Hakemli Bu makale hakem incelemesinden geçmiştir ve TÜBİtak–ulakbim veri Tabanında indekslenmektedir
Yüklə 183,1 Kb. Pdf görüntüsü
|
5941 Sayılı Çek Kanunu’nda Düzenlenen İdari ve Cezai Yaptırımlar / Ş. DEMİR 230
Ankara Barosu Dergisi 2013/ 1 HAKEML
İ yol açar. Örneğin çekin üzerine ödenmesinin malın teslimi şartına bağlandığı yazılmışsa, artık kayıtsız ve şartsız belirli bir bedelin ödenmesi için havale unsurunu içermediğinden bu senet çek olma özelliğini yitirir [18] .
bir senedin bankaya ibraz edilmesi ve usulüne uygun şekilde karşılıksızdır işlemi yapılması halinde dahi unsurları eksik senet açısından karşılıksız çek fiili oluşmaz [19]
. Aynı şekilde karşılıksızdır işlemine tabi tutulan çekin düzenlen- mesi suretiyle dolandırıcılık, belgede sahtecilik veya başka bir suçun işlenmesi durumunda da karşılıksız çek fiilinin oluşabilmesi için çekin unsurlarının tam olması gerekir. Yani tamamen sahte, örneğin renkli fotokopi yöntemiyle çoğal- tılmış sahte belgeler nedeniyle çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı verilemez (m. 5/1). Görünüşü itibariyle tüm unsurları tam olsa da bir senedin çek sayılabilmesi için banka tarafından bastırılmış olması gerekir (m. 2/5).
Karşılıksız çek fiilinin bir unsuru olarak çekin kanuni ibraz süresinde ibraz edilmesi gerekir. Kanuni ibraz süresi geçtikten sonra muhatap banka tarafından hakkında bir şekilde karşılıksızdır işlemi yapılan çekler bakımından karşılıksız çek fiili oluşmaz [20]
. 6102 sayılı TTK m. 795/1 çekin görüldüğünde ödeneceğini ve buna aykırı kayıtların yazılmamış sayılacağını; m. 795/2’nin de düzenlenme günü olarak gösterilen günden önce bankaya ibraz edilen çekin ibraz günü ödeneceğini açıkça düzenlemesine rağmen, ÇK m. 3/8 ve m. 5/1, muacceliyet ve karşılıksız çek fiilinden sorumluluğun doğumu bakımından farklı bir yol benimsemiştir. ÇK m. 3/8’e göre, üzerinde yazılı düzenleme tarihinden önce ibraz edilen çekin karşılığı, TTK m. 795’e göre kısmen veya tamamen ödenmemiş olması halinde, bu çekle ilgili olarak icraî takip yapılamaz. İleri düzenleme tarihli bir çekle ilgili icra takibi yapılabilmesi, düzenleme tarihine göre bankaya ibraz edilmesi ve karşılıksızdır işlemine tabi tutulması gerekir. Yine ÇK m. 5/1, kar- şılıksız çek fiilinin oluşumunu çekin üzerinde yazılı düzenleme tarihine göre kanuni süresinde ibrazına bağlamıştır. ÇK Geçici m. 3/5 uyarınca, bu mutat ayrıksı durum 31.12.2017 tarihine kadar devam edecek, bir çekin düzenleme tarihinden önce ödenmek üzere muhatap bankaya ibrazı geçersiz olacaktır. Diğer bir ifadeyle karşılıksız çek fiilinin oluşabilmesi için yeni bir düzenle- meye gidilmedikçe 31.12.2017 tarihine kadar çekin üzerinde yazılı düzenleme tarihine göre kanuni süresinde ibrazı gereklidir. Düzenleme tarihinden önce [18] Pulaşlı, s. 375-376. [19] Öztan, s. 305, 309; Pulaşlı, 254-264; Şen/Malbeleği, s. 27-29; Bahtiyar, s. 161-162. [20] Öztan, s. 310; Keskin, s. 92; Bahtiyar, s. 162; Kendigelen, s. 338; Ağar/Sandal s. 54-57.
