Azərbaycan Respublikası Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar



Yüklə 166,63 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix14.04.2018
ölçüsü166,63 Kb.
#38160


 

 

Azərbaycan Respublikası

 

Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş 

vətəndaşlarla əlaqədar

 

 

Dövlət Komissiyasının

 

 

22 fevral 2018-ci il 

tarixinə olan 

 

 

 

 

MƏLUMATI

 

 

Azərbaycan 



Ermənistan münaqişəsinə dair

 

 

 

 

 



 

 

 



 

 



 

Tarixdə heç vaxt mövcud olmamış “Böyük Ermənistan” yaratmaq ideyasının 



müəllifləri  1988

-

ci  ildən  etibarən  yenidən  Azərbaycan  Respublikasına  qarşı  ərazi 



iddiaları irəli sürməyə və Dağlıq Qarabağda separatizmi alovlandırmağa başladılar. 

Həmin  dövrdə  Azərbaycanın  və  Ermənistanın  daxil  olduğu  SSRİ  rəhbə

rliyinin 

məsələyə ermənipərəst münasibəti münaqişənin silahlı toqquşma, hərbi mərhələyə 

keçməsinə,  bununla  da  qaçqın  və  məcburi  köçkün,  əsir

-

girov  və  itkinlər  kimi  ağır 



humanitar problemin yaranmasına səbəb olmuşdur.

 

Ona  görə  də  müharibə  zamanı  itkin  düşmüş  şəxslərin  axtarılması,  əsir  və 



girovların  Vətənə  qaytarılması,  bu  istiqamətdə  dövlət  orqanlarının  fəaliyyətinin 

uzlaşdırılması  məqsədilə

  1993-

cü  ildə


 

Əsir  və  itkin  düşmüş,  girov  götürülmüş 

vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyası yaradılmışdır.

 

Dövlət  Komissiyası  beynəlxalq  humanitar  hüquq  normalarına  uyğun  olaraq 



aidiyyəti  beynəlxalq  təşkilatlar,  xüsusən  də  Beynəlxalq  Qızıl  Xaç  Komitəsi  ilə 

əməkdaşlıq çərçivəsində fəaliyyət göstərmiş

dir. 

Ən vacib  məqamlardan biri isə bu 



sahədə  olan  beynəlxalq  sənədlərin

 

qəbulu  və  onlardan  irəli  gələn  öhdəliklərin 



yerinə yetirilməsi idi.

 

 



Axtarış

-

araşdırma tədbirləri, siyahılarda dəqiqləşmə işi və 

 

statistik məlumatlar

 

Aparılmış araşdırmalar nəticəsində 

5 

mindən artıq

 

Azərbaycan vətəndaşının 



itkin düşməsi, əsir

-

girov götürülməsi faktı müəyyən edilmişdir. Ötən müddət ərzində 



1450 

nəfər

 

Azərbaycan  vətəndaşını  əsir



-

girovluqdan  azad  etmək  mümkün 

olmuşdur (1 

fevral 2018-ci 

il tarixə olan məlumat)

 

Hazırda Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət 



Komis

siyasında 



3875 

nəfər

 

itkin  düşmüş  şəxs  kimi 



(1  fevral  2018-

ci  il  tarixə  olan 

məlumat



qeydiyyata alınmışdır. 



3165 

nəfəri

 

hərbçi, 



710 

nəfəri

 

mülki şəxsdir



 

Mülki 


şəxslərdən 

67 

nəfəri


 

itkin düşərkən yetkinlik yaşına çatmamış uşaq  (44 nəfər oğlan 

23 

azyaşlı qız), 



265 

nəfər qadın

, 326 

nəfər yaşlı şəxsdir (160 kişi, 



166 

nəfər


 

qadın).


 

İtkin  düşmüş  38

75 

nəfərdən 



871 

nəfərinin

 

(o  cümlədən  2



uşaq,  9


qadın, 


113 

qoca)  əsir

-

girov  götürülməsi,  yaşayış  məntəqələri,  kəndlər  və  şəhərlər  işğal 



olunarkən  öz  evlərini  tərk  etməməsi  və  işğal  ərazisində  qalması  faktı  müəyyən 

edilmişdir.  Erməni  əsirliyindən  azad  edilmiş,  eyni  zamanda  döyüşlərdə  iştirak  etmiş 

hərbçilərin  və  hadisə  şahidi  olmuş  mülki  vətəndaşların  ifadələri  əsasında  həmin 

şəxslərin siyahısı tərtib edilmişdir. Sübu

tlara 

baxmayaraq, Ermənistan Respublikası 



bu şəxslərin onlar tərəfindən əsir

-

girov götürülməsi və saxlanması faktını inkar edir. 



 

Bu  sahədə  ən  ciddi  və  təkzib  edilməz  digər  fakt  isə  Beynəlxalq  Qızıl  Xaç 

Komitəsi  tərəfindən  1998  və  2001

-

ci  illərdə  Dövlət  Komissiyasına  təqdim  edilmiş 



məktublarda adı keçən 50 (əlli)

 

azərbaycanlı ilə bağlıdır. Həmin məktublara əsasən, 




 

intensiv  hərbi  əməliyyatların  gedişində  Ermənistan  hərbçiləri  tərəfindən  əsir



-girov 

götürülmüş  50  Azərbaycan  vətəndaşına  Ermənistan  Respublikasında  və  bu  ölkə 

tərəfindən  işğal  edilmiş  Azərbaycan  Respublikasının  Dağlıq  Qarabağ  ərazisində 

BQXK  tərəfindən    saxlanma  yerlərində  baş  çəkilmiş  və  onlar  bu  qurumun  rəsmi 

qeydiyyatında  olmuşlar.  Lakin  sonradan  həmin  50  nəfərdən  16  nəfərinin

  meyiti 

qaytarılsa 

da, 


34 nəfərin

 

son taleyi barədə məlumatlar gizlədilmişdir. 



 

 

Beynəlxalq humanitar hüquq normalarının 

 

pozulması ilə bağlı faktlar

 

Azərbaycan  Respublikası  münaqişənin  əvvəlindən  öz  işini  bütövlükdə 

müharibə  qurbanlarının  müdafiəsinə  dair  1949

-

cu  il  Cenevrə



 

Konvensiyalarının 

tələblərinə uyğun surətdə həyata keçirmişdir. Münaqişəni başlayan Ermənistan isə 

həmin  beynəlxalq  sənədlərə  məhəl  qoymamış  və  beynəlxalq  humanitar  hüquq 

normalarını pozmaq xətti götürmüşdür. 

