Azərbaycan respublikasi bmt iNKİŞaf proqrami
Yüklə 1,05 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3.2.2. Nəqliyyat-tranzit dəhlizinin mövcud vəziyyətinin təhlili
konteynerlərin konstruksiyası və markalanması cavab verəcəyi tələbləri özündə əks etdirir, konteynerlərin müvəqqəti idxalının prosedurunu və onların istifadə olunma şərtlərini müəyyənləşdirir. Konvensiyaya Avstraliya, Avstriya, Əlcazair, Belarus, Bolqarıstan, Macarıstan, Indoneziya, İspaniya, Kanada, Çin, Kuba, Mərakeş, Yeni Zelandiya, Polşa, Koreya, Rusiya Federasiyası, Rumıniya, Slovakiya, ABŞ, Türkiyə, Özbəkistan, Ukrayna, Finlandiya, Çex Respublikası, İsveçrə, İsveç, Yunanistan qoşulmuşlar. 10. «Təhlükəli yüklərin quru yollar ilə beynəlxalq daşımaları haqqında» Avropa Sazişi (30 sentyabr 1957-ci il), (DOPOQ-ADR)-Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Avropa İqtisadi Komissiyası tərəfindən tərtib edilmiş Sazişdir. Saziş təhlükəli yüklərin beynəlxalq avtomobil daşımaları gaydalarının vahid şəkildə yaradılması məqsədi ilə tərtib edilmişdir. Avropa dövlətlərinin əksəriyyəti dövlətlərinin ərazisi ilə və sərhədlərindən başqa ölkələrə təhlükəli yüklərin daşınması haqqında umumi qaydaları, məhz həmin Sazişin şərtlərinə uyğunlaşdırmışlar. Sazişə Avstriya, Belçika, Bolqarıstan, Belarus,Bosniya və Hersoqovina, Keçmiş Yuqoslaviyanın Makedoniya Respublikası, Macarıstan, Almaniya,Yunanistan, Danimarka, İrlandiya, İspaniya, İtaliya, Litva, Latviya, Lixtenşteyn, Lüksemburq, Mərakeş, Hollandiya, Polşa, Portuqaliya, Moldova, Rumıniya, Slovakiya, Sloveniya, Rusiya Federasiyası, Birləşmiş Krallıq, ABŞ, Finlandiya, Fransa, Norveç, İsveç, İsveçrə, Xorvatiya, Çex Respublikası, Estoniya, Yuqoslaviya qoşulmuşlar. Azərbaycan Respublikasının müasir xarici iqtisadi (ticarət) siyasəti onun nəqliyyat sahəsindəki münasibətlərini müəyyənləşdirir və tənzimləyir və həmin münasibətlər beynəlxalq hüququn hamı tərəfindən tanınan, mütərəqqi-demokratik prinsip və normalarına, həmçinin bu sahədəki beynəlxalq müqavilələrdən (sazişlərdən) irəli gələn öhdəliklərə riayət etmək əsasında qurulur.
