Haç ve Hilal Altında Ortaçağda Yahudiler

Haç  ve  Hi lal Altı nda Ortaçağda Yah u d i l e r  
8 3  
budur.85 Pek çok öğrenci, Germanik yöneticilerin başından itiba­
ren Yahudileri  Roma  vatandaşları  olarak  dolayısıyla  Roma Ya­
hudiler Hukukuna  tabi  gördüklerine  inanır.  Barbarların  kendi 
egemenlik  alanlarındaki  Romalıların  yararına  derlenen  Roma 
hukuku  örneklerine  ya  da  modellerine  sahiptiler;  (Romalılar, 
Akdeniz  kıyısında,  güneyde,  kuzeyde  olduklarından  daha  faz­
laydılar).  En  etkili  örnek 
Lex  Romana  Visigothorum'du 
(506)  -
İspanya ve Güney Galya'da Vizigotların yönetimi altında yaşa­
yan  Romalılar  için  düşünülen  Theodosian  Yasa'run  kısaltılmış 
bir biçimi. "Alaric Risalesi"• de denilen bu örnek, Theodosian Ya­
sa'dan  Yahudilerle  ilgili  9 yasayı, aynı  derlemeden Theodosius 
Il'nin Novella 3'ünü ve diğer kaynaklardan 
iki 
yasayı kapsıyor­
du -hepsi de Vizigot kralının Yahudi tebaasına uygulanmak ni­
yetiyle.86  Birçok  bilgin,  Alaric  Risalesi'nin  (Breviary  of  Alaric) 
Yahudilerle ilgili Arian Hıristiyarılığına -Hıristiyarılıkl
arırun 
baş­
langıcında Vizigotların itiraf ettikleri bir  şey- özgü  bir hoşgörü 
eğiliminin yanı sıra Theodosian Yasa'run tonunu da yansıttığına 
inanır.87 
Vizigot Krallığı'nda yaşayan Yahudilerin talihsizliğine,  Vizi­
got  kraliyet  sarayının  "Ortodoks"  İznik  Katolikliğine  dönüşün­
den  (589) sonra, Risale'nin ve onunla  birlikte  İspanya'da uygu­
landığı  şekliyle  Roma  hukukunun yürürlükten kaldırılmasının 
yolu açıldı.  654'te, hem Vizigotlar hem Romalılar için yeni, birle­
şik bir yasa olan 
Leges  Visigothorum 
(Vizigotların Yasaları)  Risa­
le'nin yerini aldı.88 Şimdi yok olan Roma vatandaşı  olmaları sa­
yesinde Yahudiler korunmuştu. Yeni yasadaki  Yahudilerle  ilgili 
bütün  maddeler  kısıtlayıcı,  ve  son  derece  hoşgörüsüzdü.89  Bu, 
yedinci  yüzyılın  geri  kalan  döneminde  Vizigotik  İspanyol  Ya­
hudilerinin hızla gerilemelerinin zeminini hazırlayan birçok ne­
denden biriydi.  Germenik Franklar,  fethettikleri güney ve doğu 
• 
Alaric, 
Roma'yı alan ilk Germen fatihi ve Vizigot 
kralıdır 
(370-410) 
-<;v. 

