Ərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ
Yüklə 1,4 Mb. Pdf görüntüsü
|
66
-ипотека кредити. Etibarlı kredit. Кредитин бу нювц конкрет сурятдя тямин олунур вя бир гайда олараг биринcи дяряcяли кредит юдямя габилиййятли мцштяриляря тягдим едилир. Банк бу мцштяриляр иля даими ялагя сахлайыр вя ютян илин кредитлярин юдянишиня даир щеч бир етираз, шикайят етмир. Кредит мцяййян истещсал просесинин тяшкили цчцн ялавя пул васаитиня олан тялябаты юдямяк мягсядиля верилир. Онун мцддяти 1-3 ай арасы мцяййян олунур. Кредитлярин тягдиматы юдяниш тяминатынын мəщдудлашдырылмасы ясасында щяйата кечдийи цчцн диэяр кредитлярдян фяргли олараг йцксяк фаиз тарифи тяйин едилир. Кредитин тяртиби цчцн мцяссися банка хащиш яризяси иля мцраcият едир. Хащиш яризясинин тяркибиндя кредитин ялдя едилмясиня даир мягсядляр, мигдар вя мцддят, кредит мцгавилясинин лайищяси, кредит юдямя габилиййятинин тяминаты щаггында мцддяалар реал яксини тапыр. Kontokorrent kredit. Контокоррент кредитин хариcи юлкялярин банк системинин тяcрцбясиндя тятбиги ашаьыдакы мцддяаларла баьлыдыр: Контокоррент щесабы банкын узунмцддятли мцнасибятляр гурдуьу вя банк кредитиня даими тялябаты олан мцштяриляр цчцн ачылыр; Мцштяри вя банк арасында контокоррент мцнасибятляр кюнцллц характер дашыйыр; Контокоррент щесаб тясяррцфат органларынын пул
дювриййясинин тякмилляшдирилмяси цчцн истифадя едилдийиндян, контокоррент кредитляр план кредити олуб, щесабын галыьыны ляьв едир. контокоррент щесаб йцксяк кредит етибарына малик мцяссисяляр тяряфиндян тяшкил олунур. Контокоррент щесаб тядриcян щесабын галыьы дебет галыьынын щяддини тямин едилмяси щаггында зяманятин верилмяси нятиcясиндя мцштяри цчцн ачылыр. Veksel kredиtи – banklar tяrяfиndяn veksel sahиblяrиnя vя tяhcиzatчыlar tяrяfиndяn alыcыlara verиlяn kredиt nюvцdцr. Вексел кредитляринин мцхтялиф нювляри вардыр. Инди ися онун айры-айры нювлярини нязярдян кечиряк. Адсыз вексел кредитляри векселин бир нювц олмагла юзц дя юз нювбясиндя гейдиййатлы вя эировлу векселлярдян ибарятдир
67
Векселлярин гейдиййаты – Вексел кредитляри банк тяряфиндян алныр вя бцтцнлцкля онун ихтийарына кечир. Вексел сахлайан шяхс гейдиййатдан кечмяк цчцн вексели банка тягдим едир вя явязиндя пул вясаити эютцрцр. Буна эюря дя векселлярин банкын билаваситя иштиракы иля гейдиййаты кредит тягдиматынын цсулларындан биридир. Бу cцр ямялиййата эюря банк фаиз юдяниши тяляб едир. Буна фаиз гейдиййаты вя йа дисконт дейилир. Онун мябляьи мцштяри иля разылашма заманы мцяййян едилир. Дисконт векселин гейдиййатындан бир гядяр сонра мябяльиндян чыхылыр. Kommersiya banklarıının fəaliyyətinin nəticələri onların maliyyə vəziyyətləri ilə müəyyən edilir. Maliyyə nəticələri dedikdə bankın gəlirləri, xərcləri və onların arasındakı fərq olan mənfəət və ya zərər başa düşülür. Hər bir bank öz fəaliyyətinin nəticələri barədə məlumatı hər ilin sonunda tərtib etdiyi hesabatda göstərir. Bu hesabatda kommersiya bankının gəlirlər və xərclər balansı, əldə etdiyi mənfəət