 

Əsir



-

girovluğa  sürüklənənlər  hərbi  əməliyyatların  intensiv  dövründə  erməni 

əsir

-

girovluğundan azad edilmiş vətəndaşların bir qismində sonradan keçirilmiş tibbi 



müayinə zamanı yoluxucu xəstəliklər aşkar olunurdu. 

 

Faktlar: 



a) 

Azərbaycan vətəndaşlarının əsir

-

girov götürülməsi və saxlanması 

faktları

 



  26 fevral 1992-

ci il tarixdə Xocalı şəhərinin işğalı zamanı və şəhər sakinlərinin 

gözü qarşısında 13 gənc (13

-

15 yaşlarında) oğlan yaxın qohumlarından zorla 



ayrılaraq naməlum istiqamətdə aparılmışdır. Sonrakı taleləri məlum deyil.

 



 

Ermənistandan  qovularaq  Xocalı  şəhərinə  sığınmış  Məmmədovlar  ailəsi  də 

eyni  taleyi  yaşamışdır.  Belə  ki,  Ermənistan  hərbçiləri  girov  götürdükləri 

Məmmədovlar  ailəsinin  7  üzvündən  ana  –

 

Narxanım  Məmmədova  və  üç 



azyaşlı  uşağın  dəyişdirilməsinə  razılıq  versə  də,  ata  –

 

Məmməd 



Məmmədovun  və  oğlanlar,  17  yaşlı  Möhlətin  və  16  yaşlı  Söhbətin  azad 

edilməsinə razılıq verməmiş, onları naməlum istiqamətə aparmışlar.

 



 



Azərbaycan Respublikasının Kəlbəcər rayonunun Ermənistan silahlı qüvvələri 

tərəfindən  işğalı  zamanı 

-  31  mart  1993-

cü  il  tarixdə  rayonu  tərk  edən  dinc 

əhalinin  olduğu  maşın  karvanı  “tunel”  ərazisində  pusquya  salınaraq  atəşə 

tutulmuşdur.  Şahidlərin  ifadəsinə  əsasən,  hadisə  zamanı  girov  götürülən 

mülki  şəxslərin

 

bir  hissəsi  yerindəcə  güllələnərək  yandırılmışlar.  Girov 



götürülmüş  şəxslərin  arasında  3  yaşlı  Quliyeva  Aygün  Qara  qızı  və  onun 

azyaşlı  bacı

-

qardaşları  da  olmuşdur.  Həmin  6  uşaqdan  yalnız  3  (üç)  nəfəri 



azad  edilsə  də,  Aygün  və  onun  qardaşları 

10  yaşlı  Məzahir  və  12  yaşlı 



Yaşarın sonrakı taleləri məlum deyil.

 



 

 



b) 

Əsir

-

girovların qətlə yetirilməsi və işgəncə faktları

 



  Erm

əni  silahlı  birləşmə

l

ə



ri  Xocav

ənd  rayonunun    işğalı  zamanı  (17.02.1992) 

Qaradağlı kə

ndind


ən girov götürdüklə

ri 118 n


ə

f

ə



r k

ə

nd sakinind



ə

n 33 n


ə

f

ə



rini 

yerind


ə

c

ə



 

güllə


l

əmişlər.  Faktı  girovluqdan  azad  edilmiş kə

nd  sakinl

ə

ri  t



ə

sdiq 


edir.  



  1993-

cü ilin aprel ayının 1

-d

ə



 Erm

ənistan silahlı birləşmə

l

ə

rinin  Az



ərbaycanın 

K

ə



lb

ə

c



ər  rayonuna  genişmiqyaslı  hücumu  zamanı  Ermənistanın  Vardenis 

rayonundakı  qərargah  radiostansiyasından  («QSM

-

7»)  Kə


lb

ə

c



ər  döyüş 

bölgə


sind

əki  baş  radiostansiyaya  («Uraqan»)  bölgə

d

əki  bütün  sə



yyar 

radiostansiyalara  çatdırmaq  üçün  tə

cili 

əmr  verilmişdir.  Əmrdə



 

ə

sir  v



ə

  girov 


götürülmüş  Azə

rbaycan  v

ə

t

əndaşlarını,  o  cümlə



d

ən  qocaları,  qadınları  və

 

uşaqları  tə



cili  m

əhv  edib  basdırmaq  tə

l

ə

b  olunurdu.  T



ə

l

ə



sikliy

ə

  s



ə

b

ə



az

ərbaycanlılar  barə



sind

ə

 



törə

tdikl


ə

ri  v


əhşiliklə

rin  izl


ə

rinin  h


əmin  vaxt  döyüş 

bölgə


sin

ə

 



g

ə

l



ə

beyn



əlxalq  nümayə

nd

ə



 

hey


ə

tind


ən,  o  cümlə

d

ə



jurnalistl

ə

rd

ə



n  gizl

ə

tm



ək  olmuşdur.  Ermə

ni  h


ə

rbi  birl

əşmə

l

ə



ri  komandirl

ə

rinin 



efird

əki  bu  radiodanışığının  mə

tni  1993-

cü  ilin  aprel  ayının  6

-7-d

ə

  lent



ə

 

alınmışdır. 



 



  16  fevral  1994-

cü  ildə  Ermənistan  Respublikası  Xarici  İşlər  Nazirliyi  guya 

qaçmağa  cəhd  edərkən  atışma  zamanı  8  azərbaycanlı  hərbi  əsirin 

öldürüldüyünü  bəyan  etmişdir.  Bakıda  meyitlər  üzərində  keçirilən  məhkəmə 

tibbi ekspertizası zamanı Beynəlxalq Hüquq və Sosial Təbabət Akademiyası 

Rəyasət Heyətinin və Böyük Britaniyanın «Həkimlər insan hüquqları uğrunda» 

təşkilatının  üzvü,  professor  Derek  Paunder  azərbaycanlı  hərbi  əsirlərin  eyni 

silahdan  (tapança)  gicgah  nahiyəsinə  yaxın  məsafədən  açılan  atəş 

nəticəsində  qətlə  yetirildiyini  bildirmiş  və  əsirlərin  guya  «qaçmağa  cəhd 

edərkən» öldürülməsi fikrini rədd etmişdir.

