Haç ve Hilal Altında Ortaçağda Yahudiler
Yüklə 8,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
60 Mark R. Cohen "Onlardan farklı olma" kavramı, hadisten kaynaklandı.39 Teolog ve hukukçu İbni Taymiyya. bu temayı, açıklayan önemli bir ki tap yazdı. Şöyle yazıyordu: Onlardan farklı olma, İslam'ın zaferinin nedenidir, peygam berler göndermenin amacı ilahi inancın muzaffer çıkmasıdır. Bu nedenle, bizzat onlardan farklı olma hareketi en büyük ilahi hizmetlerden birini meydana getirir.40 Ve; Gösteriş olsun diye yapmamaları koşuluyla Kutsal Kitaplara inananlara kendi yeni ve eski dinlerinin gereklerini yerine ge tirmelerine izin verilse bile, bir Müslüman' a, ister gizli olsun is ter, açık yeni ya da eski bir dinin gereklerini yerine getirmesine izin verilemez.41 İbni Taymiyya, Museviliğin ve özellikle Hıristiyanlığın etki sine atfettiği buyrulmarmş bazı kutlamalardan ve Müslüman ev liyalardan, türbe kültünden rahatsız oluyordu. Bu kaygı, kilise babalarını rahatsız eden Musevileştirme sorununa akraba gibi görünmesine karşın, aralarında önemli bir fark vardır.42 İslam'ın doğuşundan yüzyıllar sonra yazan İbni Taymiya'nın kaygısı, bir din olarak İslam'ı Musevilikten ya da Hıristiyanlıktan ayırmak değil, İslami inancın anlığını ve üstünlüğünü korumaktır. Büyük Hanbeli teolog, Müslümanların kendilerini zimmi'lerden ayırt etmemeleri durumunda, İslam'ın hiyerarşik üstünlüğünün yok olmasından ve Yahudilerle Hıristiyanların prestijinin güçlenece ğinden endişe ediyordu. İbni Tayıniyya'nın retoriği, John Chry sostom'unkinden daha az nefret içerir; zira ikisi, tehlikeyi farklı şekilde algılıyordu. Antakya presbiteri, Roma İmparatorlu ğu'nun resmi dini olarak kabul edilmesine karşın Hıristiyanlığın kendisini hala güvensiz hissettiği bir zamanda yaşadı. Musevi leştirme pratiklerinin Hıristiyanlığın özel hakikat iddiasını zayıf latacağından ve paganizm üzerindeki yeni ve kırılgan zaferini aşındıracağından endişe ediyordu. İbni Tayıniyya ise, Müslü- Haç ve H i lal Altı nda Ortaçağda Yah u d i l e r 6 1 ' man olmayan azizlerin taklit edilmesini hem dini bir yenilik (bid'a) hem muzaffer İslam'ın _üstünlüğünden sapma olarak gö rüyordu. Ne var ki, Müslümanları Musevileştirmenin, Hıristi yanlığın ya da Museviliğin daha sahici bir İslam sanılmasına yol açabileceğinden kaygıl anmı yordu. 3- Hıristiyanlıkta Yahudilerin Hukuksal Konumu R. W. Southem'in Making of the Middle Ages'da yazdığı gibi,1 hukuksal statünün "bir halkın refahıyla ilgili bütün standartların en aldahcısı" olduğunu kabul edebiliriz. Teori ile pratik arasında, kaçınılmaz bir mesafe vardır ve ortaçağdaki Yahudiler için bu kesinlikle geçerlidir. Yine de, böyle bir çalışmada Yahudilerin hukuksal konumuyla ilgili bir değerlendirmenin yeri, başlangıca yakın bir yerdir; çünkü, dinin yanı sıra hukuksal statü de, açıkça bilebildiğimiz Yahudi-Yahudi olmayan ilişkileri sorununun en erken yanıdır. Dahası, bu kitap karşılaşhrmalı