına ilişkin uygulama daha önce mahkûm 

olarak bu mahkûmiyetleri adli sicil kayıtlarına işlenmiş olanlar bakımından lehte 

bir değişiklik olduğundan, karşılıksız çek suçundan dolayı mahkûm olanların 

tamamının sabıka kayıtlarının adli sicilden silinerek, TCMB’nda tutalan sicile 

işlenmesi gerekir

[37]

.

 

C. Usule İlişkin Hükümler

 

1) Görev ve Yetki

ÇK’nun karşılıksız çek fiilini idari yaptırıma bağlanan bir fiil olarak düzen-

lemesinin sonucu olarak çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı ver-

mekle görevli merci adli yargı mahkemeleri olmaktan çıkmış, bu görev yetkili 

Cumhuriyet savcılıklarına verilmiştir. Cumhuriyet savcılığının idari yaptırıma 

karar verebilmesi için çekin kanuni ibraz süresi içinde ibraz edilmesi, çeke 

karşılıksızdır işlemi yapılması ve hamilin altı ay içinde yetkili Cumhuriyet 

savcılığından talepte bulunması gerekir (m. 5/1). Buna karşın 6273 sayılı 

Kanun’la ÇK m. 7’de düzenlenen diğer suç tipleri bakımından m. 7/9 dışında 

bir değişikliğe gidilmediğinden, bu suç tipleri açısından görevli mahkeme, 5235 

sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin 

Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’a göre belirlenir. Buna göre ÇK 

m. 7/1, m. 7/2, m. 7/3, m. 7/4, m. 7/5 ve m. 7/7’de düzenlenen suçlar için 

sulh ceza mahkemeleri; m. 7/6 ve m. 7/8 düzenlenen suçlar için ise asliye ceza 

mahkemeleri görevlidir

[38]

.

ÇK m. 5/1, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı vermekle 

yetkili Cumhuriyet savcılıklarını düzenlemiştir. Buna göre çek düzenleme ve 

çek hesabı açma yasağı kararını;

[34]  Öztan, s. 313-314; Şen/Malbeleği, s. 39, 43, 44; Ağar, agm.

[35]  Öztan, s. 314; Bahtiyar, s.163-164.

[36]  Öztan, s. 314. 

[37]  Şen/Malbeleği, s. 39; Bahtiyar, s. 164.

[38]  Şen/Malbeleği, s. 45.

---