Haç ve Hilal Altında Ortaçağda Yahudiler
Yüklə 8,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
Haç ve H i lal Altı nda Ortaçağda Yah u d i l e r 5 1 sevilik konusunda nasıl bu kadar çok şey bildiği, bugüne kadar bir giz olarak duruyor.21 Doğrudur; Kuran'da epeyce Hıristiyan etkisi hissedilebilir ve İslam öncesi Arabistan'da bazı Araplar, arasında tektanrıcılığa yönelik yerel eğilim küçümsenemez. Yi nede, sıradan bir Kuran okuyucusu bile, İncil'in ve eşit derecede önemli olmak üzere eski Musevi yoruml arının ya da İncil sonra sı vaazların yankılarıyla o kadar çok çınlaması karşısında şaşırır. Muhammed'in niyetleri konusunda fazla sır yok: Benimsediği Yahudi adetlerinin ve İsrail öykülerinin kendisini Medine Yahu dilerine sevdireceğini bekliyordu; inançlarım korudukları halde İslam cemaatine kahlacaklarını umuyordu. Vahanın Arap ve Yahudi kabileleriyle anlaşması "Medine Vesikası"nda Muham med, "Yahudilerin kendi dini vardır, Müslümanların da kendi dini" diye ileri sürdü.22 İsa da, kendi mesajının Yahudilerin ku laklarında yankı bulacağını ve Yahudi hemşerileri arasında ta raftar kazanacağını ummuştu. Demek ki, Muhammed'in Medine'deki misyonu ile Hıristi yanlık ve Museviliğin erken karşılaşması arasında benzerlikler var. Bazıları Hıristiyanlar ile Yahudiler arasında var olandan da ha çalışmalı bir atmosferi, bazıları ise daha uyumlu bir durumu gösteren önemli ve açıklayıcı farklılıklar da var. Muhammed'e Yahudi tepkisini ve Peygamber'in yanılım düşünün. Bir Yahudi yerine bir Arap ve kutsal kehanetin sona ermesinden yüzyıllar sonra ortaya çıkan bir peygamber olarak Muhammed, Medi ne'nin Yahudi kabilelerine, Tanrı adına öğretileri kutsal ve ha hami Musevilikle sahte bir benzerlikten başka bir şey olmayan bir sahtekar olarak görünebilirdi. Dahası, Peygamber; mesajını hem biçim hem retorik bakımdan Museviliğe yabancı bir lafızla dile getiriyordu. Bu nedenle, Muhammed'e yönelik Yahudi hoş nutsuzluğu, bazı bakımlardan, yeni bir din kurma iddiasında bulunmayan ve kendisi bir Yahudi olup Yahudi kalan İsa'ya yö nelik Yahudi karşıtlığından daha güçlüydü. 5 2 Mark R. Cohen Sadece çok az sayıda Medine Yahudisi İslam'a döndü. Mu hammed'e yönelik Yahudi düşmanlığı, oradaki Yahudi yerle şimlerinde egemen oldu. Muhammed'in sabrı taşıp, iki büyük Yahudi kabilesini sürerek (biri, Muh amm ed'in daha sonra temiz lediği Hayber vadisine sürüldü) ve üçüncü kabilenin de nere deyse bütün erkeklerini topluca öldürerek şiddete dönmesinde · şaşılacak fazla bir yan yok. Sonraki İslami gelenek, Medine Ya hudilerinin Muhammed'e ihaneti temasından -Hıristiyan Yahudi çahşmasındaki belirgin temalardan birini anıms atan bir motif-söz edip durdu.23 Karşı-mit · savunucularına göre, Medineli Yahudi kabilelere karşı Muhammed'in şiddeti, Yahudilere yönelik temel, hatta asli bir zulümcü tutumu örnekler. İsa'ya yönelik Yahudi zulmünün öcünü almak adına Hıristiyan dünyasının Yahudilerine uygula nan zulmün farkında olan bazı karşı-mit savunucuları, ima ya da karşılaştırma yoluyla, İslamı, kökeni bakımından Hıristiyan lıktan