Cilt: , Yıl: 1, Sayı: (2012) issn: 2147-3668 İKTİsat teoriSİnde emeğİN ÖYKÜSÜ: değERİn kaynaği olan emekten marjinal faydanin
Yüklə 239,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
Ersan Bocutoğlu
140
Emek ve Toplum (Cilt: 1, Yıl: 1, Sayı: 1)
a. Marx’a göre, mallar kendi değerden satılır. b. Marx’a göre, değerin kaynağı emektir. Buna göre mallar içerdikleri emek kadar değerlidir ve fiyatlarını da bu emek belirler. Üretimine çok emek harcanan mallar çok değerli, az emek harcanan mallar daha az değer- lidir.
Marx’a göre, sömürü emek üzerinden yapılır. Bu nedenle emek yoğun (çok emek az makine kullanan) endüstrilerde artık değer ve kar oranı daha yüksektir. Buna karşılık sermaye yoğun (çok makine az emek kullanan) endüstrilerde artık değer ve kar oranı düşüktür. Makine sömürülemez, çün- kü üretime ancak kendi değeri kadar katkı yapabilir. Emek sömürülür, çün- kü artık değer yaratır ve üretime kendi değerinden fazlasını katar.
Marx, c şıkkındaki sonuçların gerçek hayatla çeliştiğini fark etti. Marx gözlemlerinden şunu anlamıştı ki, kapitalist sistemde, sermaye yoğun (çok
satçılar gibi, kar oranlarının farklı endüstriler arasında eşitlenme eğilimin- de olduğunu biliyordu.
Eğer kar oranları bütün endüstrilerde aynı, fakat sermaye-emek bile- şimi endüstriden endüstriye değişmekte ise, Marx’ın yukarıda a şıkkında belirttiğinin aksine, mallar kendi değerinden satılamayacaktır. Demek ki üretime değer katan sadece emek değildir. Sermayenin de üretime değer katma ihtimali ortaya çıkmıştır. İşte bu çelişkiye Transformasyon Problemi denir.
makineleşmenin ve emekten tasarruf eden yeni icatların yol açtığı verimli- lik artışı nedeniyle, kar oranı (p’) uzun dönemde düşme eğilimine girecek- tir. Bu durum Marxçıların sermayenin organik bileşimi dediği olguyu ortaya koyar. Sermayenin organik bileşimi (Q), sabit sermayenin (c), toplam ser- mayeye (c+v) oranıdır. Yani, Q = [ c/(c+v)]. 100 dür.
Kar oranı; artık değer arttıkça artar, sermayenin organik bileşimi arttıkça azalır. Buna göre kapitalistler makinelere ve hammaddelere (c) daha fazla ve emeğe (v) daha az yatırım yaptığında, sermayenin organik bileşimi (Q) yükselir ve kar oranı düşer. Bu sonuç Marx için son derece önemlidir. Çünkü kapitalizmi yıkacak olan kendi iç çelişkileridir. Kapitalistlerin daha
İktisat Teorisinde Emeğin Öyküsü ( Cilt: 1, Yıl: 1, Sayı: 1 ) Emek ve Toplum 141
fazla üretim için daha fazla makineleşmeye (sermaye yoğun tekniklere) gitmeleri, sermayenin organik bileşimini yükselterek, kar oranını düşürmektedir. Marx’a göre emek, artık değer dahil, bütün değerlerin kaynağıdır. Daha fazla makineleşme, daha az emek kullanılacağı anlamına geldiğinden, kar oranının düşmesi kaçınılmazdır. Burada bir soru sormalıyız: Değer ve kar emek tarafından üretildiğine göre, kapitalist daha fazla emek ve daha az sermaye kullanmak istemeyecek midir? Marx’ın bu soruya cevabı hayırdır. Ona göre kapitalizmin dinamikleri, kaçınılmaz ola-
deni bulunmaktadır: Birinci olarak, daha fazla ve daha iyi sabit sermaye (makineler, teknoloji) kullanarak daha etkin bir üretim yapmak isteyen firmalar, üretim maliyetlerini azaltarak geçici olarak ekstra kar yapacaklardır. Düşük maliyetlere paralel olarak mal fiyatları düşecek, makineleşmeye ayak uyduramayan firmalar kapanacaktır. İkinci olarak, üretimin verimliliği arttıkça (emek gücünün değeri düştükçe), işçinin geçimlik ücretini sağlamak için harcayacağı zaman azalacak, artık değer ve kar artacaktır. Sermayenin emek yerine kullanılmasının doğuracağı başka bir etki daha vardır. Üretimde makineleşme, sınai işsizler ordusunun sayısını arttıracaktır. Makineler işçileri işinden edecek, her bir işletmenin daha büyük sermaye yatırımlarına gitmesi, sermayenin belirli ellerde toplanmasına yol açacaktır. Sermayenin Merkezileşmesi ve Servetin Belirli Ellerde Toplanması: Sermaye birikiminin dinamikleri ve tekrarlayan iktisadi krizler, sermayenin sahipliğini merkezileştirir ve servetin belirli ellerde toplanmasına yol açar.
nispi olarak fakirleşmesi ile birlikte sınıf çatışması aşamasını doğurur. İşçilerin artan sefalet, baskı, kölelik, aşağılanma ve sömürü altına düşmesi, aralarındaki dayanışma duygusunu güçlendirir ve onları isyana teşvik eder. Kapitalizmin maddi üretim güçleri, kapitalizmin üretim ilişkileri ile çatışmaya girer ve üretim ilişkileri süratle değişime uğrar. İşçiler kapitalis- tleri başından atar ve proleterya diktatörlüğünü kurar. Üretim araçlarının kamusal mülkiyeti, özel mülkiyeti ortadan kaldırır, sermaye genişleme oranı istikrara kavuşturulur ve işçilerin sömürülmesi sona erer. Bir anlam- da işçiler sermayenin sahibi olur. Bu aşama sosyalizm aşamasıdır. Yüklə 239,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|