«Traseka» Avropa-Qafqaz-Asiya nəqliyyat dəhlizinin rəqabət qabiliyyəti. Ən nüfuzlu beynəlxalq təşkilatlar (BMT-nin Asiya və Sakit Okean üzrə İqtisadi və Sosial Komissiyası və digərləri) tərəfindən Avropa-Qafqaz-Asiya Nəqliyyat Dəhlizi (TRASEKA) Avropa ilə Asiya arasında təbii tranzit əlaqəsi kimi rəsmi tanınmışdır. Bu baxımdan Avropa İttifaqının TASİS- TRASEKA proqramının üzv-dövlətlərinin (Azərbaycan, Ermənistan, Bolqarıstan, Gürcüstan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Moldava, Monqolustan, Rumıniya, Tacikistan, Türkmənistan, Türkiyə, Özbəkistan, Ukrayna) qarşısında duran ən vacib məsələ nəqliyyat şəbəkələrini inkişaf etdirməklə, öz coğrafi-siyasi və iqtisadi imkanlarından səmərəli istifadə etməkdir. Hazırda Asiya və Avropa arasında ticarət dövriyyəsi ildə 20 trilyon ABŞ dollardan çox məbləği təşkil edir. Onlardan 200 milyard ABŞ dolları nəqliyyat xərclərinin payına düşür. Traseka proqramı çərçivəsində aşağıdakılar nəzərə alınmışdır: traseka ölkələrinin Avropa və Asiya arasında ticarətin inkişaf etdirilməsi baxımından coğrafi mövqeyi ən iri mal istehsalçılarının Asiyada yerləşməsi və əsas istehlakçıların Avropada olması, yük axınlarının göndərilmə nöqtələri, mal göndərən böyük ölkələr. Nəticədə, malların Avropaya traseka nəqliyyat dəhlizi (Şərq-Qərb) ilə aparılmasının digər alternativ marşrutlarla müqayisədə daha cəlbedici olduğu müəyyən olunmuşdur. Yokohamadan Rotterdam, Hamburq, Antverpen və
digər iri Qərbi-Avropa limanlarınadək digər marşrutların traseka marşrutundan iki dəfə uzun olduğu qeyd edilməlidir. Avropa İttifaqının traseka proqramının həyata keçirilməsi sayəsində üzv-dövlətlər böyük əhəmiyyət kəsb edən və ətraf dünyaya istiqamətlənmiş nəqliyyat şəbəkələri və dəniz limanları yaratmış, öz əraziləri daxilində mal tranziti üçün yaxşı imkanlar əldə etmişlər. Bu o deməkdir ki, tranzit nəqliyyatını inkişaf etdirmək üçün TRASEKA ölkələrinin qonşu ölkələrə yeni daxili dəhliz və ya əlavə nəqliyyat marşrutlarını yaratmağa ehtiyacı yoxdur. Hazırda bu ölkələrin mövcud nəqliyyat dəhlizi və onun şəbəkələrinin inkişaf etdirilməsi üçün böyük sərmayə qoyuluşuna ehtiyacı olmadığını qeyd etmək lazımdır. Traseka nəqliyyat dəhlizi artıq mövcuddur və fəaliyyət göstərir. Müxtəlif kateqoriyadan olan böyük həcmli malların daşınması üzrə zəngin təcrübə toplanmışdır. «Avropa-Qafqaz-Asiya dəhlizinin inkişafı üzrə Əsas Çoxtərəfli Beynəlxalq Nəqliyyat Sazişi» 9 sentyabr 1998-ci il tarixində Bakıda imzalandıqdan sonra beynəlxalq tranzit nəqliyyatı üçün hüquqi baza yaradılmışdır. Burada digər mühüm fakt təbii və enerji ehtiyatları ilə zəngin olan ölkələrin ərazisindən traseka nəqliyyat şəbəkələrinin keçməsidir. Bu regionlarda hazırlıqlı mütəxəssislər vardır. Bu ölkələrdə tranzitin inkişafı istehsalın və məşğulluğun artımına kömək edir. Bütün siyasi və iqtisadi dəyişikliklərə baxmayaraq, təcrübəyə əsasən seçilmiş, inkişaf etdirilmiş və yoxlanmış beynəlxalq nəqliyyat dəhlizi olan traseka əlverişli investisiya mühitini təmin edir və inteqrasiya prosesinin qloballaşmasına müsbət təsir göstərir.
Hazırda Azərbaycanın nəqliyyat dəhlizi başlıca olaraq ticarət tərəfdaşı ölkələr arasında əlaqələrin genişlənməsinə xidmət edir. Bununla belə nəqliyyat-tranzit sistemində yükdaşımada avtomobil, dəmir yolu və dəniz nəqliyyatı iştirak etsə də, TRASECA-nın Azərbaycan bölməsindəki tranzit yükdaşımalarda avtomobil nəqliyyatının statistikası verilməmişdir. Bu dəhliz üzrə yükdaşımada dəmir yolu geniş paya malikdir ki, bu da yeni xətlərin istifadəyə verilməsi ilə bağlıdır.
Belə ki, ümumi yüklərin 52.6%-i dəmiryolu nəqliyyatı ilə həyata keçirilir. Ümumilikdə TRASECA nəqliyyat dəhlizi vasitəsilə daşınan dəniz yüklərinin 82.2%-i tranzit daşımalardan
Yüklə 1,05 Mb. Dostları ilə paylaş:
|