Haç ve Hilal Altında Ortaçağda Yahudiler
Yüklə 8,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
Haç ve H i lal Altı nda Ortaçağda Yah u d i l e r 77 · tarhşmada, Papa'nın "akıl hocası" Donin, Hıristiyan tarafı temsil etti. Gregory IX'un Talmud yasağını yenileyen ve aynı şekilde yakılmasını emreden Papa Innocent iV (1243-1254), Papa Gre gory IX'un Decretals'inden birini yorumlayarak, Yahudilerin dini özgürlüğüyle ilgili ecclesiastik güvenceden bu kopuşu tescil etti. Tevrat'ın gerçek anlamını çarpıtan -anlaşılacağı üzere, Hıristiyan tanrıbilim bakımından- kitaplarındaki öğretiler söz konusu ol duğunda, Yahudi otoritelerin harekete geçmemesi durumunda papanın Yahudileri yargılama yetkisi bulunduğunu ilan etti.64 Yahudi yaşamına bu sald ırının çeşitli benzer saikleri (rasyonel leştirmeden ayn olarak) arasında göze çarpan biri de, monarkla nn, özellikle Kutsal Roma İmparatoru'nun üstünlük iddialan karşısında, bütün Hıristiyanlık üzerinde papalık hükümranlığını kurma arzusuydu. Sicut Judeis ilkesinin daha da aşınması, daha sonra on üçün cü yüzyılda gerçekleşti. Önce 1267'de Clement iV tarafından çı karılan ve yüzyıl bitmeden üç kez daha yeniden yürürlüğe soku lan Turbato corde buyruğuyla ("üzülerek. .. ") papalık, Yahudileri yargılama hakkını yeni bir tarzda ileri sürdü. Bu buyrukla, 1230'larda Hıristiyan sapkınları bulup yargılamak üzere papalık tarafından kurulan Engizisyona, kendisi bir sapkınlık hareketi olan "kendi iğrenç ayinlerine katmak" için -yeniden Musevileşti rerek- Hıristiyanları (Hıristiyanlığa dönmüş olan eski Yahudile ri) etkilediğinden kuşkulanılan, sahte Hıristiyan sapkınları yargı lama yetkisi verildi.65 Papalık bildirileri ve genel olarak ecclesiastik Yahudiler hu kukuyla ilgili modem değerlendirmeler, kınamadan savunmaya kadar uzanır. Yahudi tarihçiler, geleneksel olarak, ortaçağda, özellikle yüksek ve geç ortaçağda Yahudilere yapılan baskının sorumluluğunu büyük ölçüde papaların sırhna yıkma eğilimin de .oldular. Diğer uçta bulunan Katolik bir bilgin. ise, papaların sert politikalarının suçunu Hıristiyan imparatorlardan alınan ör neklere yükleyerek papalığın suçunu hafifletmeye çalışlı. Bu ya- 78 Mark R. Cohen zar, Yahudilerin Hıristiyanlık karşısında Müslümanlarla birlik oldukları konusunda papalığın endişelerini aktarır ve Yahudi ifadelerinde Hıristiyanlığa hasım kökler bulur ve bununla papa lığın düşmanları arasında paralellik kurar.66 Papalığı savunan başka bir eser de, Hıristiyan ortaçağındaki antisemitizmin, Ya hudilerle ilgili Katolik teolojiden değil, Yahudilerin bir bakıma Müslümanlarla özdeş oldukları ve Hıristiyanlara karşı onlarla it tifak kurdukları inancından kaynaklandığını ileri sürer (aşırı ve inandırıcı olmayan bir şekilde).67 Papalık-Yahudi ilişkileriyle ilgi li Yahudi bir tarihçi, papaların Yahudilere yönelik kaba tutumu konusunda sempatik bir görüşü savunur. Bunu, bağlamsal ola rak "Yahudilere yönelik bir nefret"in sonucu olarak değil, eccle siastik kurumun güç ve prestijini güçlendirme gereğinin ("kilise sevgisi"), sonucu olarak açıklar.68 Aynı