 



  1973-

cü  il  təvəllüdlü  İlham  Nəsirov  əsirlikdə  uzun  müddət  ac

-susuz 

saxlanıldığından  23  noyabr  1993



-c

ü  il  tarixdə  Yerevan  hərbi  hospitalında 

kəskin kaxeksiya diaqnozundan vəfat etmişdir. 

 



 

Kəlbəcər  rayonunun  işğalı  zamanı  girov  götürülən  (31.03.93)  Gülcamal 

Quliyevanın yenicə dünyaya gəlmiş oğlu Arzu Hacıyevə erməni «həkim» Aida 

Serobyan naməlum tərkibli iynələr vurmuşdur. Nəticədə ömürlük şikəst olmuş 

Arzu Hacıyev 2003

-

cü ildə ölmüşdür. 



 

Əsir  girovların  kütləvi  şəkildə  və  vəhşicəsinə  qətlə  yetirilməsi  adəti  erməni

 

etnopsixolo



giyasının ayrılmaz tərkib hissəsidir

 

desək, yanılmarıq



.  

İrəvan quberniyası, Şərur

-

Dərələyəz, Sürməli, Qars və digər ərazilərdə azər



-

baycanlıların qırğınının fəal iştirakçılarından biri olmuş erməni zabiti Ovanes Apres

-



 

yanın  xatirələri əsasında amerikalı aqronom Leonard Ramsden Hartvill «İnsanlar 



belə  imişlər»  adlı  kitab  yazmışdır.  Ovanes  Apresyan  kitabın  müəllifi  ilə  söhbəti 

zamanı    ermənilərin  ingilislərin  və  Rusiyanın  yardımı  ilə  öz  məqsədlərinə 

çatdıqlarını  qeyd  edərək  təkcə  Bakıda  mart  qırğını  zamanı  iyirmi  beş  min 

azərbaycanlının  qətlə  yetirildiyini  bildirmişdir.  Ovanes  Apresyan  xatırlayır:  «Qərbi 

Ermənistandakı  hərbi  hissələrimizin  əsas  qüvvələri  Aleksandropolun  60 

kilometrliyində,  dəmiryolu  xətti  üzərində  yerləşən  Qarakilsə  şəhərinə  toplanmışdı. 

Türklər  Aleksandropla  yaxınlaşanda  biz  də  Qarakilsəyə  çəkilərək  əsas 

qüvvələrimizə  birləşdik.  Bu  zaman  ruslar  tərəfindən  əsir  edilmiş,  amma  onların 

cəbhədən çəkilməsi nəticəsində bizim əlimizə keçmiş 3 min nəfərlik hərbi əsirləri də 

özümüzlə  götürdük.  Qarakilsəyə  geri  çəkildiyimiz  zaman  bu  zavallılardan  2  min 

nəfəri mərhəmətsizcəsinə öldürüldü. Şahidi olduğum həmin kütləvi qətl məni xəstə 

vəziyyətinə salsa da etirazımı bildirməyə cəsarət etməmişdim. Əsirlərin bir hissəsini 

heç  bir  işgəncə  vermədən  sadəcə  güllələmişlər,  Böyük  əksəriyyətini  isə  diri

-diri 


yandırmışdılar,  Əsirləri  saman  yığılmış  mərəkələrə  doldurur,  sonra  isə  samanlığa 

hər tərəfdən od vururdular».

 

Əlbəttə ki,



 

müasir dövrdən və tarixdən gətirilən 

bu faktlar 

arasındakı oxşarlığı 

sübut etmək üçün hər hansı

 

xüsusi texnologiyaya ehtiyac yoxdur. Bu faktlar təsdiq 



edir  ki,  cəmiyyətin  inkişaf  etməsinə  və  bir  sıra  müasir  beynəlxalq  hüquq 

normalarının  qəbul  edilməsinə baxmayaraq,  Ermənistan hərbçilərinin  əsir  və  girov 

götürülmüş  insanlara  olan  münasibəti  dəyişməmiş,  əksinə  yeni  vəhşilik  çalarları 

qazanmışdır.

 

Apar


ılan  təhlillər  və  araşdırmalar  ermənilərin  əsir  və  girov  götürülmüş 

insanlarla  davranışı  və  onların  saxlanma  şəraiti  ilə  bağlı  münasibətini  aşağıdakı 

kimi təsnif etməyə imkan verir:

 



 

Beynəlxalq  humanitar  hüquq  normalarına  zidd  olaraq  mülki  əhali 

qorunmamış,  onlar  girov  götürülmüş  və  bir  çox  hallarda  uzun  müddət 

girovluqda  saxlanmışdır  (3

-

cü  və  4



-

cü  Cenevrə  Konvensiyalarının  3

-

cü 


maddəsi);

 



 

Yaşına  və  cinsinə  məhəl  qoyulmadan  onlara  dəhşətli  işgəncələr  verilmiş  və 

qeyri-

insani şəraitdə saxlanılmışdır;



 

 



Cenevrə  Konvensiyalarının  tələbinə

 

uyğun  olaraq  düşərgələr  yaradılmamış, 



bir çox hallarda isə əsir və girovlar hərbi hissələrdə saxlanmışdır;

 



 

Əsir  və  girovlar  Ermənistanda  ağır  cinayətlər  törətmiş  şəxslərlə  birlikdə 

həbsxanalarda saxlanmışdır;

 



 

Ayrı


-

ayrı  səhra  komandirləri  və  «səlahiyyətli»

 

şəxslər  tərəfindən  evlərdə  və 



müxtəlif fərdi saxlanma yerlərində saxlanmış və çirkin məqsədlər üçün istifadə 

olunmuşlar;

 



 



 

Cenevrə  Konvensiyalarının  ziddinə  olaraq  müxtəlif  məlumatların  əldə 

olunması üçün dəhşətli işgəncələrin müşayiəti ilə qeyri

-qanuni sor

ğu

-suallara 



cəlb olunmuşlar;

 



 

Müxtəlif  tibbi  və  digər  eksperiment  obyektinə  çevrilmiş,  bədənlərinə  şüalar 

verilmiş və tərkibi məlum olmayan maddələr yeridilmişdir;

 



  Biri-

birinə qarşı alçaldıcı və təhqir edici əməllər törətməyə təhrik edilmişlər;

 



  Biri-birinin 



əleyhinə ifadələr verməyə məcbur edilmişlər;

 



 

Onlara qarşı yalançı ittihamlar irəli sürülmüş və günahsız olaraq

 qeyri-qanuni 

məsuliyyətə cəlb edilmişlər;

 



 



Soyuq  və  qarlı  havada  paltarsız  vəziyyətə  açıq  meydanda  saxlanılmış  və 

müxtəlif heyvan hərəkətlərini yerinə yetirməyə təhrik edilmişlər;

 



 



İtlə və ya digər heyvanlarla bir qabdan yemək yeməyə məcbur edilmişlər;

 



 

Nəhayət hər bir vəchlə beynəlxalq təşkilatlardan gizlədilmişlər və s.

