Düzenleme Kurulu Başkanı : Doç. Dr. Aynur Özbahçe panel Düzenleme Kurulu Dr. Hesna Özcan dr. Derya SÜrek aynur DİLSİz vecihe İNCİrkuş

---

 

 

---

 

Düzenleme Kurulu Başkanı : 

Doç. Dr. Aynur ÖZBAHÇE 

 

Panel Düzenleme Kurulu  

Dr. Hesna ÖZCAN 

Dr. Derya SÜREK 

Aynur DİLSİZ 

Vecihe İNCİRKUŞ 

Çağla ATEŞ 

Murat PEKER 

Tuğçe Ayşe ÖZ 

Fatma ELBAŞI 

Toprak ve Bitki Besleme Bölümü 

 

 

---

Panel Programı 

 

1. OTURUM 

Dr. Bülent SÖNMEZ (TAGEM Toprak - Su Kaynakları  Araştırmaları Dairesi Başkanı) Toprak 

Organik Karbon Projesi Sunumu 

Özgehan ÖZEN Toprak Bilgi Sistemi Web Portal Tanıtımı 

Dr. Mehmet KEÇECİ (TGSKMAE Teknik Koordinatörü) Veri Tabanı Toprak Bilgi Sistemi 

Sunumu 

 

2.OTURUM 

Oturum Başkanı: Prof. Dr. İbrahim ORTAŞ 

Organik karbon yönetimi konulu entegre proje fikri oluşturma çalışması 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

Hayatın Sırrı Karbon: Organik Karbon Yönetimi Sonuç Raporu 

Enstitümüz  tarafından  FAO  destekli  olarak  2012-2015  yılları  arasında  yaklaşık  bir  milyon 

bütçe  ile  "Ülkesel  Coğrafi  Toprak  Verimliliği  ve  Organik  Karbon  (TOK)  Bilgi  Yönetim 

Sistemi"  (UTF/TUR/057/TUR)  projesi  yürütülmüştür.  Bu  amaçla  hem  projenin  çıktılarını 

paylaşmak hem de organik karbonun yönetimine ilişkin yeni yol haritasını oluşturmak amacı 

ile  Enstitümüz  tarafından  17.05.2017  tarihinde  "Hayatın  Sırrı  Karbon:  Organik  Karbon 

Yönetimi" adlı panel düzenlenmiştir. Panele toplamda 75 kişi katılmışlardır.  

Enstitü  Müdürü  Sn.  Doç.  Dr.  Aynur  ÖZBAHÇE  teşekkür  konuşmalarında  küresel  ısınmaya 

vurgu  yapmış  ve  bunun  sonucu  olarak  da  iklim  üzerinde  meydana  gelebilecek  değişimlere 

dikkati çekmişlerdir. Açılış konuşmalarında Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdür 

Yardımcısı Sn. Dr. Necati TULGAR Enstitü tarafından FAO destekli olarak yürütülen proje ile 

Türkiye topraklarının organik karbon miktarının ilk olarak belirlenmesinin ve yine bu amaçla 

Enstitü  bünyesinde  oluşturulan  ilk  web  portalının  önemi  üzerinde  durmuşlardır. 

Konuşmalarında  Panel  ile  ülkemiz  açısından  organik  karbonun  yönetimine  ilişkin  yeni 

stratejilerin belirlenmesinin de önemine vurgu yapmışlardır.      

Panel daha sonra Prof. Dr. İbrahim ORTAŞ moderatörlüğünde devam etmiştir. Bu oturumda 

TAGEM  Toprak  Su  Kaynakları  Araştırmaları  Daire  Başkanı  Sn.  Dr.  Bülent  SÖNMEZ  "Toprak 

Organik Karbon Projesi", Geosys Şirketleri Müdürü Sn. Özgehan ÖZEN "Toprak Bilgi Sistemi 

Web  Portal  Tanıtımı",  Dr.  Mehmet  KEÇECİ  "Veri  Tabanı  Toprak  Bilgi  Sistemi  "  konularında 

sunum gerçekleştirmişlerdir.   

Düzenlenen  panelde  ayrıca  Enstitümüz  bünyesinde  Türkiye  de  ilk  defa  gerçekleştirilen  bu 

çalışmanın  ve  oluşturulan  bu  ilk  "Ülkesel  Toprak  Bilgi  Sistemi"  web  portalının  tanıtımı 

sağlanmıştır.  

Proje kapsamında Türkiye tarım topraklarının bazı fiziksel (EC, pH, tekstür, kireç) ve kimyasal 

(Toplam  N,  aP,  aK  OM,  aCa,  aMg,  aMn,  aZc,  aFe)  özelliklerine  ait  coğrafi  veritabanının 

oluşturulması ve haritalandırılması yanı sıra Türkiye Topraklarının Organik Karbon Dağılım 

(%)  Haritası  ile  Türkiye  Topraklarının  Karbon  Bütçesi  (t/ha)  Haritası  oluşturulmuştur. 

Topraklarımızın  organik  karbon  içeriğinin  belirlenmesi,  coğrafi  veritabanının  ve  Ülkemiz 

topraklarının Karbon haritasının oluşturulması amacı ile Türkiye'de yapılan ilk çalışma olarak 

büyük bir önem arz etmektedir.  