bilgin, ortaçağ Yahudile rine yapılan zulümden papalıktan çok daha fazla laik hükümet lerin sorumlu olduğuna inarur.69 Beşinci yüzyıl sonu ile onaltıncı yüzyıl ortaları arası dönemi kapsayan yedi ciltlik Yahudilerle il gili papalık dokümanlarının editörü, "o zamanın koşulları ışı ğında yargılanması" gereken "koruma ve eziyet etme" politikala rı arasındaki kararsızlığa ve zaman zaman çelişkiye işaret eder.70 Papaların saikleri nasıl değerlendirilirse değerlendirilsin, Yahu dileri korumaya yönelik papalık güvencesinin, on dördüncü yüzyılda, düşmanlıkla inançsız Yahudileri Hıristiyanlar toplulu ğundan dışlamaya yönelik güçlü bir arzuyla zayıfladığı doğru dur. Düstur Hukukçuları Buyrukları ve mektuplarıyla papalar düstur hukukuna kat kıda bulunmuş olsalar da, ortaçağ kilisesinde hukuk, biçimsel konuşmak gerekirse, "düstur hukukçuları" olarak bilinen bir uzmanlar sınıfının (aynı zamanda papa da olan birkaç kişi) gö rev alanıydı: Bunların Yahudilere yönelik politikal arının ya da davranışlarının pratik etkilerini değerlendirmek, esas kaygıları Haç ve Hi lal Altı nda Ortaçağda Yah udiler 79 teorik olduğu için, değerlendirmek güçtür. Egemen görüşe göre, Birinci Haçlı Seferi öncesi düsturcular, Yahudilerle ilgili olarak ılımlı görüşleri savunuyorlardı.71 Sertliğe geçişin, ilk iki Haçlı Se feri sırasında Yahudilere yönelik popüler düşmanlık dalgasının yükselişini izlediği düşünülüyor. Düsturcu politikadaki bu deği şikliğin, önce yaklaşık 1094'te, Chartresli Ivo'nün hukuk yazıla rında rastlanan Yahudi karşıh duygularda ifade edildiği söyle nir. Gilchrist, farklı bir görüş sunar: Düstur hukukundaki Yahu dilere yönelik olumsuz tutumun, Birinci Haçlı Seferi öncesine kadar görülebileceğini ileri sürer. 1100 öncesi ve sonrası düstur hukukçularının koleksiyonlarını çözümleyen Gilchrist, daha Decretunı'da, ya da Worms bişopu Burchard'ın Liber Decreto rum'unda, haşin bir dilin yanı sıra, Yahudileri Hıristiyanlardan kesin bir şekilde ayırma tutumunun egemen olduğu sonucuna · varır. Gilchrist, yüzyılın sonunda diğer şeylerden çok bu görü şün Yahudi karşıh şiddet eylemlerini etkilemiş olabileceğini ima eder.72 Düsturcular Arasındaki "Liberal" Görüşler Bir kitabin tamamını Yahudi sorununa ayıran Walter Pakter, düstur hukukçul arının görüşlerinin daha ayrınhlı bir sunumunu verir.73 Daha Haçlı Seferleri başlarken bile, düstur hukukunun yazıldığı şaşaalı zamanda (Gratian'dan itibaren), Pakter, pek çok önemli düsturcunun Yahudilere nasıl davranılması gerektiği konusunda nispeten liberal bir görüş savunduklarını bulgular. Gerçekten, on ikinci ve on üçüncü yüzyıllarda Yahudilerin top lumsal ve siyasal konumları kötüleşirken bile, düstur hukukçu ları, Yahudilerin statülerini iyileştirebildiler. Evlilik boşanma ve ailesel ayrıcalıklarla ilgili Yahudi yasaların doğasına bağlı kalma da dahil, Yahudilerin temel haklarını onaylıyorlardı.74 Güneyli düsturcular ("İtalyan Okulu"), çoğu Kuzey Avrupalı bazı düs turcuların Yahudi çocuklarını zorla vaftizini haklılaşhrmak için Yüklə 8,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|