 

B

u  təsnifatı  genişləndirmək  də  olar,  lakin  qeyd  olunanlar  da  kifayət  edir  ki, 



E

rmənistanın  Azərbaycana  təcavüzü  zamanı  insanlığa  və  bəşəriyyətə  qarşı  ağır 

cinayətlər törədilmişdir. Təəssüf ki, beynəlxalq hüquq normalarını yaratmış və qəbul 

etmiş müasir dövlətlər isə onlara bu cinayətləri davam etdirmək üçün yeni şəraitlər 

yaradır. 

 

 



c) 

Əsir və girovların alver obyektinə çevrilməsi faktları

 

Yuxarıda  qeyd  olunduğu  kimi,  münaqişənin  əvvəlində  Ermənistan  tərəfi  əsir 

və  girov  götürdüyü  Azərbaycan  vətəndaşlarını  yaxın  qohumlarına  satmağa  və 

bununla  da  onların  alver  obyektinə  çevrilməsi  kimi

 

cinayət  faktına  imza  atmışdır. 



Son  illər  Dövlət  Komissiyasında  aparılmış  araşdırmalar  təsdiq  edir  ki, 

69 

Azərbaycan  vətəndaşı  əsir  və  girovluqdan  böyük  məbləğdə  pul  ödənilməsi 

müqabilində azad olunmuşdur. Əlbəttə ki, bu yalnız məlum olan faktlardır.

 



 

Ermənilər  15  yaşlı  girov  Nəzakət  Məmmədovanın  gözləri  qarşısında  atasına 

dəhşətli işgəncələr vermiş, onun qulaqlarını kəsmiş, anası hədə və şantajlara 

dözməyərək dəli olmuş, qızın özünü isə 4 mln rus rubluna ailəsinə satmışlar.

 



 



Ermənistan  hərbçiləri  tərəfindən 

18.10.1992-

ci  ildə  Laçın  şəhərində  əsir 

götürülmüş Nəzərov Aqşin Nəcmi oğlu 23 oktyabr 1993

-

cü il tarixdə Aram adlı 



erməni tərəfindən atasına 7,5 mln rus rubluna satılmışdır. 

 



  28  avqust  1993-

cü il tarixdə doğulduğu Füzuli rayonu ərazisində Ermənistan 

hərbçiləri  tərəfindən  girov  götürülmüş  Bakı  şəhəri  təcili  tibbi  yardım 

xəstəxanasının  həkimi  Şixəliyev  Şəmsi  Xanəhməd  oğlu  27  mart  1995

-ci  il 

tarixdə Rusiyada yaşayan qardaşına 8 min ABŞ dollarına satılmışdır. 

 



 

Çox vaxt isə nəticələr daha da dəhşətli olurdu. Daha iki fakta diqqət yetirək:



 

  31  dekabr  1992-



ci ildə  Qazax  rayonunun  Ermənistanla sərhəd  ərazisində 

itkin  düşmüş  İsayev  Əsgər  İsmayıl  oğlunun  axtarışı  ilə  məşğul  olmuş 

qardaşı  İsayev  Cahangir  İsmayıl  oğlu  və  bacısının  həyat  yoldaşı 

Məmmədov Məmməd Qərib oğl

u 7 noyabr 1993-

cü il tarixdə Ermənistanın 

Gürcüstanla  sərhəd  ərazisinə  gedərək  orada  ermənilərlə  danışığa 

girmişlər.  Ermənilər  göstərilən  iki  nəfəri  də  aldadaraq  Ermənistana 

aparmışlar. Hazırda onların hər üçünün sonrakı taleyi qaranlıq qalmışdır. 

 



  1993-c

ü  ilin  fevral  ayında  Azərbaycan  Respublikasının  Ağdərə  rayonu 

uğrunda  gedən  döyüşlərdə  itkin  düşmüş  Azərbaycan  Ordusunun  əsgəri 

Quliyev Xaqanı Nurəddin oğlunun axtarışı ilə məşğul olmuş doğmaları öz 

təşəbbüsləri  ilə  Rusiyada  yaşayan  ermənilərlə  əlaqə  yaratmışlar.  Onları 

guya  Xaqani  Quliyevin  sağ  olduğuna  inandırmış  ermənilər  25  min  ABŞ 

dolları müqabilində onu azad edəcəklərini bildirmişlər. Yaxın qohumlarının 

köməkliyi  ilə  həmin  vəsaiti  toplamış  Xaqani  Quliyevin  qardaşı  Mahir 

Quliyev 1996-

cı ilin yayında Rusiyaya getmişdir. Lakin ermənilər göstərilən 

məbləği  gətirmiş  Mahir  Quliyevin  özünü  də  orada  qətlə  yetirərək  pulu 

götürmüş  və  aradan  çıxmışlar.  Mahir  Quliyevin  meyiti  həmin  ilin  avqust 

ayında ailəsi tərəfindən gətirilərək Şamaxı şəhərində dəfn edilmişdir. 

 

ç)



 

Əsir

-

girovlardan Azərbaycan Respublikasının əleyhinə əməkdaşlığa 

məcburi cəlb edilməsi faktları

 

Əsir


-

girovların  hədə

-

qorxu  və  şantaj  vasitəsi  ilə  erməni  xüsusi  xidmət 



orqanları  tərəfindən  məcburi  əməkdaşlığa  cəlb  edilməsi  və  Azərbaycan 

Respublikasına  qarşı  terror

-

təxribat  əməlləri  törətməyə  təhriki  faktları  da 



mövcuddur. 

 

3  iyul  1994-



cü  il.

 

Bakı  metropolitenin  «28  May»  və  «Gənclik»  stansiyaları 



arasında  elektrik  qatarındakı  partlayış  nəticəsində  13  nəfər  həlak  olmuş,  42  nəfər 

müxtəlif dərəcəli bədən xəsarətləri almışdır. 

