Haç ve Hilal Altında Ortaçağda Yahudiler

80  Mark R. Cohen 
öne sürdükleri  "Yahudilerin köleliği" -papalık tarafından öne çı­
karılan- kavramını ciddiye almadılar.75 Yahudilerin sözde köleli­
ğini  yadsır  gibi  görünen,  başka  bir  ılımlılık  örneğinde,  düstur 
hukukçuları, Hıristiyanların kolayca yerine getiremediği hizmet­
lerde  bulunmaları  koşuluyla,  Yahudilerin,  kamu  görevlerinde 
çalışmalarını desteklediler.76 
Pakter,  ironik  bir  dönüşle,  Gratian1dan  sonraki,  en  büyük 
düsturculardan  bazıl
arının
,  en  azından  teoride  Yahudiler  üze­
rindeki  ecclesiastik  yargı  yetkisini  genişleterek  yabancı  olarak 
Yahu diler le . ilgili papalığın  "teolojik"  varsayımlarına  karşı  dur­
duklarını gösterir. Yahudileri "önyargılı hukuku yürüten önyar­
gılı  mahkemelerin konusu"  yapmakla  düsturcular,  Birinci  Haçlı 
Seferi'nden sonraki papalık korumasıyla elde edilen kazanımlar; 
ortadan kaldırırken, Yahudilerin  statüsünün' aşınmasına  da kat­
kıda  bulundular.77 Kendilerine  yönelik nefret ve  şiddetin  arttığı 
sırada korumayı güçlendirdikleri ölçüde  Yahudiler, papalığın bu 
konudaki kaygılarını hoş karşıladılar. Ne var ki, bu lütufun kar­
şılığında,  daha önce bildikleri  Hıristiyan zulmünden kendilerini 
ko!uyan kutsal sığınağı da yitirdiler.78 
Düstur Hukukunun Laik Hukuk üzerindeki Etkisi 
Tıpkı papalık buyrukları ve konsey fermanları laik hukukun 
içerik  ve  pratiğini  yavaş  ve . eşitsiz  de  olsa  doğrudan  etkilediği 
gibi,  düstur  hukuku  da aynı etkiyi gösterdi.  Ortaçağ Almanya­
sı1nı  incelemesinde Guido Kisch1in işaret ettiği gibi,  "[papalık ka­
rarları ve konsey buyrukları]  devletin  Yahudiler  yasasını dolay­
sız etkilememiş  olsa bile 
yine de Yahudilerin statüsünü ciddi biçimde etkilediler; zira, 
kural olarak ortaçağ Hıristiyanları aforoz ye yok etmeyi bile kap­
sayan  ecclesiastik  yaptırımlara  açıkça  maruz  kalmayacaklardı. 
Bu nedenle, Yahudilerle ilgili düstur yasalarını, en başta Yahudi-

---

Haç ve  H i lal Altı nda Ortaçağda Yah u d i l e r  8 1  
ler  hissetti ...  Ekonomik  ve  toplumsal  konumlan  olumsuz  etki­
lendi ve yaşamları çekilmez kılındı.79 
Papalığın,  Yahudilerden farklı  bir giysi  giymelerini  isteyerek 
ayrımı  sağlamaya çalışmasının  öyküsü,  buna  örnektir.  Bazı mo­
narklar,  1215'te  Dördüncü  Lateran  Konsey'le  başlayan  papalık 
talimatlarına  razı  oldular.  Bazıları,  muaf  tutulmanın  rüşveti  bi­
çiminde  Yahudilerden para  koparmanın  bahanesi  olarak yasayı 
kulandılar.  Yahudiler, bu şekilde giyinmenin kendilerini fiziksel 
saldırılara  daha açık hale getireceğinden endişe ediyorlardı. 
Aynı  giysi  giyme,  Kral  Henry  III'ün hükümranlığıyla  başla­
mak  üzere  önce  İngiltere'de  yürürlüğe  sokuldu.  Aynı  giysinin 
işareti,  "dış  giysilerinin  ön  tarafına"  takılan  "beyaz  keten  ya  da 
parşömen  kağıdından  yapılmış  iki  beyaz  tabla"dan  ibaretti.80 
Yüksek ve  geç  ortaçağda  kullanımı  diğer ülkelere  de  yayılınca, 
utanç belirtisi, esas olarak sarı renkte olmak üzere çeşitli biçimler 
aldı.  Olasılıkla  imparatorluğun  egemenlik  alanındaki  Yahudiler 
onları Hıristiyanlardan zaten ayıran ayrı bir konik şapka taktık­
ları  için,  Kutsal  Roma  İmparatorluğu  kilise  yasasını  on  beşinci 
· 
yüzyıla kadar uygulamadı. On beşinci yüzyılda bu adet, dış  giy­
silere  dikili  sarı  bir  yuvarlak  biçiminde  yürürlüğe  kondu.81  Bu, 
Nazilerin ünlü "Yahudi simgesi"nin habercisiydi. 
Kovmaya Yönelik Hareket 
On üçüncü yüzyılda kilise liderleri Yahudileri koruma politi­
kalarından uzaklaşıp  onları kısıtlama  ve  kovma politikasına yö­
nelmeye  başladılar.  Laik  iktidarlar,  düzensiz  de  olsa  politikayı 
yürürlüğe koymaya başladılar.  Hem kilisenin hem devletin  sert­
leşen  politikası,  Yahudilerin  güvenliği  bakımından  onların  ko­
vulmasına yol açan hastalığın belirtisi oldu. 
Friars  and fews 
adlı  çalışmasında  Jeremy  Cohen,  önüçüncü 
yüzyıldaki  sadaka  tarikatlarının  (Dominikan ve Franciskan tari­
katları)  ateşli  Yahudi  karşılı  vaaz  ve  yazıl
arının
,  Hıristiyanlık 