---

84  Mark R. Cohen 
Fransa'da,  özellikle  Burgonya'da,  Vizigotik  Alaric  Risalesi'ni 
Romalılara uygulamaya devam ettiler.90 Frank mahkemelerinde 
Roma yasal
arına 
ve hukuk prosedürlerine aşina katip ve noterle­
rin istihdam edilmesi, bu sürekliliğin sağlanmasına yardım etti.91 
Frankların esas yerleşim alanı olan Kuzey Fransa ve Alman­
ya'da çok az Romalı, buna karşın birçok farklı Germanik kabile 
yaşıyordu. Burada Franklar, yasanın kişiselliği ilkesiyle -yaşadığı 
bölgeden çok kişinin ait olduğu kabile ya da gruba dayanan bir 
birey için yasa düşüncesi- Barbar ananevi. hukukunu uyguladı­
lar.92  Merovıngian ..  Frankların  Yahudilere yönelik politikasıyla 
ilgili  çok  az  veriye  sahibiz.  Bir hafta önce  toplanan  Paris  Kilise 
Konseyi'ni tekrarlayan birçok maddesiyle Kral Lothar 
Il'nin 
buy­
ruğunun (614), Yahudilerin Hıristiyanlann üstünde kamu görevi 
görmelerini yasaklayan maddelerine  dayanarak,  bu konuda bir 
görüş  sağladığı  söylenemez.93  Charleı:pagne'nin  oğlu  ve  ardılı 
Karolenj kral Dindar Louis'den (813 - 840) kalan yasalardan daha 
açık kanıtlar çıkıyor. 
- Louis,  ticari  faaliyetlerini  kolaylaştıran  düzenlemelere  ek 
olarak,  kendi  kanunlarına  göre  yaşama  hakkı  da  dahil  olmak 
üzere  standart  Karolenj  ayrıcalıklar  beratını  çıkararak  gezgin 
Yahudi  tüccarları kendi  ülkesinde  sürekli  yerleşmeye  teşvik  et­
meye koyuldu.94 Bu ayrıcalık, erken, ortaçağda  diğer Germanik 
gruplardan çok Frankların sürdürdüğü yasanın kişiselliği ilkesi­
nin 
temelini  oluşturan  çoğulculuk  öncülüne  uygundu.  Pagan 
Roma  dünyasında olduğu gibi,  Germen barbarların kabile dün­
yasının  çoğulculuğu da, Yahudiler için avantajlar taşıyordu.  Er­
ken  ortaçağda  kuzey  Avrupa  Yahudilerinin  göreli  güvenli  ko-
numu, büyük ölçüde bu özelliğe borçludur. 
" 
•• 
Clovis (481 - 511) tarafından kurulan, 752'ye kadar Galya ve Alman­
ya'da hüküm süren Frank hanedanı -çv. 

---

Haç  ve  H i lal Altı nda Ortaçağda Yah u d i l e r  
85 
Kuzey  Avrupa  ülkelerinde,  Yahudileri  koruyan,  kraliyet  ve 
imparatorluk  beratları,  merkezi  bir  yöneticiye  doğrudan,  dola­
yımsız bağımlılığa  evrildi.  Birinci  Haçlı Seferi'nden sonra  düş­
manlık  ve  fiziksel  saldırılar  daha  çok  yaygınlık  kazanınca,  bu 
bağımlılığın  Yahudilere  büyük  yararı  oldu.  Bunun  bir .örneği, 
Germen İmparator Frederick I'in 1157'de Worms Yahudileri için 
çıkardığı  berattır.  Berat,  Frederick'in  dedesi  Henry  IV'ün görü­
nüşe göre 1090'larda yayınladığı daha önceki bir berah onaylar -
1090 tarihi, Henry IV'ün Speyer'deki Yahudiler için çıkardığı Şu­
bat 1090 tarihli bir berata benzerliğinden çıkarsanıyor.95  Bu  bel­
gelerin bir çoğunda,'pek çoğu en erken Karolenj  beratlara kadar 
giden belli ortak kavramlar ve ayrıcalıklar vardır: 
Mülkiyetin dokunulmazlığı 
Geçiş parası vermek zorunda kalmadan iş ve ticaret amacıy­
la seyahat özgürlüğü; 
Sefer halindeki askerlere  barınak ve erzak sağlama  yüküm-
lülüğünden muaflık; 
Çalınh mallarla yakalandığında dürüst hukuksal muamele; 
Zoraki vaftizden koruma; 
Selamete kavuşmalarını sağlamak için Hıristiyanlar tarafın­
dan-vaftiz  edilenler  de dahil  olmak üzere  pagan kölelere  sahip 
olmalarına  izin  verme  (bununla birlikte, halihazırda  Hıristiyan 
olan köle salın almak yasaklı); 
Hıristiyanlan ev hizmetkarı olarak çalışhrma 
izni; 
Karışık hukuksal işlemlerde adil davranma; 
İç hukuksal anlaşmazlıklarda yargı özerkliği; 
Hıristiyanlara şarap, boya ve ilaç satma hakkı.96 
Saray Serfliği 
Berahn girişi,  Worms  Yahudileri  "sarayımıza,  ya  da hazine­
mize aittir" 
(ad canıeranı nostranı) 
der.  Frederick'in bir yeniliği  ol­
duğu  anlaşılan bu  tuhaf ifade97  (Henry  IV'ün Şubat 1090  tarihli 
Speyer berahnda böyle bir ifade yok),98 daha sonra "saray sertli-

---