A Z
R B A Y C A N
X Z R D N Z G M
L Y
И
ИЧИ И И
7 dekabr 2017-ci il № 85-88 (9179)
7
yarızarafat,
yarıGerçək
kimsə sizin haqqınızda pis fikirdədirsə,
dərhal narahat olmayın. çünki bəzi adam-
lar yaxşı fikrin nə olduğu barədə təsəvvürə
belə malik deyillər.
mən adam tanıyıram ki, onda yaxşıları
çıxmaq şərti ilə yer üzündəki bütün adam-
ların sifəti var.
Görəsən, beynəlxalq standartlara görə,
indiki cavanlar yaşlılara salam verməlidir-
lər, yoxsa yox?
başqasının varı ilə varlanmaq olar,
başqasının ağlı ilə ağıllanmaq isə mümkün
deyil.
səni istəyənlərin çoxu adətən mənfəəti
üçün istəyir.
adam içinə çıxası olmayanlar adamın
gözünə niyə girirlər?
yaza bilməyənlərin gözündə yazmaq-
dan asan şey yoxdur.
heç görmüsünüz ki, yaxşılıq etmək dəb-
də olsun?
bildiklərim qara qəpiyə də dəyməzmiş.
çox adamı kişi bildim.
bəzi adamlara vaxtında qapını göstər-
məyəndə sonralar pəncərəyə baxa-baxa
qalırsan.
özünüzü yaxşı tanıyırsınızsa, kimlə-
rinsə sizi tanımamasından narahat olma-
yın.
vaxtında və yerində qoya bilsən, nöqtə
bütün işarələrin ən yaxşısıdır.
sübut istəyirsən? Gözlərin deyir ki...
bəziləri sözlə yeməyi qarışdırırlar. daha
çox sözü çeynəyirlər.
nər sirdirsə, pulluların ətrafındakı
adamların əksəriyyəti əkizlər kimi bir-bi-
rinə oxşayırlar.
dil sirr saxlamaq üçün deyil.
riyakarlığı harada öyrənirlər?
hər şeyin yağ kimi getməsi üçün yağ
lazım deyil.
özünü təmizə təmiz olduğun qədər
çıxara bilərsən.
adətən pulu olanın vaxtı olmur, vaxtı
olmayanın pulu. mənim isə onsuz da nə
vaxtım var, nə də pulum.
indi söz buzdan pisdir. çox adam üs-
tündə dayana bilmir.
axmaqlarla işləyirsənsə, risk həmişə
var.
bəzilərinin iş metodu: daha böyük ya-
lanla daha irəli!
diriykən ölənlərə görə başsağlığı kimə
verilməlidir?
başqalarından fərqli olaraq, mən ge-
dəndə arxamca danışmağa ehtiyac olma-
yacaq. indi danışırlar.
yalançılar da həqiqətsiz keçinə bilmir-
lər. ən azı, yalan danışdıqları həqiqətdir.
heç kəsə çox yaxınlaşmayın. daha yaxşı
tanıyacağınızdan peşman ola bilərsiniz.
nə qədər ki, pul var, vəzifə var, şöhrət
var, pulun, vəzifənin, şöhrətin köləsi də
olacaq.
əmin ol ki, mənim uduzacağım adam
ən azı sən olmayacaqsan.
hər an gələ biləcəyini bilsək də, gələcə-
yini düşünmədiyimiz bir şey var:ölüm.
barmağına tikan batan kimi ufuldayan-
lar bəs şikəst düşüncələrinə görə niyə heç
vaxt narahat olmurlar?
yaltaqlıq adlı üfunətli bataqlıqda gör nə
qədər məmnun üz var.
yaltaqlığa heç kimi məcbur eləmirlər.
hamısı könüllülərdir.
mən kimisə vəzifəsindən imtina etməyə
çağırmıram. yaltaqlardan imtina da belə
çətin işdir?
ikiüzlülər o qədər çoxalıb ki, hər birinin
üzünə tüpürməyə ya vaxt tapmazsan, ya
da tüpürcək.
yatanda gözlərimiz bağlı olur. ayıq vax-
tı da çox şeyə göz yumuruq. belə çıxır ki,
ən çox gözlərimiz dincəlir.
saysız oyunlar ola-ola, niyə ən çox əsəb-
lərimizlə oynayırlar?
həqiqət üçün elə darıxmışam ki... təsa-
düfən, siz tərəflərdə danışmırlar?
