Dərs vəSAİTİ Vəsait Boloniya prosesi, kredit sistemi üzrə ali pedaqoji
Yüklə 0,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- XV MÖVZU TƏHSİLİN MƏHSULDARLIĞINA GÜCLÜ TƏSİR GÖSTƏRƏN TİBBİ-BİOLOJİ ŞƏRTLƏR. FİZİKİ TƏRBİYƏ PLAN
81 razılaşdırılmış təsirindən və insanın digər psixi xüsusiyyətlərinin meydana çıxmasından asılıdır. Təlim fəaliyyətinin fəallaşdırılması bu prosesdə motivləşdirmənin və psixi proseslərin idarə edilmə- sindən çox asılıdır, əks təqdirdə tətbiq olunan pedaqoji texno- logiya və ya interaktiv metodlar istənilən səmərəli nəticəni verə bilməz. 1. Təlimin motivləşdirilməsi üçün dəqiq, məqsəd- yönlülük olmalıdır. 2. Təlimin məzmunu şagirdlərin dərketmə səviyyələrinə uyğun olaraq seçilməlidir. 3. Hər bir fənnin dövlətin təhsil standartlarına uyğun olması üçün optimal səviyyə həyata keçirilməlidir. 4. Şagirdlərin şəxsiyyətyönümlülüyü, maraq və meylləri nəzərə alınmalıdır. 5. Verilən biliklərin həyati gərəkliliyi meydana çıxarıl- malıdır və s. Öyrənmə
proseslərini (diqqəti, marağı, təfəkkürü) fəallaşdırmaq üçün isə bir neçə vacib şərtə əməl edilməlidir: - Məşğələlər, sosial-gigiyenik tələblərə cavab verən şəraitdə aparılmalıdır. Buraya binanın (avadanlığı) abadlığı, istiliyi, akkustikası, işıqlılığı, şagirdlərin gün rejimi, yeməyi, gəliş-gedişi daxildir. Əgər təlim tədris üçün normal şərait yoxdursa, orada diqqət və qavrama yüksək ola bilməz. Alimlər müəyyənləşdirmişlər ki, normal yatmamaq və aclıq əqli əməyin məhsuldarlığını kəskin şəkildə endirir. Bu şərt təkcə təhsil alanlara deyil, təhsil verənlərə də aiddir; - Təlim informasiyası kəmkəsrlər deyil, kifayət qədər məlumatlandırıcılıq səviyyəsində verilməlidir. Bu həm diqqətin davamlılığını qoruyur, həm də mükəmməl anlama şagird fəaliyyətinin düzgün və fəal qurulmasına kömək edir; - Əyani vasitələrdən, didaktik materiallardan istifadə zamanı həmin materialların təmiz, səliqəli, yararlı olması təmin edilməlidir. Eləcə də müəllimin şərhi kitab dili ilə deyil, canlı danışıq səviyyəsində, həm də professional olmalıdır. Həmçinin müəllimin səsinin ucalığı, tembri, nitqin tempi, intonasiyası, 82 pauza təlim prosesinin təşkilində mühüm rol oynayır. Təəssüf ki, bu cür əhəmiyyətli keyfiyyətlər müəllim hazırlığında lazımınca nəzərə alınmır; - Təlim prosesində xoş
əhval-ruhiyənin yaradılması intellektual məhsuldarlığı xeyli artırır. Təəssüf ki müəllimlərin xeyli qismi bu cəhəti yerinə yetirmirlər. Müşahidələrimiz göstərir ki, dayaz biliyi olan sinfi idarə edə bilməyən hazırlıqsız müəllimlər sinifdə tələbkarlıq adı altında amirlik edir. Kobud söz gücünə, özlərinin qəbul edilməsinə çalışırlar. Belə üslub
şagirdlərin müəllimi dinləməyə də, təlim fəaliyyətinə də marağını heçə endirir; - İnformasiyanın vizual və sözlə verilməsinin əlaqələn- dirilməsi şagirdlərin qavramasını və dərkini həm asanlaşdırır, həm də məhsuldar edir. Alimlər yazırlar ki, ötən əsrin 50-ci illərinin sonlarında Qərbdə “ağıllı göz” nəzəriyyəsi baş qaldırmışdır. Həmin nəzə- riyyənin nümayəndələri deyirlər ki, göz beyni inkişaf etmişdir. İ.M.Yaqlom qeyd edirdi ki, yaşlı insanın eşitmə orqanı bir neçə məlumat üzrə eyni vaxtda 1000 vahid informasiya buraxır. Toxunma orqanı 10.000, görmə orqanı isə 100.000. Psixoloq B.Q.Anonyev bildirir ki, görmə sistemi vasitəsilə qavrama 3 səviyyədə gedir. Hissetmə, qavrama, təsəvvüretmə, eşitmə vasitəsilə yalnız təsəvvür etmə səviyyəsində. Tədqiqatlar göstərir ki, insan şifahi nitqlə aldığı informasiyanı 15%, görməklə 25% yadda saxlayır. Əgər eyni vaxtda bu hər iki vasitədən informasiya verilərkən istifadə edilirsə, məzmunun yadda saxlanılması 65%-ə çata bilər. 83 ƏDƏBİYYAT 1. Ağayev Ə. Təlim prosesi: Ənənə və müasirlik. Bakı, 2006. 2. Ağayev Ə. və b. Sosial pedaqogika. Bakı, 2008. 3. Abbasov A. Pedaqogika. Bakı, 2010. 4. Kərimov Y. Pedaqoji tədqiqat metodları. Bakı, 2009. 5. Mərdanov M., Şahbazov F. Azərbaycan təhsil sistemi (1998-2005) II kitab. Bakı, 2005. 6. Mehrabov A.
Azərbaycan təhsilinin müasir problemləri. Bakı, 2007. 7. Nəzərov A. “Müasir təlim texnologiyaları” fənni üzrə proqram. Bakı, 2010. 84
Təlimin məhsuldarlığına güclü təsir göstərən tibbi-bioloji şərtlər vardır ki, bunları həm müəllimlər, həm də şagirdlər və valideynlər bilməli, nəzərə almalıdırlar. Həmin şərtlər bunlardır: 1. Şagird sağlamlığının qorunması. Şagirdə sağlamlığını saxlaya bilmək, qorumaq qaydaları öyrədilməlidir. Bəzi tədqiqi məlumatlara görə şəhər məktəblərindəki yuxarı sinif şagirdlərinin orqanizmi son həddə qədər yüklənir. Onların gənc bədənlərinin dözümü buna çatmır. Əksəriyyəti sutkada 30 dəqiqədən 2,5 saata qədər az yatır. Yalnız azyatma onların iş qabiliyyətini 30% azaldır. 2. Uşaqların təmiz havada olmasına diqqət yetirilməsi. Şəhər uşaqlarının demək olar ki, 2/3-si təmiz havada kifayət qədər olmur. Bədən tərbiyəsi dərsləri ya heç keçirilmir, ya da açıq meydançalarda aparılan səyahətlər, turizm gəzintiləri təşkil edilmir, ailədə də bir çox halda bu cəhətə diqqət yetirilmir. Nəticədə şagirdin səhhəti zəifləyir, təlimdə zora düşür. 3. Həddindən artıq yorğunluğa yol vermənin qarşısının alınması. Şagird yorğunluğu başlıca olaraq iki halda təzahür edir: I. gün rejiminə əməl edilməməsi, təlim yükünün çoxluğu və ağırlığı; II. kifayət qədər müsbət emosiyaların olmadığı şəraitdə. Yüklə 0,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|