bir inceleme oldu ğuna göre, hukuksal konumun incelenmesi, başka türlü olandan daha yararlı bilgiler verir. İslam Yahudilerinin hukuksal statüsü ile Hıristiyanlık Yahu dilerinin hukuksal statüsü arasında birçok benzerlik vardır. En önemli benzerlik, her iki toplumda da Yahudilerin kendi Muse viliklerini uygulamada fiilen tam bir özerkliğe sahip olmalarıdır. Pratik bakımdan bu, ayin, evlilik ve boşanma gibi pek çok dini amaç ve kişisel statü bakımından Yahudilerin Yahudi hukuku - Talmud hukuku- ve Yahudi dini otoriteler tarafından eğitilip icazet verilmiş yargıçlar tarafından yönetildikleri anlamına geli yordu. Hukuksal statü bakımından Hıristiyanlık ile İslam arasındaki farklılıklar, hakim toplumun Yahudilere yönelik çelişkili tutu munu yansıhr ya da onun şekillenmesine yardım eder. Bölüm 2'de tarhşılan erken Hıristiyanlık ile erken İslam arasındaki din sel tutum farklılığının yanı sıra, hukuksal yaklaşımdaki farklılık lar da Müslüman dünyadaki daha düşük oranlı zulmü açıkla maya yardım eder. Bölüm 3'te, Yahudilerin İslam' daki hukuksal konumuyla analitik bir karşılaşhrmanın (bölüm=4) yolunu açmak 64 Mark R. Cohen için, Yahudilerin Balı Hıristiyanlığındaki daha karmaşık hukuk sal konumunu gözden geçiriyoruz. Hıristiyanlıktaki Yahudiler Hukuku Büyük hukuk bilgini Guido Kisch, Yahudi hukuksal statüsü konusunu enine boyuna inceledi.2 Yahudilerle ilgili Hıristiyan hukuksal malzemeye "Yahudiler hukuku" adını verdi. Kisch bu şekilde, "Yahudiler hukuku"nu, bizzat Yahudiler tarafından ya zılmış ve Yahudi yaşamın içine ve Yahudilerin çevreleriyle ilişki lerine nüfuz etmiş geniş hukuksal malzeme için kullanılan "Ya hudi hukuku" teriminden ayırt eder. Hıristiyan ortaçağ, sayısız ve bazen üstüste binen hukuk sis temine tanık oldu. Yaş amını hala sürdüren barbarlar çağındaki Roma hukuku; Germanik kabile hukuku ya da" ananevi hukuk; on birinci yüzyıl sonu ile on ikinci yüzyılda İtalya'da başlayan canlanmış Roma hukuku; kilisenin düstur hukuku; sonunda devlet hukuku şeklinde harmanlanan feodal ve toprak hukuku; beledi hukuk vardı.3 Ortaçağ Hıristiyan hukuku ne kadar kar maşıksa! Yahudiler hukuku da o kadar karmaşıkh. Genel olarak hukuk gibi, o da zaman içinde gelişip değişti. Roma Yahudiler Hukuku Hıristiyanlıktaki Yahudiler hukukunun, en erkeni Roma hu kuku olmak üzere sayısız kaynağı vardı. Yahudilerle ilgili çok az sayıda Hıristiyanlık Öncesi Roma yasası varlığını sürdürmüş olmasına karşın, Josephus'un Romalıların Yahudilere yönelik tu tumuyla ilgili betimlemesi gibi hukuksal olmayan kaynaklar, Romalıların Helenistik ve Pers antikitesinden miras aldıkları hoşgörülü politikayı sürdürdüklerini gösteriyor. Musevilik, ta raftarlarına dini amaçla toplanma ve "kendi atal arının hukukuna göre yaşama" izni verilen bir collegium (birlik) olarak t anını yor du.4 Collegium, çoğunlukla, religio licita, ya da "meşru din" yeri- Yüklə 8,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|