Rasif TAHİROV
www.seanews.az
yaponiyanın
Okinava prefektura-
sında süni naviqasiya
peykləri vasitəsilə idarə
olunan sürücüsüz
avtobusların sınaqları
kütləvi-informasiya
vasitələrinin nümayən-
dələrinə təqdim edilib.
Bu proqramın həya-
ta keçirilməsinə oktyabr
ayında uzunluğu 20 kilometr
olan ictimai təyinatlı yolda
başlanıb.
ABŞ-a məxsus qlobal
mövqe təyinetmə sistemi ilə
əlaqələndirilən “Michibiki”
süni peyki nəqliyyat vasitəsi-
nin hərəkəti zamanı yol verilə
biləcək yayınmaları 10 metr-
dən bir neçə santimetrədək
azaltmağa imkan verir.
Yaponiya Nazirlər Kabine-
ti həmin avtobuslardan 2020-ci
ildə Tokioda keçiriləcək Olim-
piya və Paralimpiya Oyunları
zamanı istifadə etməyi plan-
laşdırır.
sürüCüsüz avtobusların
sınaQlarına başlanıb
Alimlər Sakit Okeanda
yerləşən Marian çökəkliyində
bu günədək elmə məlum olanlar
arasında ən dərinlikdə yaşayan
balığı aşkarlayıblar. Qeyri-adi
balığın videosu youTube vi-
deo-portalında yerləşdirilib.
“The Independent” qəzeti
xəbər verir ki, “Marian ilbizi”
(Mariana snailfish) adı verilən
bu balıq növü okeanın 8,1 ki-
lometr dərinliyində yaşayır.
Bununla yanaşı, alımlər qeyd
edirlər ki, balıqların yaşama-
sı üçün maksimum dərinlik
nəzəri olaraq 8,2 kilometr təş-
kil edir.
“Marian ilbizi” barədə mə-
ruzə hazırlayan Vaşinqton Uni-
versitetinin mütəxəssislərinin
sözlərinə görə, balıq ekstremal
şərtlərdə yaşamaq üçün uyğun
görünməsə də, əslində öz yaşa-
yış mühitinə əla uyğunlaşıb.
suyun ən dərin Qatında yaşayan
balığın videosu yayımlanıb
Cənubi Koreyanın qərb sahil
sularında göyərtəsində 22 nəfərin
olduğu balıqçı qayığı yeonqhun ada-
sı yaxınlığında tanker ilə toqquşaraq
aşıb.
Cənubi Koreya Sahil Mühafizə
Xidmətinin məlumatına istinadla xə-
bər verir ki, qəza nəticəsində balıqçı
qayığındakı 13 nəfər ölüb, 2 nəfər it-
kin düşüb.
Bildirilir ki, səhər erkən saatlarda,
dənizə açılandan 9 dəqiqə sonra baş
verən hadisə zamanı ölənlərin sayının
çox olması suyun soyuq və dənizdə
güclü cərəyanın olması ilə əlaqədar-
dır.
Hadisə yerində axtarış işlərinə 14
gəmi və 4 helikopter cəlb olunub.
Daha bir oxşar hadisə Səudiyyə
Ərəbistanında baş verib. Burada da
neft tankeri balıqçı gəmisi ilə toqqu-
şub.
“SPA” agentliyi xəbər verir ki,
Səudiyyə Ərəbistanının milli neft
şirkəti “Saudi Aramco”ya məxsus neft
tankerinin balıqçı gəmisi ilə toqquş-
ması nəticəsində 4 Hindistan vətən-
daşı xilasedicilər tərəfindən qurtarılıb.
İtkin düşmüş bir nəfərin isə axtarışı
davam etdirilir.
Pis vəziyyətə düş-
məmək və cərimə olun-
mamaq üçün turistlərə,
elə almanların özünə də
Almaniyanın şəhər və
kəndlərinin küçələrində
hansı hərəkətləri etməməyi
bilmək vacibdir. AzƏRTAC
həmvətənlərimiz üçün
qeyri-adi, Almaniyada isə
qayda pozuntusu sayılan
hərəkətlərin siyahısını
təqdim edir.