bile daha fazla Yahudi karşıtlığı göstermektedirler. Ne var ki, sonraki tarih, daha az acılı bir inançlar arası ilişkiyi sergiler. Neden? İslam'ın Doğuşu Musevilikle ilişkisi bakımından İslarn'ın doğduğu koşullar, çahşmayla belirgin olmasına karşın, Hıristiyanlığın başlangıcın daki koşullardan temelden farklıdır. İsa, Mesih (ve bazılarına gö re Tanrı'nın oğlu) çarmıha gerildi. Hıristiyanlar tarafından Ya hudilerin üzerine ahlan çarmıha gerilmesi, o sırada, ilahi planın bozulması olarak görünüyordu. İsa'nın çömezleri tarafından, do laylı kefaret kavramıyla İsa'nın ölümüne atfedilen olumlu kurta rıcı yoruma karşın, İsa'nın öldürülmesi eylemi sonsuza kadar anım sanacak unutulmaz bir hareket olarak görülmeye devam edildi. Çarmıha gerilmenin İncil anlahrnıyla ilgili erken bir tefsiri aynnhlandırma, Yahudiyi İsa'nın son eziyetçisi olarak tanımladı. Daha sonra, ortaçağın ikonografik geleneğinde ve İsa'nın çilesini Haç ve H i lal Altında Ortaçağda Yah ud i l e r 5 3 anlatan oyunlarda tazelenen bu gelenek, çarmıha germe sahne lerinde, susamış, ölmekte olan İsa'ya bir kamışın ucuna iliştiril miş kaşıkla sirke ve öd suyu veren iğrenç, şeytan, görünüşlü bir figürle simgelendi.24 On ikinci yüzyılda, eski Tanrı katili, suçla ması, törensel çocuk öldürme öykülerine yol açh; Yahudilerin, bununla ilk Tanrı'yı öldürme olayını kutladıkları ve canlandır dıkları iddia ediliyordu. Bunun aksine İslarn'ın kurucusu ne Mesihlik iddiasında bu- . lundu ne de tanrılık. Yahudiler, yaşadığı sırada kendisiyle alay etmiş olsalar da, Muhammed doğal ölümle öldü. Bu nedenle, Hıristiyanlardan farklı olarak Müslümanların, peygamberlerinin zeval bulmasından Yahudileri sorumlu tutmaları için hiçbir ge rekçeleri yoktu. Yine de, Peygamber ve Müslüman geleneklerle ilgili biyografik anlahmlar (hadisler), Yahudilerin Peygamberin hayahna kastetrnelerini betimler.2s Müslümanlar çağdaş Yahudi lere güvenmemenin nedenlerini aramaya koyuldukları her sefe rinde, bu öyküler su yüzüne çıkh.26 Ne var ki, bir "peygamber katli"nin olmaması ve Medine'de Muharnmed'e yönelik Yahudi düşmanlığım cahil Müslüman kitlelere görsel olarak anlatabile cek ikonografik bir gelenekten yoksunluk -İslarn'da ikonografi yasaktır- yüzünden, İslam-Yahudi çalışması, · Hıristiyanlık ile Yahudiler arasındaki çalışmayı bu kadar çok alevlendiren geri lim ve nefreti yaratamadı. Museviliğe ve Yahudilere yönelik Hıristiyan tutumların be lersiz doğasına Strournsa'nm bakışı, erken Müslüman-Yahudi ilişkisinde başka bir önemli karşıtlığı gösterir. İslamla iki taraflı karşılaştırma, Stroumsa'run Hıristiyanlık konusundaki belirle mesini güçlendirir. Düşmana -Musevilik- yönelik sevgi-nefret ikircikliliğiyle Hıristiyanlıktan farklı olarak İslamın, kafirler - Yahudiler ve Hıristiyanlar- konusunda hiçbir belirsizliği yoktur. Kutsal emirlerle beslenen cihat zihniyeti, Müslümanlardan düş manla savaşmalarını (onları sevmelerini değil), isterdi -ilk yılla rında İslamın aşın bir şekilde yaplığı bir şey. "Savaş Bölgesi"nde Yüklə 8,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|