 

Terror  aksiyası  Azərbaycan  Res



publika

sının  vətəndaşı,  13  yanvar  1994

-

cü 


ildə  əsir  düşmüş  Aslanov  Azər  Salman  oğlu  tərəfindən  törədilmişdir.  Məhkəmə 

araşdırmaları  zamanı  müəyyən  olunmuşdur  ki,  14  yanvar  1994

-

cü  ildə  erməni 



ideoloqlar

ından  biri,  Zori  Balayan  hərbi  əsir,  milliyyətcə  ləzgi  Azər  Aslanovla 

görüşmüş,  azərbaycanlılara  qarşı  mübarizədə  azsaylı  xalqların  birgə  fəaliyyət 

göstərmələrinin  vacibliyini  təlqin  etmişdir

.  9  iyun  1994-

cü  ildə  Ermənistan  xüsusi 

xidmət  orqanlarının  Artur  adlı  əməkdaşı  A.Aslanovun  Bakıdakı  mənzilinə  zəng 

vuraraq onun sağ olduğunu bildirmiş və azad olunması üçün yaxın qohumlarından 

birinin  Yerevan  şəhərinə  gəlməsinin  zəruriliyini  qeyd  etmişdir

.  16  iyun  1994-

cü  il 

tarixində A.Aslanovun anası Tacibat Aslanova  Yerevana  gəlmişdir. Azər Aslanova 




 

anasının həyatının təhlükə altında olduğu bildirilmiş, bu təhdidlər altında o, məxfi 



əməkdaşlığa  cəlb  edilmişdir.  Azərbaycana  maneəsiz  gəlməsi  üçün  adına 

saxta 


sənədlər  hazırlanmış,  part

la

yıcı  maddə  isə  peçenye,  şokolad  və  dezodorant 



qutularında gizlədilmişdir.

 

A.Aslanov  Azərbaycana  gələrək,  3  iyul  1994



-

cü  ildə  Bakı  metrosunun  «28 

May»  və  «Gənclik»  stansiyası  arasında  qatarda  terror  aktını  həyata  keçirmiş  və 

yenidən Ermənistana qayıtmışdır. Yerevanda girov saxlanılan anası bundan sonra 

azad olunmuşdur. 

 

Çoxsaylı  faktlar  göstərir  ki,  Ermənistan  xüsusi  xidmət  orqanları  Azərbaycan 



Respublikasına  qarşı  kəşfiyyat

-

təxribat  fəaliyyətində  azərbaycanlı  əsir  və 



g

irovlardan fəal istifadə edir, onlar vasitəsi ilə terror və digər düşmənçilik əməllərini 

həyata  keçirməyə  çalışırlar.  Araşdırmalar  zamanı  107  nəfərin  erməni  əsirliyində 

olarkən  məxfi  əməkdaşlığa  cəlb  olunması  faktları  aşkar  edilmişdir.  Onların  böyük 

əksəriyyəti hər hansı düşmənçilik hərəkəti etmədiyi üçün cinayət məsuliyyətinə cəlb 

olunmamışlar. 

 

d) Əsir

-

girov probleminin siyasiləşdirilməsi və psixoloji təzyiq vasitəsinə 

çevrilməsi faktları

 

Son vaxtlar Ermənistan Respublikası bir qayda olaraq atəşkəsin pozulması və 

yaxud qoşunların təmas xəttində baş vermiş hər hansı hadisə nəticəsində həyatını 

itirmiş  insanların  meyitini  uzun  müddət  gizlədərək  saxlamaq  və  bununla  da 

humanitar  hadisədən  psixoloji  təzyiq  vasitəsi  kimi  yararlanmaq  taktikasından  açıq 

aşkar istifadə edir. 

 

Beynəlxalq 

humanitar 

hüquq 

normalarının 

Ermənistan 

tərəfindən 

pozulmasının ən qabarıq nümunəsi isə Xocalı soyqırımıdır.

 

Məlumdur  ki,  Xocalı  soyqırımı  XX  əsrdə  ermənilər  tərəfindən  Azərbaycan 

xalqına qarşı törədilmiş yeganə soyqırımı

 

aktı deyil.



 

Ancaq bu soyqırımı cinayətini 

əvvəlkilərdən  fərqləndirən  bir  sıra  məqamlar  var.  Bu  məqamları  dərindən  bilmək 

üçün  hər  şeydən  öncə  soyqırımın  baş  verdiyi  tarix,  həmin  dövrdəki  ictimai

-siyasi 

vəziyyət,  o  cümlədən  daxili  və  xarici  təsirlər  ətraflı  şəkildə  araşdırılmalıdır.  Bu 

araşdırma həm elmi ictimai və publisist, həm də hərbi

-

siyasi və hüquq müstəvisində 



aparılmalıdır.  Bütün  bu  məqamlar  dərindən  araşdırılmadan  dəqiq  nəticənin  əldə 

edilməsi mümkün deyil. 

 

Qeyd etmək zəruridir ki, Əsir və itkin düşmüş, girov



 

götürülmüş vətəndaşlarla 

əlaqədar  Dövlət  Komissiyası  Xocalı  soyqırımından  bir  il  sonra  yaradıldığı  üçün 

bilvasitə bu soyqırımı zamanı Ermənistan tərəfindən törədilmiş humanitar fəlakətin 

aradan  qaldırılmasında  iştirak  etməyib.  Ancaq  bu  soyqırımı

 

aktında  törədilmiş 



humanitar  fəlakətin  miqyası  o  qədər  genişdir  ki,  insanların  son  taleyinin  dəqiq 

müəyyən edilməsi üçün ciddi və ardıcıl tədbirlərin aparılması zəruridir. Bir məqamı 

xüsusi  olaraq  qeyd  etməliyəm  ki,  həm  Xocalı  soyqırımı,  həm  də  ümumiyyətlə, 



 

Ermənis



tan 

 



Azərbaycan  Dağlıq  Qarabağ  münaqişəsi  nəticəsində  itkin  düşmüş 

bütün  insanların  son  taleyinin  aydınlaşdırılması  üçün  Azərbaycan  torpaqlarının 

işğaldan  azad  edilməsi  vacibdir.  İşğal  faktoru  humanitar  problemlərin  həllinə  ciddi 

mane olan amildir. 

Bütün  bunlara  baxmayaraq,  Əsir  və  itkin  düşmüş,  girov  götürülmüş 

vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyası Azərbaycan Respublikasının Prezidenti 

cənab  İlham  Əliyevin  bu  sahə  ilə  bağlı  müəyyən  etdiyi  vəzifələrin  icrası 

istiqamətində zəruri işlər aparır. Qeyd edək

 

ki, bu problem cənab Prezidentin diqqət 



mərkəzində saxladığı prioritet sahələrdən biridir.