---

82  Mark R. Cohen 
içindeki  tanıklar olarak Yahudileri koruma  Augustinian gelene­
ğini 
aşındırdığını  ileri  sürer.82  Bu  desteğin kalkmasıyla birlikte, 
Yahudileri  kovmanın,  Hıristiyan  toplumundan  fiziksel  uzaklaş­
tırmanın yolu açıldı. 
Bu  tezin  kategorik  biçimiyle,  savunulup  savunulamayacağı­
na  dair bir sorun var.83  Simonsohn,  Augustinian formülün orta­
çağın sonlarına kadar papalık yazılarında görünmeye devam et­
tiğini 
gösterdi.84  Ecclesiastik  düşüncenin yüksek ve geç ortaçağ­
da  Yahudilerin  statüsü  üzerindeki  etkisiyle  ilgili  bilimsel  tarhş­
manın sonucu ne olursa olsun, fiilen Hıristiyanlık dışına sürülme 
kilisenin değil ortaçağ devletinin işi olacakh. 
Ortaçağ Devletinde Laik Yahudiler Hukuku 
Ortaçağ  devletinde  (çoğunlukla  kraliyet  hükümranlığı  alhn­
daki  topraksal,  kendilikler  için  kullanılan  bir  anakronizm)  Ya­
hudilerin  hukuksal  konumu,  esasında  özel  ayrıcalıkların  yasa 
maddelerine göre değil kilise hukukuna göre beratlarda toplan­
masıyla  biçimlendi.  Beratlar  (en  eskileri  Karolenjiyan  beratlar­
dır),  Yahudi  tüccarlara -önce bireylere ve ailelerine, sonra bütün 
Yahudi cemaatlerine ve  sonunda  da bir monarkm kontrol ettiği 
bir alandaki  bütün  Yahudilere- verilen  ayrıcalıklara  dayanıyor­
du.  Bu  beratlar,  erken  ortaçağ  Avrupası'nda  Yahudi  tacirlerin 
yerine getirdiği önemli işler ve bunların yönetici otoritelere, sağ­
ladığı  ekonomik  yaran  gösterir.  Beratlar,  Yahudilerin,  zamanla 
laik bir yöneticiye  tabi olmaları  (neredeyse  mutlak  denetim an­
lamında) ve böylece yasayla belirlenmiş özel fakat sınırlı bir sta­
tüye sahip olmaları sürecinin başlangıcını örnekler. 
Hukuksal bakış açısından, Balı Roma İmparatorluğu'nu işgal 
eden Germenlerin Yahudileri nasıl gördükleriyle ilgili açık kanıt­
lardan  yoksunuz.  Yorumlarını  Germen  ananevi  hukukuna  da­
yandıran  bazı  bilginler,  Yahudilerin  özgür  olmayan  yabancılar 
olarak,  görüldüklerine  inanırlar.  Yahudilerin  krallardan  edine­
bildikleri  her  özel  yasa  kınnhsına  gerek  duymal
arının 
n�deni 

---