30
Film Fiction | Yanvar, №5
qəhrəmanları, nədənsə, tamaşaçıya çox doğma,
yaxın adam təsiri bağışlayırdı. Elə bilirdin, bu
adamları nə vaxtsa, hardasa görmüsən.
Səməndərin səsindəki şirinlik də bu
münasibətlərə özgə bir doğmalıq gətirirdi.
Səməndər Rzayev bizim kinoda dublyaj
sənətinin korifeylərindən idi. O, kinostudiyanın
dublyaj sexində, demək olar ki, günlərlə filmlərə
səsini yazdırardı. Səməndər millətini, xalqını
sevən sənətkar idi. O, həmişə oynadığı rollarda
milli cizgiləri qabartmağı xoşlayırdı.
Epizodlarda belə o, azərbaycanlı idi, özü də, əsl
azərbaycanlı. Səməndərin səsi, danışığı bir
orkestrin ifa etdiyi simfoniyaya bərabər idi. Nə
qədər ahəngli, nə qədər ürəyə yatımlı danışardı.
Qəribədir, Səməndər Rzayevə hətta epizodik
rollar təklif olunanda belə, məmnuniyyətlə
razılaşırdı. Deyirdi ki, “kiçik açarla da böyük
qapılar açmaq olur”. Amma elə ki, səhnədə bu
böyük sənətkarın səsi eşidilirdi, bütün zal
heyrətə gəlirdi. Bəzən onun kiçik rolları baş
qəhrəmanları belə kölgədə qoyurdu. Səməndər
Rzayev klassik aktyor sənətimizin ruhunu
yaşadırdı, elə özü də klassik sənətkara çevrildi.
“Həyatın dibində”, “Hamlet”, “Yağışdan sonra”,
“Sən yanmasan”, “Cehizsiz qız”, “Qəribə oğlan”,
“Dəli yığıncağı...” Bunlar Səməndərin teatrda
oynadığı tamaşaların cüzi bir hissəsidir. Amma
onların hər birinə Səməndərin yuxusuz gecələri,
gərgin yaradıcılıq axtarışları, bəzən isə hədsiz
əsəbləri sərf olunmuşdu.
Səməndər Rzayev yaradıcı sənətkar idi.
O heç vaxt pyesə doğma kimi baxmazdı. Özü
obraz üçün ştrixlər axtarırdı. Rejissorları da bu
“ixtiralar”ın sərfəli olduğuna inandıra bilirdi.
Kinoya Səməndərin hansı rolla başladığını
demək çətindir. Amma onun sənət dostu, xalq
artisti Yaşar Nuri deyir ki, ilk filmi haqqında bir
özü bilirdi bir də mən... “Uşaqlığın son gecəsi”.
Filmin lap əvvəlində küçədə gəzən iki milis
işçisindən biri Səməndər idi. Amma sonralar o,
kinoda da öz sözünü dedi. Doğrudur, onun
aktyorluq potensialı kinomuzda yetərincə
istifadə olunmasa da, bir sıra yaddaqalan
obrazları – Səməndərli anları kino tariximizə
köçürüb. “Çarvadarların izi ilə” filmində
Səməndər elə Səməndəri oynayırdı. Bu filmin
əsasında İlyas Əfəndiyevin “Körpüsalanlar”
31
Film Fiction | Yanvar, №5
əsəri durur. Səməndər filmin çox da böyük
olmayan surətlərindən biridir. Amma nəzərə
çarpan, yadda qalan obrazdır. “Nəsimi”də isə
rejissor Həsən Seyidbəyli ona Şirvanşah
İbrahimin rolunu tapşırmışdı. Bu, aktyor üçün
böyük məsuliyyət idi. Doğrudan da,
Azərbaycanın tarixində danılmaz xidmətləri
olan Şirvanşah İbrahimi ekranda yaratmaq
aktyordan əsl mənada yüksək sənətkarlıq tələb
edirdi. Film ekrana çıxanda çoxları təəccüb hissi
keçirdi. Səməndər obrazı elə
özününküləşdirmişdi ki, qarşında tarixi
şəxsiyyət İbrahim şahın dayandığına
səmimiliklə inanırsan.
Səməndər Rzayevin qəhrəmanları,
həqiqətən, səmimi, ətrafındakılara diqqətli olan
insanlardır. Bəlkə də, bu, onun öz xarakterindən
doğan cəhət idi. Axı, aktyorun öz daxili “mən”ini
gizlətməsi hər vaxt mümkün olmur. İstər-
istəməz özündəki temperament, psixoloji
məqamlar üzə çıxır. Bax, Səməndər Rzayevin
aktyor taleyinin xoşbəxtliyi onda idi ki, o,
daxilən təmiz ruhlu adam idi. Yaratdığı rollara
isə öz ruhunun, qəlbinin şirin çalarlarını
hopdururdu. Bu yöndə yaratdığı obrazlardan
“Bəyin oğurlanması” filmindəki Hidayət
müəllimi xatırlasaq, yerinə düşər. “Mənəm ey,
Hidayət müəllim” və ardınca da Səməndərin
şaqraq gülüşü. Bunu yalnız və yalnız Səməndər
Rzayev belə səmimi və təbii yarada bilərdi. Bu
səhnə, bəlkə də, Səməndərin öz kəşfi idi. Hər
halda klassik bir epizoddur və bu kiçik səhnə
filmə xüsusi bir ovqat bəxş edir.
Səməndər Rzayev çox rejissorlarla
işləyib. Tofiq Tağızadə, Arif Babayev, Həsən
Seyidbəyli, Tofiq İsmayılov, Vaqif Mustafayev
Səməndəri böyük məmnuniyyətlə filmlərinə
dəvət edirdilər. Ancaq Səməndər Rzayev çox
vaxt filmlərdən imtina edirdi. Çünki çox məşğul
idi. Teatrda işləyirdi. Televiziya filmlərində,
tamaşalarında oynayırdı, “Bulaq” verilişinin isə
daimi aparıcılarından idi. Şakir Şəkəroviç
(“Evləri köndələn yar”) hər dəfə televiziya
ekranında görünəndə qəlbimizdə sevinc dolu
bir dünya yaranır. Bazar günü axşamlar evə
tələsirdik ki, “Bulaq” verilişində bu böyük
sənətkarın bulaq kimi təmiz və şəffaf səsini
dinləyək.
Və günlərin birində “Həyatın dibində”
tamaşasına xəstə vəziyyətdə gəlmişdi.
Xəstəxanada idi. Buna baxmayaraq,
pərəstişkarlarını nigaran qoymaq istəməmişdi.
Həmin axşam Səməndər teatrda ən ağır və ən
çətin gününü yaşayırdı. Bu soyuq səhnədə xəstə
aktyorun son oyunu idi...
Kino sahəsində rolları:
1.Nəsimi (1974)
2.Çarvadarların izi ilə (1974)
2.Babək (1979)
3.Babamızın babasının babası (1982)
4.Evlənmək istəyirəm (1983)
5.Xaş musiqi ilə (1984)
6.Bəyin oğurlanması (1985)
Mənbə: Azəriart.net