5941 Sayılı Çek Kanunu’nda Düzenlenen İdari ve Cezai Yaptırımlar / Ş. DEMİR 231
2013/ 1 Ankara Barosu Dergisi HAKEML
İ ibraz edilen çekler açısından karşılıksız çek fiili oluşmaz ve bu fiile bağlanan müeyyideler uygulanamaz. Her ne kadar “ileri tarihli çek” olarak ifade edilen uygulamanın sona ereceği tarih kanun koyucu tarafından öngörülmüş olsa da daha önce iki kez uygulamanın süresini uzatan 5838 ve 5941 kanunlar dikkate alındığında, fiili uygulamanın Türk hukukuna özgü bir şekilde yerleşeceği ve çekin ülkemizde bir ödeme aracı değil [21]
, bir kredi aracı olarak kullanılmaya devam edeceği kanaati uyanmaktadır [22] .
unsurlarını incelerken ibrazın süresinde olup olmadığını re’sen dikkate alması ve ibraz süresi geçtiği halde karşılıksızdır işlemi yapılan çekle ilgili talebi reddetmesi gerekir. Savcılığın ibraz süresi geçtikten sonra karşılıksızdır işlemi yapılan çek hakkında, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı vermesi halinde, kanun yoluna gidilerek sulh Ceza mahkemesinden “idari yaptırım kararının kaldırıl-
Karşılıksız çek fiilinin oluşabilmesi için çekin düzenleme tarihine göre ibraz süresi içerisinde “meşru hamil” tarafından ibraz edilmesi gerekir. Çekte meşru hamil, TTK m. 646 ve 790 hükümlerine göre belirlenir. Bu husus çekin takas odasında ibraz edilmesi halinde de geçerlidir [23]
. Banka görevlisi çekte varsa ciro silsilesini incelemek ve çekte meşru hamil görünen ile ibraz edenin aynı kişi olup olmadığını -kimlik kontrolü yaparak- araştırmak zorundadır [24]
. Çekin ciro silsilesi bozuksa veya meşru hamil tarafından ibraz edilmemişse muhatap banka ödeme ve karşılıksızdır işlemi yapamaz. Meşru hamil tarafından ibraz edilmemiş olmasına rağmen hakkında karşılıksızdır işlemi yapılan çek ile ilgili olarak çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı verilemez.
Bir diğer unsur olarak karşılıksız çek fiilinin oluşabilmesi için çekin ibrazı anında karşılığının hesapta bulunmaması gerekir. Burada önemli olan hesap sahibinin çekin karşılığını ödeyecek parası olup olmadığı değil, “çek hesabında” çekin karşılığı paranın bulunup bulunmadığıdır. Muhatap bankada bulunan başka bir hesapta çeki karşılayacak para bulunması, bankaya virman yetkisi [21] Poroy/Tekinalp, s. 251-252; Kendigelen, s. 16-17, 27; Bilgen, s. 348-35; Ağar/Sandal, s. 30; Kahyaoğlu, s. 144; Narbay, s. 90-92; Keskin-Kiziroğlu, agm.; Büyükbaş, s. 309. [22] Pulaşlı, s. 324-330, 333-334, 376; Öztan, s. 307-309; Şen/Malbeleği, s. 29; Can, s. 142, 145 vd.; İleri tarikli çekle ilgili görüşler içi bkz. Poroy/Tekinalp, s. 260 vd.; Bahtiyar, s. 162; Kendigelen, s. 195-198, Büyükbaş, s. 309. [23] Öztan, s. 310; Keskin, s. 93. [24] Öztan, s. 310-311; Pulaşlı, s. 361
Yüklə 183,1 Kb. Dostları ilə paylaş:
|