Haç ve Hilal Altında Ortaçağda Yahudiler

86 
Mark R. Cohen 
ği",  olarak  anılan şeye  giden-yolda  önemli  bir basamağı  temsil 
eder. 
İlk  kez  Kutsal  Roma  İmparatorluğu'nun  Yahudiler  için bir 
berahnda görünen Latince 
-servi canıerae nostrae 
([Kraliyet]  "sara­
yımızın serfleri) ya da 
servi canıerae regis 
(kraliyet sarayının serf­
leri) ifadelerle bağlanhlı hu�uksal kavram hakkında çok şey ya­
zıldı. Geçmişte tarihçiler, hem terimi hem statüyü aşağıliı.yıcı gö­
rüyorlardı. 
Servi 
sözcüğü,  "özgürlükten yoksunluğu"  ima  eder. 
Yahudilerin  barbar  krallıklarda  özgür  olmayan  yabancılar  ol­
duklarına  inanan  bilginlere  göre,  on  üçüncü  yüzyıldan  sonra 
Yahudilerini tarif etmek için 
servi 
sözcüğünün  kullanılması,  se­
mantik  bir  değişiklikten  başka  bir  şey  değildi.  Örneğin  James 
Parkes, kavramı, Karolenj  Yahudilerin özgürsüzlüğünden "özel 
bir  mülk olarak Yahudi"  durumuna  -Yahudilerin  devlete mali 
yardımlarını güvenceye almak için koruma ile yararlanmanın bir 
karışımı- giden önlenemez yörüngede bir durak olarak görür.99 
Çağdaş bilimsel  çalışmalar,  terminolojiye ve hukuksal imala­
rına  daha  ayrıntılı bir yorumu  uyguluyorlar.  Bilginler,  örneğin, 
servi 
sözcüğünün feodal bir lorda topyekun ve küçültücü köleli­
ğin işareti olarak alınmaması gerektiğini ileri sürerler. Ortaçağda 
birçok kişi, daha yüksek bir otoriteye tabi ve bağımlı olmaları an­
lamında 
/1 
özgür değil" di. 100 Dahası, Yahudiler feodal, sistemden 
dışlandıkları için, Yahudilere uygulandığı şekliyle 
servi 
statüsü­
nün,  eğer öyle bir şey  vardıysa,  "normatif serflik" e özgü  olma­
yan  özellikleri  bulunduğunu  sanmak doğaldır.101  "Yahudi  tari­
hiyle  ilgili- göz yaşarhcı kavrayış'la sürekli  mücadele  eden Salo 
Baron, laik yöneticilerin doğrudan koruması alhnda olmanın bir 
sonucu olarak  Yahudilerin  elde  ettikleri yararlara işaret etmek­
tedir. Özgür  olmayan Hıristiyan  serfler karşısında ,.Yahudilerin 
sahip  olduğu  önemli bir avantaj,  istedikleri gibi yaşama özgür­
lükleriydi -pek çok yerde Hıristiyanlardan esirgenen bir özgür­
lük. 
Başka bir avantaj da kabul edilen,  "tüzel" Yahudi cemaatle­
rinr  üyelikti; 
bu  cemaatlerin  Yahudi  hukuku  sorunlarındaki 