 

Dövlət  Təhlükəsizliyi  Xidmətinin  rəisi,  general



-

leytenant  Mədət  Quliyev 

Azərbaycan  Respublikası  Prezidentinin  30  oktyabr  2015

-

ci  il  tarixli  Sərəncamı  ilə 



Əsir  və  itkin  düşmüş,  girov  götürülmüş  vətəndaşlarla  əlaqədar  Dövlət 

Komissiyasının sədri təyin edildikdən sonra siyahılarda dəqiqləşmə işinin mümkün 

qədər  qısa  müddət  ərzində  başa  çatdırılması  işini  qarşıya  əsas  vəzifə  kimi 

qoymuşdur.  Buna  görə  də  Komissiya  son  illərdə  bütün  itkin  düşmüş  şəxslərin 

siyahılarının dəqiqləşdirilməsi sahəsində ciddi və təxirəsalınmaz  işlər aparmışdır. 

 

Sözsüz  ki,  bu  dəqiqləşmə  işi  Xocalı  soyqırımı  zamanı  itkin  düşənlərə  də 



aiddir.  Məlumdur ki,  soyqırımı  ərəfəsində Xocalıda  bu şəhərin  sakinləri  ilə  yanaşı, 

həmin  dövrdə  Ermənistandakı  ata

-

baba  yurdlarından  və  Dağlıq  Qarabağdakı 



kəndlərdən 

qovulmuş


 

azərbaycanlılar, 

həmçinin 

də 


axısxa 

türkləri 

məskunlaşmışdılar.  Ona  görə  də  soyqırımı

 

ərəfəsində  əslində  şəhərdə  yaşayan 



insanların  sayı  çox  olmuşdur.  Bu  səbəbdən  araşdırma  prosesində  rəqəmlərin 

dəyişəcəyi  mümkündür.  Hazırda  isə  Komissiya  tərəfindən  dəqiqləşmiş  məlumata 

əsasən,  197  nəfər

 

Xocalı  soyqırımı  zamanı  itkin  düşmüş  şəxs  kimi  Komissiyanın 



qeydiyyatındadır. Onların arasında 36 nəfər uşaq

 (1


4 qız), 65 nəfər qadın, 33 nəfər 

qoca 


(20 qadın)

 

da var. İtkin düşmüş, 197 nəfərdən 95 nəfərinin işğal zamanı əsir



-

girov götürülməsi və saxlanması faktı şahid ifadələrinə əsasən müəyyən edilmişdir. 

Komissiyada  aparılmış  araşdırmalar  nəticəsində  soyqırımı

  a


ktı  zamanı  ermənilər 

tərəfindən  əsir

-

girov  götürülmüş 



415 

nəfərin

 

azad  edildiyi  müəyyən  edilmişdir. 



Onların arasında 117 nəfər uşaq, 199 nəfər qadın 74 nəfər qoca olmuşdur.

 

Bundan  başqa,  Komissiya  tərəfindən  əsir



-

girovluqdan  azad  edilmiş  Xocalı 

sakinlərinin  əksəriyyətinin  hadisə  ilə  bağlı  həm  yazılı,  həm  də  video  ifadələri 

alınaraq  arxivləşdirilmişdir.  Bu  materiallar  eyni  zamanda,  aidiyyəti  üzrə  istintaq

-

əməliyyat qrupuna da göndərilmişdir. 



 

İnsanlığa  qarşı  aşkar  cinayət  törətmiş  Ermənistan  hələ  də  Xocalıya

 

hücum 


zamanı  guya  dinc  əhalinin  şəhərdən  çıxması  məqsədi  ilə  dəhlizin  yaradıldığı 

barədə  cəfəng  məlumatlar  yaymaqdadır.  Lakin  həm  Komissiyada  aparılan 

araşdırma və təhlil işi, həm soyqırımı

 

faktı ilə bağlı başlanmış cinayət işinin istintaqı 



zamanı,  xüsusən  də  şahid  ifadələri  tam  şəkildə  təsdiq  edir  ki,  şəhər  hər  tərəfdən 

mühasirəyə  alınmış  və  dinc  əhaliyə  qarşı  aşkar  soyqırımı

 

həyata  keçirilmişdir. 




 

10 


Şəhər  əhalisinin  bir  hissəsi  zorakılıqdan  qaçıb  qurtarmaq  istəyərkən  qətlə 

yetirilmişdir. Hətta bu məqsədlə ayrı

-

ayrı erməni terrorçu



-

quldur dəstələri tərəfindən 

əvvəlcədən  müəyyən  edilmiş  yerlərdə  pusqular  da  təşkil  edilmişdir.  Dəhlizin 

olmaması  faktını  hadisə  zamanı  orada  olmuş  xarici  jurnalistlər  və  beynəlxalq 

təşkilatların nümayəndələri da təsdiq edir. Təsadüfi deyil ki, Rusiyanın «Memorial» 

hüquq


-

müdafiə mərkə

zi

nin məlumatına əsasən, dörd gün ərzində Ağdama Xocalıda 



qətlə yetirilmiş 200 azərbaycanlının meyiti gətirilmiş, onlarla meyitin təh

qi

rə məruz 



qalması  faktı  aşkar  edilmişdir.  Ağdamda  181  meyit  (130  kişi  və  51  qadın,  o 

cümlədən  13  uşaq)  məhkəmə

-

tibbi  ekspertizasından  keçirilmişdir.  Eks



pertiza 

zamanı    müəyyən  edilmişdir  ki,  151  nəfərin  ölümünə  güllə  yaraları,  20  nəfə

rin 

ölümünə qəlpə yaraları səbəb olmuş, 10 nəfər küt alətlə vurularaq öldürülmüşdür



Hüquq


-

müdafiə  mərkəzi  diri  adamın  baş  dərisinin  soyulması  faktını  da    qeydə 

almışdır. 

