Haç ve Hilal Altında Ortaçağda Yahudiler

54  Mark R.  Cohe n  
yaşayan Hıristiyanlara ve Zerdüştlere karşı savaş hatları açıkça 
çizildi. Fetih genişledikçe, Ehli Kitap'tan Arap yönetimine boyun 
eğenlere, itaat ve haraç karşılığında İslam bölgesinde oturma ve 
ko
runm
a hakkı  garantisi  verildi.  Daha sonra,  da Müslümanlar 
Yahudilere  aşağılayıcı davrandılar -fakat,  Hıristiyanlığın kendi 
kafirleri Yahudilerle  ilişkisiİli  bu  kadar  karmaşıklaşman  sevgi­
nefret gerilimi olmadan. Bu: belirsizlikten ve Hıristiyanlığın güç 
kazandıktan sonraki eskatalojik düş-kırıklığından muaf olan İs­
lam,  Hıristiyan  aleminden  daha  az  Yahudilere  zulüm  eğilimi 
gösterdi ve kendi içinde yaşamsal miktarda bir Yahudi varlığına 
tahammül edebildi. Gerçekten de, Yahudilerin zenginleşmeleri­
ne ve hatta çoğunluk toplumun siyasal ve entelektüel yaşa
mına 
kahlmalarına izin verildi. 
İki yeni dinin doğuşunu çevreleyen koşullar arasındaki, diğer 
karşıtlık yereldir. Hıristiyanlıktan farklı olarak İslam, Museviliğe 
çeper-bir bölgede doğdu. Kuzey Arabistan'ın Yahudi kabileleri, 
yüzyıllardır oralarda,  Filistin ve  Babil'deki  hahami Museviliğin 
merkezlerinden çok uzakta oturmaktaydılar. Dahası, İsa'nın ya­
kın 
çevresinde yaşayan Yahudilerin demografik gücünden, on­
ların cemaat ve kurumsal dayanışmasından yoksundular. Yeni 
bir dini inanç ve cemaatin ilerlemesine direnmek için Arabistan 
Yahudilerinin yapabileceği fazla bir şey yokta. İslamın Arabistan 
Museviliği karşısındaki zaferi kolay oldu; bu durum, yüzyıllarca 
süren erken Hıristiyanlığın demografik olarak büyük ye kurum­
sal  olarak  güçlü  bir  Museviliğin  direncini kırma  mücadelesini 
karakterize eden türden inançlar arası sürekli çalışma dürtüsünü 
büyük ölçüde ortadan kaldırdı. Museviliğin anayurdu Bereketli 
· 
Hilal'de* bile, İslam'a demografik meydan okuma, sayısal olarak 
'  İsrail'den  Basra  Körfezi'ne  kadar  uzanan  alanı  kapsayan  hilal  biçi-
mindeki araziye verilen ad.-çv. 
· 

---

Haç  ve  H i lal Altında Ortaçağda Yah u d i l e r  5 5  
küçük Yahudi cemaatlerinden değil, sayılan  daha kabarık  olan 
yerli Hıristiyan ve Zerdüşt nüfustan geldi. 
Erken  Hıristiyanlıktan  farklı  olarak erken İslam,  Roma  gibi 
hasım ve güçlü bir düşmana, karşı t
anınm
a mücadelesi vermek 
zorunda kalmadı. Medine'den sonra,  İslam Arabistan'ın  yerleşik 
dini olarak üstünlük kazandı. Çok-tanrıcılar karşısında zafer ka­
zanılması, Peygamber'in 632'deki  ölümünden hemen sonra bazı 
Arap kabilelerdeki kısa  süreli  "İrtidat"** hareketinin ezilmesi ve 
güneydeki  güçlü  Hıristiyan  yerleşimlere  (Özellikle  Najran  ce­
maatine) boyun eğdirilmesiyle birlikte, erken Hıristiyanların Ya­
hudilerle, paganlarla ve Roma otoriteleriyle yaşadığı türden geri­
limler hızla ortadan kalkh. 
Bu durum, Hıristiyanlığın kurucularının Romalı otoritelerden 
ve Roma hoşgörüsünden yararlanan  düşman rakip olarak Mu­
sevilikten gelen yoğun muhalefetle keskin bir karşıtlık içindedir. 
Bu koşullar alhnda, erken Hıristiyan düşünürler, yazı ve vaazla­
rında kaçınılmaz  olarak  Hıristiyanlığın  Museviliğe  "üstünlüğü­
nü  vurgulamak  durumunda  kaldılar.  Aynı  zamanda  Roma 
zulmü de, Hıristiyanların dini rakiplerini zayıflatma kararlılığını 
güçlendirdi;  Hıristiyanlık  resmi-hoşgörüye  ardından  İmparator 
Constantine  yönetiminde  resmi  ta
nınm
ayı  sağlayıp  391'de  Ro­
ma'nın  devlet  dini  olarak  kurumsallaşhktan  sonra,27  o  zamana 
kadar engellenen Yahudi karşılı niyetlerini gerçekleştirmeye baş­
ladı.28 
Erken Hıristiyanlık,  bir  akrabalık  sorunuyla,  erken  İslam'ın 
yaşamadığı bir sorunla yüzyüze kaldı. Bütün Yahudileri Hıristi­
yanlığın Tanrı'nın Kutsal Kitap' ta İsrail'e mesianik vaatlerini ger­
çekleştirdiğine inandıramayan yeni  doğan Hıristiyanlık, İsrail'in 
kimliğini kendine mal etti -Yahudiliğin zararına. Daha Paul za­
manında  kilise,  Romalılar'ın 
yeni 
İsrail  olduğunu  vazederek, 
'' İslam dininden dönme 
-çv. 