Məsələn, bu yaxınlarda Düssel-
dorfda 86 yaşlı təqaüdçüyə dayana-
caqda oturub dincəldiyinə görə cərimə
yazıblar. Buna səbəb – həmin dayana-
caqdan onun təyinatına aid olmayan
məqsədlər üçün istifadə edilməsi olub,
çünki bu şəxs orada avtobus gözləmir-
di. Almaniyanın bəzi regionlarında
əgər siz stansiyada və dayanacaqda
elə-belə oturmusunuzsa, həqiqətən də
cərimə tətbiq edilir. Təqaüdçüyə 35
avro cəriməni ödəmək lazım gəlmə-
yib, çünki o, demensiya və ürək xəstə-
liyindən əziyyət çəkirmiş və ona din-
cəlmək vacib idi. Yalnız müvafiq tibbi
arayış təqdim ediləndən sonra təqaüd-
çünün üzərindən cərimə götürülüb.
Bu qayda praktikada az istifadə
olunsa da, Almaniyanın bir çox şəhər-
lərində ictimai nəqliyyatda alkoqol
qəbul etmək həqiqətən də qadağandır.
Avtobus, metro və tramvaya pivə və
çaxır şüşəsi ilə daxil olmaq mümkün-
dür. Lakin alkoqol şüşəsini nəqliyyat-
da açıb qəbul etmək qadağan edilir.
Bu qaydalar Berlin, Münxen, Nür-
nberq, Ştutqart və Duysburqa tətbiq
edilir. IC и ICE tipli sürətli qatarlara
bu, aid edilmir.
Banan qabığı, alma cecəsi və hət-
ta giləmeyvə tumlarını yerə atmaq ol-
maz: belə hərəkətlərə görə cərimə 10
avrodan 20 avroyadəkdir.
Qayıdaq ictimai nəqliyyata. Şaur-
ma və ya kartof-frinin qoxusu çətin ki,
digər sərnişinlərin xoşuna gələ bilər.
Bu səbəbdən avtobus, metro və tram-
vaylarda yemək-içmək xoş qarşılan-
mır. Əgər siz yeməyiniz və ya içkiniz-
lə oturacağı çirkləndirsəniz, o halda
40 avro cərimə ödəməlisiniz.
2017-ci ilin aprelindən Köln-
də qəlyan çəkmək qadağan olunub.
Amma bu qadağa şəhərin yalnız bir
ərazisinə - Reyn sahilində yerləşən
Doyts rayonuna aiddir. Qayda pozan-
ların 75 avrodan 150 avroyadək cə-
rimə ödəmək qorxusu var.
Siqareti küçədə çəkmək və sonra
kötüyünü yerə atmaq yaxşı ideya de-
yil. Bu hərəkətə görə cərimə 20 avro-
dur.
Saqqız da zibilə aiddir, onu da tə-
yin olunmayan yerə atanların cəzası
10-20 avro arası təşkil edir.
Almaniya parklarında çiçək kərdi-
sindən buket toplamaq və ya gül dər-
mək cəzasız ötüşməyəcək. Buna görə
cərimələr lazımıncadır. Bu, dəcəllik
deyil, maddi ziyanın vurulmasıdır.
“Wildpinkler” – Almaniyada
ayaqyoluna “çata bilməyən” adamları
belə adlandırırlar. Yaxşısı budur, belə
zarafat etməyəsiniz. Çünki bu hərəkəti
törədən ən pis halda bir ilədək azadlıq-
dan məhrum edilə bilər. Xuliqanlığa
görə minimal cərimə isə 35 avrodur.
Vüqar Seyidov
Şimali Amerika Radiologiya
Cəmiyyətinin illik görüşündə çıxış
edən koreyalı alimlər bildiriblər
ki, “telefon narkomanları”nın
beyinin işi üzərində aparılan
müşahidələr bu aludəçilik nəticə-
sində beyinin kimyəvi tarazlığını
dəyişməsi, onu real narkomaniya
ilə müqayisə etməyə əsas verir.
“RİA Novosti” agentliyinin
saytı bildirir ki, son illərdə alimlər
asılılığın iki yeni forması ilə ciddi
maraqlanmağa başlayıblar. Xalq
arasında “telefon narkomaniyası”
və “internet narkomaniyası” adla-
nan bu asılılıqların tədqiqi göstərir
ki, adi insanlar çox vaxt haqlıdırlar.
