Bilig 49. sayı

Eker,
 
Avrupa Birliği’nin Yeni Mottosu ‘Farklılıkta Birlik’ ve Türkçenin ‘Farklılıkta Birlik’teki Yeri 
 
45 
Kıbrıs Rum Kesimi’nin, AB’ye, Türkçeyi resmî dil olarak bildirmeme eylemi, 
basit bir siyasal manevra değil, 75 milyon Türkçe konuşurunun önünü kes-
meye yönelik stratejik bir eylemdir.  
Türkçe Niçin AB Dili Olmalıdır? 
Avrupa tarihinin ve coğrafyasının bir parçası olan Türk halkının ve onun dili 
Türkçenin, orta ve uzun vadede Arnavutluk, Kosova ve Sırbistan’ın da katı-
lımıyla daha da genişleyebilecek AB’nin dışında tutulması, açık bir etnik, 
dilsel ve dinsel ayrımcılıktır. AB dilleri arasında Türkçeye yer verilmemesi, 
AB’nin savunduğunu iddia ettiği değerlere de aykırıdır. Bu noktadan hare-
ketle, Türkçenin AB dili olmasını gerektiren sebeplerin bir bölümü, öncelik 
sırası olmaksızın, şu şekilde sıralanabilir:  
a.
 
Türkçe, diğer Avrupa dilleri gibi Asya kökenli olmakla birlikte, Kıpçakça, 
Kumanca, Oğuzca değişkeleriyle en az 1500 yıldır Macaristan’dan 
Urallara, Mora yarımadasından Kırım’a, Kafkasya’ya değin Avrupa’da 
konuşulmuş, harplerle ve bu harplerin sonucu olan siyasal gelişmeler ve 
nüfus hareketleriyle doğuya doğru sürülmüş bir yerli Avrupa dilidir. 
b.
 
AB ülkelerinde yaşayan 5 milyon Türkçe konuşurunun dilbilimsel hakla-
rından mahrum bırakılması, Birliğin kuruluş ruhuna aykırıdır. Aday ülke-
lerin önüne konulan Kopenhag ölçütleri arasında yer alan azınlık hakları-
nın, kuramdan çok, uygulamada, öncelikle AB ülkelerinde ilgili müktese-
bata uyumlu olmalıdır.  
c.
 
Türkçe; Litvanya, Estonya gibi küçük ülkeler dâhil, AB ülkelerinin tama-
mında sayısı milyona, yüz binlere, on binlere yaklaşan kalabalık kitleler 
tarafından konuşulmaktadır. Türkçe kadar AB ülkelerinde yaygın şekilde 
kullanılan dil, azdır. 
d.
 
Türkçenin AB’nin resmî dilleri arasında yer alması, çokdillilik ve 
çokkültürlülük ideallerini hayata geçirmeye, farklılık içinde birlik yaratma-
ya çalışan AB politikalarının gerçekçi ve samimi olduğunu gösterme im-
kânı verecektir. Böylelikle, etnik, dilsel ve dinsel bakımdan farklı olan bir 
halkı, tarihsel önyargıların ve anlamsız tehdit algılamalarının dışında ta-
nıma imkânı ortaya çıkacaktır.  
e.
 
Türkçe, başta Almanya ve Bulgaristan olmak üzere, AB ülkelerinde yaşa-
yan, bu ülkelerin sosyal, siyasal ve ekonomik hayatına önemli katkıları 
bulunan yerli ve göçmen milyonlarca Avrupalı Türk’ün iletişim aracıdır.  
f.
 
Türk topluluklarının yaşadıkları ülkelerin sosyal, siyasal ve ekonomik 
hayatına önemli katkıları bulunmaktadır. Örneğin, Bulgaristan’ın AB’ye 
girişinde Türk toplumu anahtar rol oynamıştır.  

---

bilig
, Bahar / 2009, sayı 49 
 
46 
g.
 
AB ülkelerindeki Türkçe konuşurlarının sayısı, 23 resmî dil arasında yer 
alan  Eston,  Litvan,  Latviya,  İrlanda,  Sloven  ve  Maltız dillerinin konuşur 
sayısından fazla, Dan, Fin, Slovak dillerinin konuşur sayısına yakındır. 
h.
 
AB-THŞ’nin (2000) ‘İyi Bir Yönetim Hakkı’ başlıklı 41. maddesi, Birlik 
kurumlarına, Birlik dillerinden biri ile yazılı müracaatta bulunma ve aynı 
dilde cevap alma hakkı tanımaktadır. Bu ve buna benzer haklar Türkçe 
konuşurları için de uygulanmalıdır.  
i.
 
Yerli azınlık-göçmen azınlık ayrımı kaldırılmalı, 5 milyon Türkçe konuşuru 
yok sayılmamalıdır. Tersi bir tutum, AB-THŞ’nin cinsiyet, ırk, renk, sosyal 
köken, genetik özellikler, dil, inanç, herhangi bir ulusal azınlığın üyesi ol-
ma vb. hususlarda ‘Ayrımcılık Yapılmaması’na ilişkin 21. maddesine ve 
Birliğin ‘kültürel, dinî ve dilbilimsel farklılığa saygı göstereceği’ne ilişkin 
22. maddesine aykırı bir tutum, dolayısıyla etnik, dilsel ayrımcılık, kitlesel 
bir hak ihlali olarak değerlendirilebilir.  
j.
 
Türkçenin resmî dil olması, AB vatandaşları arasında Türklere ve Türki-
ye’ye yönelik önyargıları bulunanların tutumlarında olumlu gelişmelerin 
meydana gelmesini, bazı çevrelerdeki en az bin yıllık taassubun ortadan 
kalkmasını sağlayabilir.  
k.
 
Türkçenin AB dili ilan edilmesi, AB halklarını psikolojik bakımdan Türki-
ye’nin tam üyeliğine hazırlayacaktır. 
l.
 
GKRY’yi, Kıbrıs Cumhuriyeti olarak tam üye yapan AB, Türkçeyi de 
resmî dil olarak kabul etmelidir. Böyle bir karar, Türkçenin Kıbrıs Cumhu-
riyeti’nin anayasa ile teminat altına alınmış bir resmî dili olması sebebiyle, 
AB’ye resmî dil başvurusunun aday üye ülkenin iradesine bağlı olduğu 
hükmüyle çelişmez.  
m.
 
Türkçenin resmî dil ilan edilmesi, sayısal bakımdan zorunluluk olduğu 
kadar, AB ideallerinin gerçekleşebilmesi bakımından gerçek bir ihtiyacın 
karşılanması demektir. 
Türkçenin AB Dili Olması Türkçe Konuşurlarına Neler 
Kazandırır? 
Türkçenin Avrupa Birliğinin resmî dili olması durumunda, Türkçe konuşurla-
rının kazanacağı avantajlar şu şekilde sıralanabilir: 
a.
 
Türkçenin AB kurumlarının resmî dilleri arasında yer alması, başta Türki-
ye olmak üzere, AB ülkelerinde yaşayan Türkler için çok önemli bir moti-
vasyon kaynağı hâline gelir.  
b.
 
Türkçe, AB kurumlarının çalışma dili olur; ABK ve AP toplantılarında 
kullanılır.  
c.
 
AB kurumlarının metinleri diğer resmî dillerle birlikte Türkçe de yayımlanır.  

---

Eker,
 
Avrupa Birliği’nin Yeni Mottosu ‘Farklılıkta Birlik’ ve Türkçenin ‘Farklılıkta Birlik’teki Yeri 
 
47 
d.
 
Türkçe bilenler, AB’nin faaliyetlerinden ve gelişmelerden Türkçe haber-
dar olma imkânı bulur.  
e.
 
Türkçe konuşurları, yerel yönetimlerden hükûmetlere değin karşılaşacak-
ları her düzeydeki sorunu ilgili kuruluşlara ana dilleri ile bildirme, sorunla-
rına ana dilleriyle çözüm bulma imkânına kavuşur. 
f.
 
Türkçe, AB ülkelerinde ilk ve orta öğretimde okutulması gereken yabancı 
diller arasına girer.  
g.
 
AB ülkelerinde doğan, burayı yurt tutan Avrupa Türklerinin orta ve uzun 
vadede dil yitimine uğramamaları için Türkçe eğitim resmî güvence altına 
alınmış olur.  
h.
 
Türkçenin resmî dil olarak işlevini yerine getirebilmesi için, AB tarafından 
personel ve teknik donanım temini yoluna gidilebilir ve böylelikle, Türkçe 
konuşurları için AB kurumlarında istihdam imkânı artar.  
i.
 
AB kurumlarında istihdam için Türkçe konuşurlarının yabancı dil şartı 
esas dil + 1 yabancı dil hâline gelir.  
j.
 
Bulgaristan, Romanya ve Yunanistan Türkleri için önemli maddî ve ma-
nevî avantajlar sağlanabilir. 
k.
 
Kıbrıs’a yönelik izolasyonlar hafifler. 
l.
 
Ana dili-artı-iki dil sloganıyla hedeflenen çokdilli Avrupa’da, Türkçenin, 
AB vatandaşları tarafından öğrenilmesinin yolu açılır.  
Türkçenin AB Resmî Dili Olmasının Yolları Nelerdir? 
Türkçenin AB dili olarak kabul edilmesi; Türkiye’nin AB’ye tam üyeliği, üye 
ülkelerden birinin Türkçeyi AB’ye resmî dil olarak bildirmesi veya AB’nin oy 
birliği ile bu kararı almasıyla mümkün olabilir.  
Türkçeyi AB’ye resmî dil olarak beyan edebilecek ülkelerden biri Kıbrıs 
Cumhuriyeti’ni temsil ettiği iddiasında bulunan GKRY’dir. Ülkelerinde yerli 
Türk azınlıklar bulunan Bulgaristan, Romanya, Yunanistan kuramsal olarak, 
Türkçeyi ikinci resmî dil veya bölgesel dil kabul etme ve AB’ye bildirme im-
kânına sahiptir. 
Zaman zaman AB yetkilileri tarafından yapılan açıklamalarda 23 resmî dille 
aynı anda etkinliğin ve finansal kontrolün sağlanmasının zor olduğu ve dola-
yısıyla Türkçenin resmî dil olması ile ilgili bir talebin kısa sürede gerçekleş-
meyeceği dile getirilmekle birlikte,
39
  AB Dil Planı ve AB Dil Yasama Prog-
ramları  üzerinde çalışan  AP Kültür ve Eğitim Komitesi gibi kuruluşlar, üye 
ülkelerde veya AB’de resmî statüsü bulunup bulunmadığına bakılmaksızın, 
vatandaşlarıyla iletişimlerini onların kendi dilleriyle sağlamaya yönelik proje-
lerini sürdürmektedirler. Bu projelere Türkçe de dâhil edilebilir. Ancak, Türk-

---