və ya verdiyi zərər, o cümlədən ayrı-ayrı hər bir əməliyyat üzrə gəlirlər və xərclər və onların ümumi əməliyyatlardakı xüsusi çəkisi göstərilir. Hesabatda əks olunan məlumatlara əsasən bank öz fəaliyyətindən nəticəçıxarır, gəlir və xərcləri ayrı-ayrılıqda təhlil edir, fəaliyyəti zamanı baş vermis nöqsanları araşdırır və növbəti ildə bunların baş verməməsi üçün müəyyən tədbirlər hazırlayır. Bank fəaliyyətindən gələn gəlirlərə daxildir: - verilmiş kreditlərə görə hesablanmış və alınmış faizlər; - depozitlərin yerləşdirilməsi üzrə alınan faizlər; - qiymətli kağızlarla aparılan əməliyyatlardan gələn gəlir; - qiymətli metallarla aparılan əməliyyatlardan gələn gəlir; - müştərilərə açılmış hesablar üzrə bankın göstərdiyi xidmətlərə görə komission ödənişlər; - bankın həyata keçirdiyi faktorinq, forfeytinq, lizinq, trast əməliyyatlarıüzrəəldə edilon gəlir; - zəmanət və aksept əməliyyatlarıüzrə gəlirlər və s. 68
Bank gəlirlərini yaranma xüsusiyyətlərinə görə iki qrupa bölmək olar: faiz qaydasında əldə edilən gəlir və qeyri-faizli gəlirlər. Faiz qaydasında əldə edilən gəlirlər dedikdə, ssuda üzrə hesablanmış və alınmış faizlər, depozitlərin yerləşdirilməsi üzrə alınan faizlər başa düşülür. Yerdə qalan gəlirlər isə qeyri-faiz gəlirləri qrupuna daxildir. Hər bir bank yerinə yetirdiyi əməliyyatlardan əldə etdiyi gəlirləri təhlil etməlidir. Təhlil prosesində hər bir gəlir növünün ümumi gəlirlərdə xüsusi çəkisiyəni gəlirlərin quruluşu müəyyən edilir. Təhlil zamanı gəlirlərin quruluşunun dəyişməsinə təsir edən amillər müəyyən edilməlidir. Bankın gəlirlərinin quruluşunda kreditləşməəməliyyatlarından gələn gəlirlər böyük çəkiyə malikdir. Belə ki, müasir şəraitdəölkəmizin kommersiya banklarının fəaliyyətinin əksəriyyətini akliv əməliyyatlardan mühümü olan kredit əməliyyatları təşkil edir. Bunun da əsas səbəbi odur ki, inflyasiyanın gücləndiyi bir şəraitdə bankların investisiya əməliyyatlarına olan marağı azalmışdır. İnvestisiya uzunmüddətli bir proses olduğu üçün bu sahəüçün aparılan əməliyyatın da riski böyükdür. Ümumiyyətlə, kredit qoyuluşu da qısamüddətli və uzunmüddətli qoyuluşlara ayrılır. Azərbaycanda 2005-ci ilin sonuna uzunmüddətli kredit qoyuluşu 36.6% təşkil edirdisə, 2013-cü ilin sonuna bu göstərici7l .3%-əçatmışdır. Bunun da əsas səbəbi qeyd etdiyimiz kimi riskin azalması olması ilə bağlıdır. Ölkədə baş verən iqtisadi-siyasi vəziyyətdən və bankın strategiyasından asılı olaraq aktiv əməliyyatlar içərisində kreditləşməəməliyyatlarının həcmi arta və ya azala bilər. Bu əməliyyatların həcminin dəyişməsi kreditləşməüzrə gəlirlərə də təsir edir. Bütün bunları kompleks şəklə salaraq bankın maliyyə nəticələrində kreditləşməüzrə gələn gəlirlərə təsir edən amilləri aşağıdakı kimi göstərmək olar: - ölkədə inflyasiyanın səviyyəsi; - Mərkəzi Bankın həyata keçirdiyi pul-kredit metodları; - yeni müəssisələrin yaranması ilə bağlı bank kreditinə tələbatın artması; - istiqrazların faiz dərəcələri; Yüklə 1,4 Mb. Dostları ilə paylaş:
|