---

5 6  Mark R. 
Cohen 
dikkatini pagan Romalılar'a çevirmişti. Paul'ün ünlü metaforun­
da  (Romalılara Mektup 
11), 
eski  İsrail'in yerini  almak için 
Tanrı 
tarafından  seçilen  Yahudi  olmayanlar,  geçici  olarak  bud
anmı
ş 
dalların (imansız, reddedilen Musevilik) yerini alması için zeytin 
ağacına  aşılanan  yabani  zeytindi;  Yahudi  olmayanlara  sunulan 
Yeni  Anlaşma,  Eski  Anlaşma'nın  ilahi  vaatlerini  yerine  getiri­
yordu.  Ne  var  ki,  bu  noktaya  ulaşmak  kuşaklar  boyu  sürdü. 
Egemen duruma gelinceye kadar, gene Hıristiyan kilise, Yahudi­
lerin kuşkuculuğuna ve birçok Hıristiyanın Eski Ahit'in İsrail'i ile 
ilişkisini kesme isteksizliğine katlanmak zorunda kaldı. 
İslam  hiçbir zaman  kendini  "Yeni  İsrail"  olarak tarif etmedi. 
Araplar,  soy  kütüğü  bakımından  atalarını,  İbrahim'in  ilk  oğlu, 
İshak'ın kardeşi İsmail'e dayandırıyorlardı. Kronolojik bakımdan 
ise,  Arapların  halklığı,  İsrail'in  halklığına  paraleldi.  Araplarla 
Yahudilerin ataları aynıydı. İsmaili kol, canlanıp tarihte merkezi­
lik iddiasının gerçekleşmesini bekleyerek,  yüzyıllardır saçılmak­
taydılar.  Hazreti  Muhammed'le  birlikte  o  sün  seldi.  Hıristiyan­
lıktan  farklı  olarak  İslam,  Yahu diler  pahasına  kendi  kimliğini 
kanıtlama gereksinimi duymadı. 
Dinin Doğası 
Yahudilerle  ilgili  olarak  İslam  ile  Hıristiyanlık  arasındaki 
önemli  ayrımın  İslam'ın  Yahudilere  yönelik  temelden  farklı  ve 
daha  az  çalışmalı  duruşunu  daha fazla aydınlatan başka yüzleri 
de var.  İslam,  teolojik olarak kendisini Museviliğin ilahi  gerçek­
leşmesi  olarak  sunmadı.  Kuran,  ceddi ve  ruhsal  atası  olarak  İb­
rahim'e -ilk,  an  tektarıncı- dayanır.  İbrahim  Tann'nın  iradesine 
tam,  sorgusuz  "teslim"  (Arapça sözcük karşılığı 
İslam) 
olmasıyla 
ilk "Müslüman"dı. Kuran'ın sözleriyle: 
Ey Kitab ehli [Yahudiler ve Hıristiyanlar]! İbrahim hakkında 
niçin  tarhşıyorsunuz?  Tevrat  da  İncil de  şüphesiz  ondan  sonra 
indirilmiştir ...  İbrahim,  Yahudi  de  Hıristiyan  da  değildi,  ama 

---