Belə asılılıqların bəzi daşıyıcıla-
rının davranışında həqiqətən real
narkomanlar üçün səciyyəvi dəyi-
şikliklər müşahidə olunur və onlara
da eyni risk amilləri təsir edir.
Məsələn, keçən il alimlər
müəyyən ediblər ki, bu asılılıqların
qurbanı əksər hallarda öz istəklə-
rinə lazımınca nəzarət edə bilməyən
impulsiv insanlardır. Müşa-
hidələr göstərir ki, bu cür
xarakteristikalar təhlükəli
vərdişdən müstəqil şəkildə
yaxa qurtarmağı bacarma-
yan alkoqoliklərin və real
narkomanların fərqləndirici
xüsusiyyətidir.
Alimlər bir məsələ ilə
də maraqlanıblar: bu cür
“rəqəmsal” asılılıq forma-
larından əziyyət çəkən insanların
beyninin fəaliyyəti dəyişirmi və bu
cür dəyişikliklər narkotiklərin və
spirtli içkilərin qurbanlarının sinir
sistemində baş verən dəyişikliklərə
oxşayırmı?
Mütəxəssislər bu suala cavab
vermək üçün yarısına bu cür diaq-
noz qoyulmuş iyirmi nəfər yeniyet-
mə və gəncdən ibarət iki könüllü
qrup yaradıb beyinin müxtəlif his-
sələrinin kimyəvi tərkibini təhlil
etməyə imkan verən xüsusi maq-
nit-rezonans tomoqrafından istifadə
etməklə həmin könüllülərin sinir
sisteminin fəaliyyətini müşahidə et-
məyə başlayıblar.
Koreyalı bioloqlar alınan nəti-
cələri müqayisə edərək müəyyən-
ləşdiriblər ki, telefon və ya inter-
net “narkomaniyasının” inkişafı
həqiqətən beyinin işini kimyəvi sə-
viyyədə dəyişir. Beyin qabığının
insanın impulsiv davranışına və
həyəcan hissinə görə cavabdeh olan
hissələrində daha ciddi pozuntular
müşahidə olunub. Bu müşahidələr
həmin asılılığın necə yaranmasını
izah edə bilər.
Maraqlıdır ki, həmin gənclər
Seulun narkoloji mərkəzlərindən
birində bərpa kursu keçəndən son-
ra bu cür pozuntular tamamilə ara-
dan qalxıb və ya nəzərəçarpacaq
dərəcədə azalıb. Bu, onu göstərir
ki, asılılığın bu formasından insan
psixikası və orqanizmi üçün ciddi
fəsadlar baş vermədən xilas olmaq
həqiqətən mümkündür.
Gəmilərin toQQuşmasından ölən
və itkin düşənlər var
almaniyada pis vəziyyətə düşmək
istəmirsinizsə...
Fil heyvanlar aləmində
ən böyük canlı hesab edilir.
Nəhəng görkəmə malik
fillərin əcdadları o qədər də
böyük olmayıb. Tədqiqatlar
nəticəsində müəyyən olu-
nub ki, keçmiş zamanlarda
onların boyu cəmi 1 metrə
çatıb. Təbiətin nəhəng can-
lıları nə az, nə çox 70-80
il ömür sürürlər. Bədəncə
ağır çəkili olan heyvan-
lar dözümlülükləri ilə bir
çox meşə heyvanlarından
seçilirlər.
Fili qiymətli və məşhur edən onun
2 metrlik dişləri və 5 tona yaxın çəki-
sidir. Hər 10-15 ildən bir fillər dişlərini
dəyişirlər. Amma təbiətin qəribə var-
lıqları öz qəribəlikləri ilə də elm adam-
larını çaşqın vəziyyətdə qoyur. Afrika
həkimləri 400 fili müayinə edəndən
sonra aşkar ediblər ki, yeməyi otdan
ibarət olan nəhəng heyvanlar skleroz
xəstəliyinə tutula bilirlər. Halbuki in-
diyədək belə güman edilirdi ki, həmin
xəstəliyə daha çox yağlı-piyli qida qə-
bul edənlər tutulurlar.
Fillər çimməyi də çox sevirlər.
Onlar çayın qabağını ağac və daşla
kəsərək dərinliyi 2 metrədək olan ho-
vuz düzəldir, isti günlərdə hovuzda
həvəslə çimirlər. Filin ağlı olduğunu
sübut edən digər fakt hər kəsi təəc-
cübləndirir. Alimlər bir müddət fillə-
rin skeletinin harada yerləşdiyini tapa
bilmirdilər. Sonralar aydın oldu ki, fil
ölümünün yaxınlaşdığını hiss edən
kimi özünü çaya və bataqlığa atır.
Onların sadiqliyi isə həqiqətən də
örnək sayıla bilər. Filin biri xəstələnən-
də digəri onun qulluğunda dayanır,
qidalanmaq üçün yemək və su gətirir
və acından ölüb qurd-quşa yem olma-
masına çalışır. Alimlərin
marağına səbəb olan digər
bir məqam isə onlarla filin
nizami ordu kimi ard-arda
düzülərək irəliyə doğru ad-
dımlamasıdır.
Aşağı tezlikli səslər ya-
yaraq kilometrlərlə məsafə-
dən belə xəbərləşə bilən
fillərin bir-birlərinin ayaq
səslərini çox uzaqdan hiss
edib başa düşə bildikləri
məlum olub. Fillər titrəyiş-
ləri yayan sürüdən nə qədər
uzaq olsalar, siqnallara bir o qədər az
əhəmiyyət verirlər. Qeyd edək ki, fillər
heyvanlar arasında ən möhkəm cəmiy-
yətə sahib olanlardır. Elm adamları
müəyyən ediblər ki, hazırda yer üzün-
də onların 10 növü yaşayır. Təəssüf ki,
onların nəsli kəsilmək təhlükəsi qarşı-
sındadır.
Bu maraqlı heyvanların sümük-
ləri dəyərli olduğundan dünyada on-
ların ovlanmağı qadağan edilsə də,
brakonyerlər filləri rahat buraxmırlar.
Öldürülmüş heyvanların sümüklərin-
dən qiymətli aksesuarlar hazırlanır və
dünya bazarına çıxarılır.
ölümünü əvvəlCədən
hiss edən nəhənG Canlı
"Google" şirkətinin
tədqiqatçıları istifadəçini onun
çiyni üzərindən telefon ekranına
baxan şəxslər haqqında xəbər-
dar edən proqram hazırlayıblar.
Şirkətin məlumatına görə,
kompüter təlimindən istifadə
edən proqram təminatı qur-
ğu sahibi olmayan və ekrana
baxan şəxsin sifətinin müəy-
yənləşdirilməsi üçün smartfo-
nun ön kamerasını tətbiq edir.
Proqram real vaxt rejimində
istifadəçini smartfon ekranın-
da yad şəxsin mətn oxuması və
ya internet səhifəsini izləməsi
barədə xəbərdar edir.
Tədqiqatçıların dərc etdiyi
videoda "Google Hangouts"
messencerində aparılan yazış-
manın smartfonun ön kamerası
tərəfindən ekrana baxan tanış
olmayan insanlar aşkarlanan
zaman dəfələrlə dayandırılma-
sını görmək mümkündür. Yad
insanın üzü qırmızı çərçivəyə
alınır, sifətin aşağı hissəsində
isə istifadəçinin xəbərdarlığı
dəqiq görməsi üçün rəngli zo-
laq əmələ gəlir. Bundan başqa,
ekranda "A STRANGER IS
LOOKING ALERT!!!" bildi-
rişi görünür.
Məlumata görə, hazırda
funksiyanın işinin texniki xü-
susiyyətləri haqqında ətraflı
məlumat verilməsə də, əmin-
liklə demək olar ki, proqram
təminatı qurğu sahibi olmayan
insanların sifətini tanıya və
gözlərinin vəziyyətini izləyə
bilir.
"Neuro Information Pro-
cessing Systems" (NIPS)
konfransında təqdim ediləcək
texnologiya hazırda tam funk-
siyadan daha çox elmi layihə
şəklindədir.
telefonunuza kimin baXdığı
barədə Xəbərdar ediləCəksiniz
“telefon asılılığı” hansı fəsadlara səbəb ola bilər?