142
çərçivəsində xüsusi əməliyyatların icrasına cəlb edilən
subpodratçılar da gəlir vergisini ödəməlidir.
Neft və qaz əməliyyatlarının həyata keçirilməsi üçün
gətirilən avadanlıqlar, materiallar, nəqliyyat vasitələri, habelə
işçilər üçün ərzaq Azərbaycan ərazisinə idxal edildiyi zaman
gömrük rüsumlarından azaddır.
Müqavilə çərçivəsində müxtəlif işlərə cəlb ediləcək yerli
işçilərin sayında tədrici artım nəzərdə tutulur. Yataqların
işlənilməsinin ilkin dövrlərində mühəndislərin və texniki
işçilərin ümumi sayında yerli mütəxəssislərin payı 30-50%
intervalında, fəhlələrin ümumi sayında isə yerlilər 70%
olmalıdır. Yataqların tammiqyaslı işlənilməsinə başlanıldıqda
yerli mütəxəssislərin və fəhlələrin payı müvafiq olaraq 70 və
85%-
ə qədər qalxmalıdır.Yataqların tammiqyaslı işlənilməsinə
başlayandan 5 il sonra yerli işçilərin və fəhlələrin payı
müvafiq olaraq 90 və 95%-ə çatmalıdır.
Mü
qavilənin şərtlərinə əsasən layihə çərçivəsində zəruri
avadanlıq və materiallar alınarkən həm qiymət, həm də
keyfiyyət baxımından xarici mallarla rəqabətə girə bilən
Azərbaycan mallarına üstünlük verilməlidir.
Sazişə əsasən podratçı Müqavilə çərçivəsində neft və qaz
əməliyyatlarını elə aparmalıdır ki, ətraf mühitə, o cümlədən,
yer səthinə və təkinə, dənizə, havaya, göllərə, çaylara, flora və
143
faunaya, kənd təsərrüfatı sahələrinə, digər təbii ehtiyatlara və
əmlaka hər cür mümkün zərər minimuma endirilsin. Təbii
ehtiyatlara və ətraf mühitə zərər vura biləcək hər hansı hadisə
zamanı podratçı mümkün mənfi təsirin qarşısının alınması
üçün zəruri olan bütün tədbirləri görməlidir. Podratçının təqsiri
ucbatından
ətraf
mühitin
istənilən
formada
çirkləndirilməsindən yaranan itki və ziyana görə o özü
məsuliyyət daşıyır.
Yuxarıda qeyd olunanlardan başqa, habelə neftin
qiymətinin razılaşdırılması, istehsal edilmiş neftin həcminin
ölçülməsi, səmt qazının hansı məqsədlərə istifadə olunması,
valyuta və maliyyə əməliyyatlarının aparılması, mübahisəli
məsələlərin həlli yolları, neft əməliyyatlarının təhlükəsizliyinin
təmin edilməsi və s. kimi məsələlərə dair sazişlər var.
“Əsrin müqaviləsi”nin imzalanması Azərbaycan tarixində
böyük bir hadisə- Azərbaycan xalqının taleyi üçün həddən artıq
önəmli bir olay idi. 1994-cü ilin sentyabrın 20-də imzalanmış
“əsrin müqaviləsi” həmin ilin dekabrın 2-də Milli Məclis
tərəfindən təsdiq edildi. Sazişin parlament tərəfindən
ratifikasiya edilməsi ölkənin neft haqqında qanununun
olmaması və sazişin bir sıra müddəalarının Azərbaycanın bəzi
qanunlarına zidd olmasından irəli gəlmişdi. Elə bu səbəblərdən
144
Azərbaycanın bütün neft müqavilələri Milli Məclis tərəfindən
təsdiq edilib.
Bu günə qədər Azərbaycan xarici şirkətlərlə pay
bölgüsünə dair 22 saziş imzalayıb.
Azərbaycan iqtisadiyyatının inkişafında beynəlxalq
maliyyə
institutlarının
rolu.
Beynəlxalq
maliyyə
institutlarının dedikdə, Beynəlxalq Valyuta Fondu (BVF),
Dünya Bankı, Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı, Asiya
İnkişaf Bankı, İslam İnkişaf Bankı və digər çoxtərəfli maliyyə
qurumları nəzərdə tutulur. Bu qurumların hər birinin ayrıca
yaranma tarixi və missiyası var. Beynəlxalq aləmdə onların
rolu durmadan artır və çox zəngin tarixə malik olan bu
institutların XX-ci əsrdə dünya iqtisadiyyatının inkişafı və
maliyyə tarazlığının qorunub saxlanmasında müstəsna rolu
olmuşdur.
Bu qurumların yaradılmasında əsas məqsəd, keçid
dövrünü
yaşayan
ölkələrin
iqtisadiyyatının
inkişaf
etdirilməsidir.Hal-hazırda onların birgə səyi nəticəsində inkişaf
etməkdə olan ölkələrin,xüsusən də keçid dövrünü yaşayan
postkommunist ölkələrin dünya iqtisadiyyatına inteqrasiya
prosesi çox böyük şərinliklə də olsa davam edir.
BVF (Beynəlxalq Valyuta Fondu) Bu qurumların
içərisində BVF xüsusi rola və çəkiyə malikdir. Xatırladaq ki,
145
BVF 1944-
cü ildə yaranmışdır.BVF BMT-nin 22iyul 1944-cü
il tarixində Bretton Vuds şəhərində keçirilən beynəlxalq
valyuta-
maliyyə konfransında təsis edilmişdir. BVF hal-hazırda
184 ölkənin təsisçiliyi ilə fəaliyyət göstərir.
4 may,1992-
ci il tarixindən etibarən Azərbaycan BVF-nin
üzvüdür.Fondun nizamnamə kapitalı 311 mlrd. dollardır. Hal
hazırda fond kreditor kimi 84 ölkədə ümumi məbləği 97 mlrd.
dollar olan kredit portfelini idarə edir.
Beynəlxalq Valyuta Fondunun iqtisadi siyasəti iki
istiqamət üzrə yönəlmişdir:
1). Müəssələrin özəlləşdirilməsi, torpaq və digər bazar
atributlarında yenidənqurma işlərinin aparılması, xarici iqtisadi
fəaliyyətlərin liberallaşması da daxil olmaqla struktur xarakterli
dəyişikliklərin aparılması;
2) Makroiqtisadi və maliyyə sabitliyinin əldə edilməsi
1 Yanvar, 2005-
ci il tarixi üçün Azərbaycanın BVF-yə
olan borcu 134.8mln. SDR-dir (208.9 mln. dollar).
DB (Dünya Bankı). 1944-cü ildə keçirilən Bretton-Vuds
konfransında Dünya Bankı da təsis olundu. Məlumat üçün
bildirilir ki, bankın ilk krediti 1947-ci ildə Fransada
rekonstruksiya məqsədi ilə 250 mln. dollar məbləğində qeydə
alınmışdır.Rekonstruksiya fəaliyyəti bugünədək bankın əsas
istiqamətlərindən biri olaraq qalır.Dünya Bankının bu
Dostları ilə paylaş: |