 

Şəhərə  hücum  zamanı  əhali  əsasən,  Ağdam  rayonu  istiqamətində  hərəkət 



etmişdir, Əslində əhalinin başqa çıxış yolu da olmamışdır. Bu istiqamətdə hərəkət 

edən  əhalinin  əsas  məqsədi  Ağdam  şəhərinə  çatmaqdan  və  onlar  üçün  qurulmuş 

kütləvi qətliam tələsindən canlarını qurtarmaqdan ibarət olmuşdur. Ancaq düşmən 

bu  məqamları  çox  dəqiq  şəkildə  işləmiş,  əhalini  əvvəlcədən  soyqırıma  məruz 

qoymağı,  sonuncu  nəfərinədək  qətlə  yetirməyi  vacib  hərbi

-

strateji  məqsəd  kimi 



müəyyən  etmişdir.  Məhz  bu  məqsədlə  Xocalıya  aparan  bütün  avtomobil  yolları 

soyqırımı  aktından  hələ  4  ay  əvvəl  –

  1991-

ci  il  oktyabr  ayının  sonunda  tamamilə 



bağlanmışdır,  şəhərlə  yeganə  əlaqə  yalnız  vertolyotların  vasitəsi

 

ilə  həyata 



keçirilirdi.  1992

-

ci  ilin  yanvarın  28



-

də  Ağdamdan  Şuşaya  uçan  Mİ

-8  vertolyotu 

şəhərə  çatmamış,  Xəlfəli  kəndinin  üzərində  Xankəndi  istiqamətindən  raketlə 

vurularaq partladıldığı üçün Xocalı ilə vertolyot əlaqəsi də kəsilmişdi. Bundan sonra 

isə  Ermənistan  ordusu  bir

-

birinin  ardınca  yuxarı  Qarabağda  azərbaycanlılar 



yaşayan sonuncu yaşayış məntəqələrini də işğal etmiş və Xocalının mühasirəsi tam 

şəkildə başa çatdırılmışdır. 

 

 

Bu  soyqırımının  Xocalıda  törədilməsinin  Ermənistan  üçün  vacib  məqsədi 



Azərbaycanın  bu  qədim  yaşayış  məskəninin  yer  üzündən  silinməsindən  ibarət 

olmuşdur. Çünki Xankəndidən 10 kilometr cənub

-

şərqdə, Ağdam



-

Şuşa və Əsgəran

-

Xankəndi yollarının arasında yerləşən Xocalı bölgədə strateji əhəmiyyətli ərazi kimi 



Ermənistanın  hərbi

-siyasi 


xuntasını  narahat  edirdi.  Şəhərin  əhəmiyyətini  artıran 

səbəblərdən  biri  də  Dağlıq  Qarabağın  yeganə  hava  limanının  məhz  burada 

yerləşməsi  idi.  Bu  səbəbdən  Ermənistan  silahlı  qüvvələrinin  əsas  məqsədi 

Xocalıdan  keçən  Əsgəran

-

Xankəndi  yoluna  nəzarət  etmək  və



 

Xocalıda  yerləşən 

aeroportu ələ keçirmək idi. Bu hərbi

-

strateji üstünlük həm də Ermənistanın sonrakı 



işğalçılıq planlarının reallaşmasında əsas rol oynayacaqdı.

 

Bundan başqa, Xocalı Azərbaycana məxsus qədim ərazilərdən biri kimi həm 



də tarixi mədəniyyət abidələri ilə seçilirdi. Təsadüfü deyil ki, yerli əhalini vəhşicəsinə 


 

11 


qırarkən  ermənilər  azərbaycanlı,  türk  izini  itirmək  kimi  vandalizmə  də  əl  atmış, 

Azərbaycan xalqı və bəşəriyyət üçün nadir nümunə hesab edilən Xocalı abidələrini 

də  dağıtmışdır.  Xocalı  isə  həm  7  min  nəfərdən  çox  əhalisinə,  həm  də  tarixi 

mədəniyyət abidələrinə görə, Şuşadan sonra böyük əhəmiyyət kəsb edirdi.

 

Araşdırmalar təsdiq edir ki, əhali əsasən Ağdam istiqamətinə hərəkət etmiş və 



bu  iki  şəhərin  arasında  yerləşən  ərazidə  qətlə  yetirilmişdir.  Sağ  qalanlar  isə  əsir

-

girov  alınmış  və  onlara  qarşı  insanlıq  tarixinin  ən  qəddar  və  vəhşi  hərəkətləri 



törədilmişdir.  Saxlanılanlar  əsasən  ərazidə  yerləşən  Pircamal  və  Dəhraz 

kəndlərindəki 

mal 

tövlələrində, 



Əsgəran 

şəhərindəki 

milis 

İdarəsinin 



təcridxanasında  toplanmışlar,  Müəyyən  bir  hissəsi  isə  Xankəndinə  və  sonradan 

Ermənistan ərazisinə aparılmışlar.

 

Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə rəvac verən Ermənistan nəinki 12 avqust 1949



-

cu  il  tarixli  Cenevrə  Konvensiyalarını,  bütövlükdə  beynəlxalq  hüququn  norma  və

 

prinsiplərini  pozmuşdur  və  indi  də  beynəlxalq  aləmin  gözü  qarşısında  bu  əməlini 



davam etdirir. Təəssüf ki, beynəlxalq hüquq normalarını qəbul edən aparıcı dövlətlər, 

eyni zamanda bu normalara münasibətdə ikili standartları da yaratmışdır. 

 

Ermənistanın  Azərbaycan  xalqına  qarşı  törətdiyi  cinayət  əməllərinə  görə, 



beynəlxalq  ədalət  məhkəməsi  qarşısında  cavab  verməsi  məsələsi  daim  diqqət 

mərkəzində  olmuşdur.   



2002-

ci  ildə  Ümummilli  liderimiz  Heydər  Əliyevin 

təşəbbüsü  ilə  Dövlət  Komissiyasında  aparılmış  geniş  müzakirələrin 

nəticəsində  “Dağlıq  Qarabağın  silahlı  separatçı  qüvvələri  və  Ermənistanın 

hərbi  birləşmələri  tərəfindən  törədilmiş  cinayət  hadisələrinin  istintaqı  ilə 

əlaqədar Baş Prokurorluq, Daxili İşlər və Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətinin birgə 

istintaq-

əməliyyat  qrupu”  yaradılmışdır.

 

Elə  həmin  vaxtdan  Komissiya  istintaq



-

əməliyyat  qrupu  ilə  sıx  əməkdaşlıq  etmişdir.  İşçi  qrupunda  toplanmış  bütün  zəruri 

material  və  məlumatlar  quruma  təqdim  edilmişdir.  Hazırda  da  bu  əməkdaşlıq 

müntəzəm şəkildə davam etdirilir.

