Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin
Yüklə 4,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
| ÖN SÖZ
İki yüzillikdən artıqdır ki, Qafqazın arxeoloji abidələri, Qafqaz arxeologiyası diqqət mərkəzindədir. Qeyri-adi coğrafi mövqeyə, zəngin və əlverişli təbii şəraitə, tükənməz yerüstü və yeraltı sərvətlərə malik olan bu diyar saysız-hesabsız minillikləri əhatələyən uzun bir yol keçmiş, bəşəriyyətin mədəni-tarixi inkişafında əsaslı rol oynamışdır. Şərqlə Qərbin yol ayrıcında yerləşən, onları qırılmaz tellərlə bir-birinə bağlayan Qafqaz məkanı özündə sulu çayları və gölləri, hüdudsuz dənizləri, qarlı dağ silsilələrini, münbit torpaqlı ovalıqları və vadiləri, geniş düzləri cəmləşdirməklə yüksək fiziki coğrafi ehtiyatlara malik olmuş, qədim dövrlərdən mövcud cəmiyyətlərin iqtisadi ictimai və mədəni inkişafına böyük təsir göstərmişdir. Arxeoloji materialla müəyyən edilmişdir ki, Qafqaz, o cümlədən onun tarixi hissəsini təşkil edən Azərbaycan ərazisi antropogenezin erkən ocaqlarından biri olmuş, sonrakı tarixi mərhələlərdə ilkin əkinçilik mədəniyyətlərinin, yüksək sivilizasiyalara və siyasi qurumların - ilk dövlətlərin yaranma mərkəzlərindən birinə çevrilmişdir. Paleolit dövrünə aid mağara düşərgələri, tunc dövrünün qədim yaşayış yerləri və zəngin qəbir abidələri, ilkin şəhər mərkəzlərinin qalıqları, misilsiz qayaüstü təsvirlər dediklərimizə əyani nümunələrdir. Qafqaz arxeologiyasının keçən dövr çərçivəsindəki kəşfləri ümumilikdə ümumbəşər tarixinin qanunauyğun inkişaf xüsusiyyətlərini üzə çıxarmaqla yanaşı ayrı-ayrı qədim mədəni mərkəzlərin səciyyəvi xüsusiyyətlərini müəyyən etməyə imkan vermişdir. Coğrafi və tarixi şəraitin məcmuu Qafqazın ayrı-ayrı qədim mədəniyyətlərinin xarakterində və inkişaf tərzində daha parlaq şəkildə əks olunmuşdur. Bəşər tarixinin ən qədim, xüsusən yazıya qədərki, tarixinin öyrənilməsində Qafqaz arxeologiyasının əhəmiyyəti xüsusilə danılmazdır. Təqdirəlayiq haldır ki, Bakı Dövlət Universitetində Qafqaz arxeologiyası ilə bağlı xüsusi kursların keçirilməsi tarixi diyarın elmi əhəmiyyətini daha parlaq şəkildə əks etdirir. Bu zəmində universitetin dosenti tarix elmləri namizədi İradə Avşarova və AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun aparıcı elmi işçisi, tarix elmləri namizədi Qənirə Pirquliyevanın Qafqaz arxeologiyasına aid birgə hazırladıqları dərslik xüsusilə diqqətəlayiqdir. Tələbələr üçün nəzərdə tutulan bu dərslik geniş arxeoloji materiallar əsasında yazılmışdır. Müəlliflər əsərdə Qafqazın daş dövründən tutmuş orta əsrlər daxil olmaqla bütün tarixi abidələrinin geniş icmalını vermiş və hər bir abidənin səciyyəvi xüsusiyyətlərini, eləcə də elmi dəyərini diqqətə çatdıra bilmişlər. 5 Dərslikdə müqayisəli materiallara geniş yer verilməsi də, müsbət hal kimi qiymətləndirilə bilər. Əsərin çox oxunaqlı və aydın dili vardır. Şübhə yoxdur ki, təqdim olunan dərslik Azərbaycanda Qafqaz arxeologiyası ilə bağlı ilk təşəbbüs olmaqla tələbələr tərəfindən böyük sevinclə qarşılanacaq və eyni zamanda geniş elmi ictimaiyyətin böyük marağına səbəb olacaqdır. Yüklə 4,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|