---

Haç  ve  H i lal Altı nda Ortaçağda Yah u d i l e r  87 
özerkliği, Yahudilere, teknik "özgürsüzlüğü" birçok yönüyle ber­
taraf eden haklar sağlıyordu.102 Cecil Roth, Yahudilerin İngiltere 
kralına  doğrudan  bağımlılık  statülerinin  (İngiltere'de 
servi cama­
rae 
ifadesi  kullanılmamış  görünüyor),  bununla  bağlantılı sömü­
rüyle  birlikte  "inkar  edilemez"  ayrıcalıkları  da  bulunan  kesin, 
mutlak mülk sahipliğini gerektirdiğini ileri stirer.103 
"Göz  yaşarhcı  kavrayış"ı  yumuşahrken,  Yahudi  sertliğinin 
meziyetlerini abartmaktan sakınmamız gerekir. Ortaçağ Avrupa 
tarihçilerinin  kimi  revizyonist  eserlerinde  rastlanan  Hıristiyan 
sertliğinin varsayılan değersizliklerini küçümseyen yaklaşıma da 
atlamamalıyız. Azat edilme yoluyla özgürlüğe ulaşma -senyöre 
karşı farklı bir  yükümlülükler  kümesiyle  birlikte  de  olsa- isteği, 
"merkezi  tözsel  konunun  ...  on üçüncü  yüzyıldaki  kadın  ve er­
keklerin epeyce bedel ödedikleri ve on dördüncü yüzyıldaki ka­
dınların ve erkeklerin çoğunlukla toprakla birlikte sahn alındık­
ları, bir statüye yerleşik mistik bakımdan belirsiz nosyonun, öz­
gürlüğün 
anlam 
ve sınırlan"nın önemini belirtir.104 
R. 
W. 
Southem'in serflik üzerine yorumunu da akılda tutar­
sak  iyi  olur:  "Neredeyse,  bütün  erkekler  için  serflik,  ayrımsız 
aşağılayıcı bir  şeydi."  Erkekler,  diyor Southem,  "teologlar  genel 
nosyonları  ne  kadar  ters  yüz  eder  görünürlerse  görünsünler, 
serflik boyunduruğu ile özgürlük onuru arasındaki farkı iyi bilir­
ler ... Erkeklerin sertlikte endişe ettiği ye kızdığı şey, serfliğin ba­
ğımlılığı  değil,  keyfiliğiydi."105  Southem'e  göre,  serf  iki  önemli 
şeyden  yoksundu:  Özgürlük  ve  yasanın  koruyuculuğu  -
özgürlük, çünkü kendi lordunun iradesine bütünüyle bağımlıy­
dı; yasa,-çünkü serfin, ancak yasadan ve onun uygulanmasından 
gelebilen asli, bağlayıcı korumaya gereksinimi vardı.  "Ne kadar 
çok  özgürlüğe yaklaşılırsa, yasa o kadar çok eylem al
anını 
kap­
sardı, o kadar az iradeye tabi olurdu ... Toplumun en alt tabaka­
sında,  kendi  efendisinin  keyfiliği  karşısında  yasaya  hemen  he­
men hiç başvuramayan serf vardı."106 

---

88  Mark R. Cohen 
Saray Seifliğinden Kovulmaya 
Yahudi  serfliğini  çözümleyen  Guido  Kisch  ve  Gavin  Lang­
muir,  genel  olarak serfliğin  aşağı  niteliklerini  kazanma biçimiyle 
birlikte  evrimini  de  açıklarlar.  Kisch,107  ortaçağ  Almanya'sında, 
evrilen  kamu  hukukuna  dahil  edilmeye  eşlik  eden rahatlık  ve 
güvenlikten  doğal  olarak  toplumdan  dışlanmayla  sonuçlanan 
özel,  bağımlı  "serf"  statüsüne  düşürülmekten  kaynaklanan  gü­
vensizlik  ve  özgürsüzlüğe  giden  gerileyen  yolun  izini  sürer. 
Kisch'e göre, Alman monarşisi on üçüncü yüzyıla kadar Yahudi­
leri koruma ve onları normal laik hukuk aygıhyla bütünleştirme 
şeklinde ikili bir politika  izledi.  Zira, Yahudiler için çıkarılan be­
ratlar, kralların erken ortaçağda yasa çıkarma standart aracı ola­
rak iş gören belgeler sınıfına aittiler. 
1096'da Birinci Haçlı Seferi'nin katliamları, Alman imparatoru 
Henry  IV'ü,  tüccarlar,  papazlar  ve  kadınlar  gibi diğer savunma­
sız grupların yam sıra Yahudilerin de daha fazla korumaya ihti­
yaçları olduğuna inandırdı. 1103'te başlamak  üzere Henry,  eski, 
ecclesiastik  Tanrı  Barışı'nın  (ya  da  Tanrı'nın  Mütarekesi)  -
saptanan  bir  zaman  dilimi içinde  özel  bir  kişi  ya  da  gruba  hiç 
kimsenin  zarar  vermemesini  emreden  bir  tür  ateşkes,  Toprak 
Barışı  Yasası- laik  bir  versiyonunu  yürürlüğe  koydu.  Henry'nin 
yasasının kapsamına alınmalarına karşın, bir grup olarak Yahu­
dilerin silah taşımasına arlık izin verilmiyordu. Hıristiyan-Roma 
Yahudiler  hukukunun bir ilkesinin bu  yeniden  canlanışı,  böyle­
ce,  Yahudileri  ortaçağda  önemli  bir  onur  kaynağı  olan  şeyden 
yoksun bırakh. 
Kisch'in gösterdiği gibi, Yahudiler, berat almaya  devam etti­
ler.  Yahudilere  yönelik  Hıristiyan düşmanlığı,  Haçlı  Seferleri  sı­
rasında sürekli artlı; fakat Alman beratları (örneğin Frederick l'in 
1157  tarihli  berah),  Yahudileri  doğrudan  imparatorluk  deneti­
mine alarak ek korumalar sağladı. 1236'da, Almanya'da kanlı ka­
ralamaya geçişten bir  yıl  sonra,  Alman monarşisi son adımı -bir 
anlamda geri- atlı. Yahudileri 
servi camarae nöstrae 
-papalığın son 

---