   

Ümumiyyətlə,  həm  Xocalı  soyqırımına,  həm  də  ermənilər  tərəfindən 



Azərbaycan  xalqına  qarşı  XX  əsr  boyu  törədilmiş  bütün  soyqırımı

 

və  cinayət 



əmmələrinə  siyasi

-

hüquqi  qiymət  Ümummilli  liderimiz 



Heydər  Əliyev 

1993-


cü  ildə 

siyasi hakimiyyətə qayıtdıqdan sonra verilmişdir. Buna misal kimi 

Xocalı soyqırımı il 

bağlı  1994

-

cü  ilin  fevralında  Azərbaycan  Respublikasının  Milli  Məclisi  tərəfindən 



qəbul  edilmiş  məlum  sənədi,  eyni  zamanda  Ümummilli  lider  tərəfindən  31  Mart 

Azərbaycanlıların  Soyqırımı  günü  elan  edilməsi

 

ilə  bağlı  1998



-

ci  il  martın  26

-da 

imzalanmış fərmanı və digər normativ sənədləri göstərmək olar. Mən bu sıraya bir 



sənədi də xüsusi olaraq əlavə etməyi özümə borc bilirəm. 

 

Bu  sənəd  Əsir  və  itkin  düşmüş,  girov  götürülmüş  vətəndaşlarla  əlaqədar 



Dövlət Komi

ss

iyası haqqında  Ümummilli lider



 

tərəfindən imzalanmış 

1 mart 2001-ci 

il  tarixli  sərəncamdır.  Məhz  bu  sərəncamla  dahi  lider  Dövlət  Komissiyasının 

qarşısında “Ermənistan tərəfindən azərbaycanlılara qarşı həyata keçirilən soyqırım 



 

12 


və  etnik  təmizləmə  siyasətini  əks  etdirən  hüquqi

-tarixi  

sənədlərin,  əsir  və  itkin 

düşmüş,  girov  götürülmüş  şəxslərlə  bağlı  materialların  dünya  ictimaiyyətinə 

çatdırılması  üçün  ardıcıl  və

  

məqsədyönlü”  işlərin  aparılmasını  vacib  vəzifə  kimi 



müəyyən etmişdir.

 

Y



uxarıda 

qeyd  olunan  bi

rgə

-

istintaq  əməliyyat  qrupu  bu  sərəncamdan  irəli 



gələn  vəzifələrin  icrası  üçün  yaradılmış  və  hazırda  da  fəaliyyətini  davam  etdirir. 

Bundan başqa, ötən müddət ərzində Komissiyanın İşçi qrupu tərəfindən bu sahədə 

ardıcıl,  məqsədyönlü  və  sistemləşdirilmiş  iş

 

aparılmışdır.



 

Ümumiyyətlə,  Dövlət 

Komissiyasının təşəbbüsü və iştirakı ilə 10

-

dan çox dildə hazırlanmış iki yüz mindən 



artıq 

təbliğat 

vasitəsi 

Respublikamızın 

xarici 

ölkələrdəki 



səfirlik 

və 


nümayəndəliklərinə,  diaspor  təşkilatlarına,  dünyanın  tanınmış  elm

 

ocaqlarına  və 



kitabxanalarına  göndərilmiş,  imkan  dairəsində  politoloq  və  konfliktoloqlara, 

jurnalistlərə,  xarici  dövlət  və  ictimai  xadimlərinə  paylanmış,  keçirilmiş  tədbirlərdə 

yayılmışdır.  Materialların  yayılma  coğrafiyası  dünyanın  aparıcı  dövlətlərinin  demək 

olar ki, hamısını əhatə edir. Bu məqsədlə həmçinin xaricdə və ölkə daxilində geniş 

tədbirlər və elmi konfranslar keçirilmişdir.

  

Hazırda bu proses Azərbaycanın xarici siyasətinin əsas istiqamətlərindən biri 



kimi  müəyyənləşdirilmişdir.  Azərbaycan  Respublikasının  Prezidenti  cənab  İlham 

Əliyevin uğurlu xarici siyasəti nəticəsində artıq bir sıra beynəlxalq təşkilatların qəbul 

etdiyi sənədlərdə Ermənistan işğalçı dövlət kimi göstərilmişdir. Xocalı həqiqətlərinin 

dünyaya  çatdırılması,  beynəlxalq  aləmdə  yayılması,  eləcə  də  bu  soyqırımına 

obyektiv qiymət verilməsi istiqamətində davamlı olaraq addımlar atılmışdır.

 

Sözsüz ki, bu sahədə ən təqdirəlayiq iş Heydər Əliyev Fondu, xüsusilə onun 



prezidenti,  UNESCO-

nun  və  İSESCO

-

nun  xoşməramlı  səfiri,  Azərbaycan 



Respubl

ikasının  Birinci  vitse

-prezidenti  M

ehriban  xanım  Əliyeva  və

 

H.Əliyev 



Fondunun vitse-

prezidenti Leyla xanım Əliyeva tərəfindən aparılır. 

 

2008-


ci il mayın 8

-

də, Leyla xanım Əliyevanın təşəbbüsü ilə “Xocalıya ədalət!” 



kampaniyasının təsis edilməsi isə bu soyqırımın dünyada tanınmasına, beynəlxalq 

aləmdə  mənəvi

-

siyasi  qiymət  verilməsinə  ciddi  təkan  vermişdir.  Hazırda  faciənin 



mənəvi  və  siyasi

-

hüquqi  səviyyədə  tanınmasına  yönəlmiş  kampaniya  bir  sıra



  

ölkələrdə uğurla həyata keçirilir.

 

Ölkə  rəhbərliyi  Ermənistanın  təcavüzü  ilə  bir  vaxtda  yaranmış  əsir



-

girov  və 

itkinlər  problemini  daim  diqqət  mərkəzində  saxlayır.  Azərbaycan  Respublikasının 

Prezidenti  İlham  Əliyevin  BQXK

-

nın  Prezidenti  Yakob  Kellenberqerlə



  2006-

cı  ildə 

Bakıda  və

  2012-


ci ildə İsveçrənin Davos şəhərində olmuş “Dünya İqtisadi Forumu” 

çərçivəsində keçirdiyi görüşlər, Azərbaycan və Ermənistan Prezidentlərinin 2010

-cu 

ildə Həştərxanda, 2014



-

cü ildə Soçidə və Parisdəki danışıqlarda əsir



-

girov və itkinlər 



məsələsinin müzakirəsi buna bariz nümunədir.

 

Yüklə 166,63 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə