Bilig 49. sayı

Ercan, Gökdeniz, Girişimciliğin Gelişim Süreci ve Girişimcilik Açısından Kazakistan 
 
67 
2. Girişimcilik  
2.1. Girişimciliğin Tanımı 
Bugüne kadar girişimciliği ekonomik, psikolojik ve sosyolojik yaklaşımlarla 
açıklamak amacıyla bir çok tanım ortaya atılmıştır. Girişimci kelimesi, ‘entre’ 
(girmek) ve ‘prendre’ (almak, üstlenmek) sözcüklerinden oluşmakta ve 
‘birşey yapmak’ anlamına gelmektedir (Öğüt 2006: 431). Kelime, ekonomik 
yazında ilk kez 1730’larda Fransız Richard Cantillon tarafından kullanılmıştır. 
John Stuart ile İngiliz yazınındaki kullanımı ise 19. yüzyıla rastlamaktadır 
(Çetindamar 2002: 33). 
Genel olarak girişimci, gereksinimleri karşılamak amacıyla iktisadi mal-hizmet 
üretiminin gerçekleştirilebilmesi yönünde üretim faktörlerini bir araya getiren 
kişidir (Karalar 2001: 13). Klasik anlamda girişimci, bir işletmenin faaliyetle-
rinden kaynaklanan riski, sorumluluğu ve örgüt yönetimini üstlenen kişi ola-
rak kabul edilmekteydi. Fakat bilgi toplumuyla birlikte, kavram yeniden ta-
nımlanarak yenilik üreten, risk alan, fırsat yakalayan ve bunları hayata geçi-
ren kişi olarak kabul edilmiştir. Dolayısıyla, girişimcinin değişen tanımında 
belirleyici unsur ‘yenilik’ kavramı olmuştur. Peter Drucker ise girişimciyi, 
sahip olduğu kaynakları düşük verimlilik alanlarından, yüksek verimlilik alan-
larına yönlendiren ve orada tutmayı başarabilen kişi olarak tanımlamaktadır 
(Çelik 2006: 468). Girişimci aynı zamanda, gördüğü fırsatları değerlendirme 
yolunda kendi girişimcilik anlayışıyla stratejiler geliştiren, bu sayede değişi-
min öncülüğünü yapan kişidir (Özkara vd. 2006: 222). 
Girişimcilik ise yenilik üretme, risk alma, fırsatları görme ve uygulamaya 
geçme faaliyetlerinin geneline verilen ad olarak ifadelendirilebilir. 
Schumpeter’e göre girişimciliğin dört değişik davranışsal göstergesi bulun-
maktadır. Bunlar pazara yeni bir ürün ve hizmet sunmak, üretimde yeni bir 
yöntem geliştirmek, henüz keşfedilmemiş bir talep boşluğu yakalamak ve bir 
sanayi dalında yeni bir firma kurmaktır (Karasioğlu 2006: 149). Görüldüğü 
üzere, Schumpeter’e göre girişimcilik, yenilik yapmak anlamına gelmektedir. 
Girişimcinin kim olduğunu belirlemeye yönelik yapılan tanımlarda, bazı kü-
çük farklar olmasına rağmen, hepsinde vurgulanan ortak noktalar vardır. 
Bunlar yenilik yapmak, risk almak, üretim faktörlerini bir araya getirmek ve 
kazanç sağlamaktır (Hisrich et al. 1998: 9). Dolayısıyla girişimcilik, risk altına 
girmeyi, üretim faktörlerini temin edilmesini ve etkin kullanımını gerektirmek-
tedir. Girişimcilik sermaye büyüklüğü ya da işletme ölçeğinden ziyade, fırsat-
ları erken görebilen tetikte bir şuur ve makul riskleri almaktan çekinmeyen 
cesaret duygusuyla alakalı bir süreçtir.  
Charles Handy’e göre girişimci, dünyadaki yanlışları ve eksikleri gören, bun-
ları düzeltmek ve boşlukları doldurmak için yenilik yapma gayreti içerisinde 

---

bilig, Bahar / 2009, sayı 49 
 
68 
olan kişidir (Bozgeyik 2006: 2). Bu tanım girişimciliğin önemini göstermesi 
açısından dikkat çekicidir. Çünkü girişimciliğin, aynı zamanda bazı sorumlu-
lukları da beraberinde getirdiği vurgulanmaktadır. Bu sorumlulukların en 
önemlisi, piyasa mekanizması içerisinde fark edilerek yakalanan fırsatların, 
üretim yatırımlarına dönüştürülmesidir. Bu sayede, ülke genelinde istihdama 
da katkı sağlanarak, sosyal bir sorumluluk yerine getirilmiş olmaktadır.  
2.2. Girişimcilik ve Benzer Kavramlar 
Bazı kavramların girişimcilikle karıştırıldığı görülmektedir. Bunlarından biri ser-
maye ya da sermayedar kavramıdır. Oysa girişimcilik yenilik yapmayı, sorumlu-
luk ve risk üstlenmeyi, cesaretli olmayı, fırsatları görebilmeyi ve başarı arzusunu 
gerektirmektedir. Görüldüğü gibi, bu özellikler içerisinde sermaye kavramı bu-
lunmamaktadır. Buna karşın, sermaye sahibi bir girişimci olunabileceği gibi, 
sermaye sahibi olunmasa da girişimci olmak mümkündür (Titiz 1994: 4).  
Ayrıca girişimcilikle işveren ve patron kavramları da karıştırılmaktadır. Bura-
da patron, bir girişimci olabileceği gibi aynı zamanda bir sermaye sahibi, 
işveren ya da bir yönetici durumunda da olabilir (Müftüoğlu 2004: 11-12). 
Sonuçta girişimcilik temel bazı özellikleri gerektirmekte ve bu özelliklere sahip 
olan kişi hangi meslek sınıfına dahil olursa olsun, aynı zamanda bir girişimci 
olarak kabul edilmektedir.  
2.3. Girişimciliğin Özellikleri  
Girişimciliği, diğer yönetsel alanlardan ayıran bazı özellikler bulunmaktadır. 
Girişimciliğin bu temel becerileri üç başlık altında Tablo 2’de verilmiştir 
(Hisrich et al. 1998: 20). 
Tablo 2: Girişimcilik için Gerekli Olan Beceri Türleri 
Teknik Beceriler 
Yönetsel Beceriler Bireysel 
Beceriler 
Sözlü iletişim Amaçları belirleme 
İçsel Denetim 
Çevresel gözlem 
Karar verme 
Risk alma 
Teknik yönetim bilgisi 
İnsan ilişkileri Yenilik 
yapma 
Teknoloji Pazarlama 
Değişimi yönetmek 
Kişiler arası ilişki (interpersonal) 
Finans 
Kararlı olma 
Dinleyici olma 
Muhasebe 
Öngörü (viyon) sahibi olma 
Örgütleme  
Yönetim 
Değişimi tesis etmek 
Şebeke kurabilme 
Denetim 
 
Yönetim türü 
Sorun çözme 
 
Usta (yetiştirici) olma 
Girişim  
 
Takım oyuncusu olma 
Yönetim geliştirme  
Kaynak: (Hisrich 1998: 20) 
Tablo 2’de, bir girişimcinin sahip olduğu beceriler teknik, yönetsel ve bireysel 
olmak üzere üç ana başlık altında incelenmiştir. Teknik beceriler içerisinde 

---

Ercan, Gökdeniz, Girişimciliğin Gelişim Süreci ve Girişimcilik Açısından Kazakistan 
 
69 
yer alan, kişiler arası ilişki son zamanlarda önem kazanan kavramlardan biri 
olarak dikkat çekmektedir. Yönetsel beceriler, genelde bir yöneticide bulun-
ması gereken özellikleri içerirken, bireysel beceriler içerisinde risk almak, 
yenilik yapmak ve değişimi yönetmek, bilgi çağı girişimcisinde öne çıkan 
temel belirleyicilerdir. 
Girişimcilerin bazı özellikleri kısaca, makul riskleri göze almak, kararlı olmak, 
çok yönlü olmak, iş bitirici olmak, kendine güven duymak, eksiklerini gör-
mek, iş konusunda titiz olmak şeklinde sıralanabilir (Müftüoğlu 2004: 19). 
Bunların dışında, yenilikçi olmak, vizyon sahibi olmak, başarı ihtiyacı duy-
mak, içsel denetim yapabilmek, belirsizliklere katlanabilmek, değer oluştur-
mak ve dönüşümü yönlendirmekte de girişimcilik özellikleri arasında yer 
almaktadır (Turan 2006: 352). 
2.4. Girişimciliğin Türleri 
Bunun yanında girişimcilik, icra biçimi ve sahalarına göre bazı türlere ayrılmak-
tadır. Bunlar bağımsız girişimcilik, iç girişimcilik, kurumsal girişimcilik, yönetici 
girişimcilik, teknik girişimcilik, girişimci girişimciliği ve çevreci girişimcilik türleridir 
(Top 2006: 8). Öte yandan Timmons’a göre girişimcilik, türü ne olursa olsun, 
dürüstlük ve samimiyetle doğruların inşasıdır (Timmons 1999: 312).  
Ayrıca küreselleşen ekonomik ortamda geleneksel üretim araçları da gittikçe 
önem yitirmekte ve ikincil duruma düşmektedir. Bu açıdan bakıldığında 
işletmelerin faaliyete geçirilmesinde önemli bir unsur olan sermayenin, kredi 
kurumlarının artması sonucunda artık tek başına rekabet avantajı sağlayan 
bir üretim faktörü olma özelliğini kaybettiği görülmektedir. Buna karşın yöne-
tim ve girişimci yönetici unsurları, üretimde belirleyici etkenler durumuna 
gelmiştir (Akın 2006: 2). Benzer şekilde, girişimci önderlik kavramının da 
giderek önem kazandığı görülmektedir (Müftüoğlu 2004: 14). Ayrıca, bu 
değişim ortamında büyüme ve dinamizm sağlayan en önemli unsurun “stra-
teji” olduğunu hatırlatmak yerinde olacaktır (Eren 2002: 8). Bugünün bilgi 
toplumunda girişimciliği, ekonomik sistemin temel belirleyicilerinden biri 
olarak değerlendirmek gerekmektedir. 
Buraya kadar olan açıklamalar ışığında, günümüz girişimci önderlerini başa-
rıya taşıyacak özellikleri toparlamak gerekirse; azim, kararlılık ve çalışmak, 
başarıya duyulan ihtiyaç hatalardan ders almak, vizyon sahibi olmak, öncü 
olmak ve önderliğe istek duymak, sorumluluk sahibi olmak ve güçlü bir kişi-
lik olarak özetlenebilir (Peker vd. 2000: 59-61, Müftüoğlu 2004: 14). 
Öte yandan girişimcilerin milli ekonominin kalkınmasına yaptığı katkıları, 
sadece GSMH’yı arttırmasıyla sınırlamak doğru değildir. Çünkü bilgi çağında 

---