Bu  proje  kapsamında  elde  edilen  veri  tabanının  ve  üretilen  haritaların  ilgili  paydaşlara 

sunulması amacı ile de Enstitümüz bünyesinde "Ülkesel Toprak Bilgi Sistemi" adlı bir Web 

Portalı oluşturulmuştur.  

Bu  sayede  elde  edilen  mekansal  verilerin  internet  üzerinden  bir  web  portalı  şeklinde 

sunumunu  ve  analizini  destekleyecek  bir  yazılım  geliştirilmiş  ve  yine  Enstitü  bünyesinde 

bulunan coğrafi bilgi sistemleri (CIS-UA) altyapısı ile de entegre edilmiştir.  

Bu çerçevede web portalı ile 3 katmanlı mimari üzerinde çalışan açık kaynaklı veri tabanı ve 

coğrafi bilgi sistemleri altyapısı oluşturulmuştur. 

---

Bu çalışmalar sonucunda ilk kez altyapının ulusal ölçekteki mekansal veri altyapısı üzerinden 

veri kullanımı ve bu altyapıya hizmet vermesi ve internet ortamında erişilebilir bir mekansal 

veri  portalı  oluşturulması  sağlanmış  olup  bu  verilerin  Enstitü  yönetimi  tarafından  verilecek 

yetkiler doğrultusunda roller üzerinden farklı kullanıcılara kullandırılması, veri standartlarının 

geliştirilmesi,  tematik  haritalama  ihtiyaçlarının  giderilmesi  ve  kurumsal  mekansal  veri 

tabanının güncellenmesi imkanı elde edilmiştir.  

İkinci  oturumda;  Prof.  Dr.  İbrahim  ORTAŞ  moderatörlüğünde  katılımcıların  konuya  yönelik 

fikir ve düşüncelerin tartışıldığı organik karbon yönetimi ile ilgili proje fikirleri oluşturulmaya 

çalışılmıştır. Organik karbonun nasıl tutulacağı (yutak alanlar), nasıl yönetileceği (atmosfere 

salınan  sera  gazının  azaltılması)  ve  izlemesinin  nasıl  yapılacağı  konuları  ana  başlıkları 

oluşturmuştur.  

Oturumda  genel  olarak  kurumlar  arası  işbirliğine  vurgu  yapılmış  ve  ortak  bir  veri  tabanı 

oluşturulması  ve  uluslararası  metodolojilerin  kullanılması  gerektiği  konusunda  fikir  birliğine 

varılmıştır. 

Oturumda  arazi  kullanım  alanlarının;  tarım  alanları,  orman  alanları,  meralar,  sulak  alanlar, 

yapay  alanlar,  bozuk  alanlar  şeklinde  sınıflandırılarak  karbon  hesaplarının  bu  sınıflandırma 

dikkate alınarak yapılması gerektiği ifade edilmiştir. 

Organik karbon miktarının arttırılmasının önemi vurgulanırken, ülkemiz koşullarında mevcut 

karbonun  korunmasının  daha  önemli  olduğu  ve  bu  yönde  alınacak  önlemler  olarak  sürüm 

tekniklerinin  değiştirilmesi  (koruyucu  toprak  işleme),  iyi  bir  mera  yönetimi,  erozyonun 

önlenmesine  yönelik  tedbirlerin  alınması,  toprakta  organik  maddelerin  arttırılması  vs.  gibi 

konular ön plana çıkmıştır. 

Toprak altı ve toprak üstü karbon hesaplarının farklı disiplinlerin işbirliği ile yapılması, stabil 

ve stabil olmayan karbonun ve taşlılık parametrelerinin de dikkate alınması gerektiği, ayrıca 

mevcut projelere karbon hesaplarının yapılabilmesi için gerekli olan hacim ağırlığı, kök gövde 

de  karbon  ve  azot  analizleri,  kök/gövde  oranı,  hasat  indeksi,  toplam  biomass  gibi 

parametrelerinde eklenmesi tavsiye edilmiştir. 

Yapılan  çalışmalardan  elde  edilen  mevcut  karbon  verileri  kullanılarak  geleceğe  yönelik 

tahminler yapabilmesi için bir model oluşturulması fikri gündeme gelmiştir. 

Bu  konuda  yapılacak  projelerin  farklı  iklim,  farklı  toprak,  farklı  bölgeler  gözetilerek  ülkesel 

çapta yapılması gerektiği belirtilmiştir. Projeler fikri olarak; 

-  Çok  yıllık  bitkilerde  toprak  altı  ve  toprak  üstü  biomassa  yönelinmesi  ve  kök/gövde  oranı 

belirlenmesi, 

- Türkiye’deki mera alanlarının karbon değişiminin belirlenmesi, 

-  Tarım  alanlarında  enerji  bitkileri,  C3-C4  bitkileri  ve  baklagil  bitkilerinde  karbon 

değişimlerinin ölçülmesi,  

---

- Toprak etüt haritalama çalışmalarının biran önce bitirilerek toprak veri tabanının altlığının 

tam olarak oluşturulması, 

- Gübre kullanım etkinliği çalışmalarının yapılması, 

-Bazı  özel  alanlarda;  örneğin  Karapınar  da  bir  farming  sistemi  kurularak  hesaplamaların  bu 

sistemle yapılması gibi proje fikirleri öne çıkmıştır.  

Ayrıca  bir  mail  grubu  oluşturularak  tartışma  grubu  kurulması  ve  konunun  devamlılığının 

sağlanması önerilmiştir.  

 

---