Azərbaycan respublikasi bmt iNKİŞaf proqrami

Hazırda  qüvvədə  olan  vergi  qanunvericiliyinə,  yəni  Vergi  Məcəlləsinə  əsasən 

Azərbaycan Respublikasının ərazisinə daxil olan və həmin ərazidən sərnişin və yük daşınması 

üçün istifadə edən avtomobil nəqliyyatı vasitələrinin sahibləri olan qeyri-rezident müəssisələri 

və  qeyri-rezident  fiziki  şəxslər  Azərbaycan  Respublikasının  avtomobil  yollarından  istifadəyə 

görə  yol  vergisinin  ödəyiciləri  sayılırlar.  Azərbaycan  Respublikasının  ərazisinə  daxil  olan 

xarici dövlətlərin avtonəqliyyat vasitələri yol vergisinin vergitutma obyektidir. Yol vergisinin 

dərəcələri  avtonəqliyyat  vasitələrinin  növündən,  oturacaqların  sayından,  yükgötürmə 

qabiliyyətindən  və  avtonəqliyyat  vasitəsinin  yüklə  birlikdə  ümumi  çəkisindən,  oxa  düşən 

ağırlıqdan,  Azərbaycan  Respublikası  ərazisində  qət  edilən  məsafədən,  təhlükəli  yüklərin 

daşınmasından asılı olaraq müəyyənləşdirilir. Belə ki, Azərbaycan Respublikasının ərazisində 

hərəkət edən, xarici dövlətlərə mənsub olan avtonəqliyyat vasitələrinin istismarı zamanı vergi 

aşağıdakı qaydalar üzrə hesablanır:  

 A)  minik  avtomobilləri  üçün  15  ABŞ  dolları;  (Qeyd:  xarici  valyuta  ilə  aparılan  və 

vergiyə  cəlb  etməyə  aid  olan  hər  hansı  əməliyyat  onun  həyata  keçirildiyi  gün  Azərbaycan 

Respublikasının  Milli  Bankının  rəsmi  mübadilə  məzənnəsi  ilə  manatla  hesablanır).  

         B)  avtobuslar  üçün  oturacaq  yerlərinin  sayından  və  Azərbaycan  Respublikasının 

ərazisində qaldığı müddətdən asılı olaraq:  

C)  yük  avtomobilləri,  qoşqulu  və  yarımqoşqulu  avtonəqliyyat  vasitələri  üçün  oxların 

sayından  və  Azərbaycan  Respublikasının  ərazisində  qaldığı  müddətdən  asılı  olaraq:  

         Ağır  çəkili  avtonəqliyyat  vasitələri  ilə  yüklərin  daşınması  haqqında  məcəllənin  yuxarıda 

göstərilən  maddəsindəki  vergi  məbləği  Azərbaycan  Respublikasının  ərazisində  qət  edilən 

yolun hər kilometri üçün aşağıdakı qədər artırılır:  

Nəqliyyat vasitələrinin yüklə birlikdə ümumi çəkisi:  

Çəkisi  Vergi  Məbləği  37  tondan  41  tonadək  olduqda  0,15  ABŞ  dolları  41  tondan  51 

tonadək olduqda 0,30 ABŞ dolları 51 tondan 61 tonadək olduqda 0,45 ABŞ dolları 61 tondan 

71  tonadək  olduqda  0,60  ABŞ  dolları  71  tondan  81  tonadək  olduqda  0,75  ABŞ  dolları  81 

tondan çox olduqda 1,8 ABŞ dolları.  

Təhlükəli  yüklərin  daşınması  üzrə  isə  yuxarıda  göstərilən  verginin  məbləği  aşağıdakı 

qədər artırılır:  

-

 

az təhlükəli yüklər üçün 100 faiz  

-

 

təhlükəli yüklər üçün 200 faiz  

-

 

xüsusi təhlükəli yüklər üçün 400 faiz  

 Xarici dövlətlərin avtonəqliyyat vasitələrindən ödənilməsi müəyyən edilmiş vergi həmin 

avtonəqliyyat  vasitələri  Azərbaycan  Respublikasının  gömrük  ərazisinə  daxil  olan  zaman 

gömrük orqanları tərəfindən tutulur və bir bank günü ərzində dövlət büdcəsinə köçürülür.  

 Eyni  zamanda  müəssisələrin  balansında  olan  avtonəqliyyat  vasitələri,  yerindən  və 

istifadə  edilib-edilməməsindən  asılı  olmayaraq  rezident  fiziki  şəxslərə  məxsus  avtomobil  və 

özüyeriyən təkərli texnika, su və hava nəqliyyatı vasitələrinin dəyəri vergitutma obyekti kimi 

əmlak vergisinin ödəyiciləri sayılırlar. Fiziki şəxslərin su və hava nəqliyyatı vasitələrinə görə 

əmlak vergisi onların mühərriklərinin 1 kub santimetr üçün şərti maliyyə vahidinin 0,4 faizi ilə 

hesablanır. Fiziki şəxslər və müəssisələr avtonəqliyyat vasitələrinə görə əmlak vergisini həmin 

vasitələrin mühərrikinin həcminə görə (1 kub santimetr hesabı ilə) dərəcələrlə ödəyirlər.  

Vergi Məcəlləsinə görə şəhərlərdə sərnişin daşımaları üçün istismar olunan trolleybus və 

tramvaylar əmlak vergisindən azaddır. 

 Məcəllədə  fiziki  şəxslərdən  su  və  hava  nəqliyyatı  vasitələrinə  görə  əmlak  vergisinin 

hesablanması və ödənilməsi qaydası da  müəyyənləşdirilmişdir. Belə ki, su və hava nəqliyyatı 

---

vasitələrinə görə nəzərdə tutulan vergi onların qeydiyyatını həyata keçirən orqanlar tərəfindən 

verilən  məlumatlar  əsasında  hər  il  yanvarın  1-i  vəziyyətinə  hesablanılır.  Belə  qeydiyyatın 

olmadığı  hallarda,  həmin  əmlakın  sahibi  mülkiyyətində  olan  su  və  hava  nəqliyyatı  vasitələri 

barədə  lazımi  məlumatları  (buraxılış  ili,  alış  qiyməti  və  texniki  xarakteristikası)  əks  etdirən 

sənədləri hər il yanvar ayının 1-dək müvafiq orqana təqdim edir.  

Məcəllədə belə bir hüquqi norma ifadə olunmuşdur ki, bir neçə fiziki şəxsə məxsus olan 

su  və  hava  nəqliyyatı  vasitəsinə  görə  müəyyən  edilmiş  vergi  həmin  nəqliyyat  vasitəsini  öz 

adına qeydiyyatdan keçirmiş şəxsdən tutulur. 

Fiziki  şəxslərin  avtonəqliyyat  vasitələri  üzrə  əmlak  vergisi  avtonəqliyyat  vasitələrinin 

qeydiyyatdan,  yenidən  qeydiyyatdan  və  ya  illik  texniki  baxışdan  keçirilməsi  üçün  müəyyən 

edilmiş vaxtda yerli (bələdiyyə) büdcəyə ödənilir.  

Müəssisələrə məxsus olan avtonəqliyyat vasitələrinə görə əmlak vergisinin hesablanması 

və  ödənilməsi  qaydası  da  ayrıca  olaraq  müəyyənləşdirilmişdir.  Müəssisələrə  mənsub  olan 

avtonəqliyyat vasitələri üçün əmlak vergisi avtonəqliyyat vasitələrinin qeydiyyatdan, yenidən 

qeydiyyatdan  və  ya  illik  texniki  baxışdan  keçirilməsi  üçün  müəyyən  edilmiş  vaxtda  dövlət 

büdcəsinə  ödənilir.  Hər  iki  halda,  yəni  həm  fiziki  şəxslərdə,  həm  də  müəssisələrdə  vergi 

vaxtında  ödənilmədikdə  Vergi  Məcəlləsində  müəyyən  edilmiş  qaydada  faiz  hesablanır. 

Verginin  ödənilməsini  təsdiq  edən  sənəd  olmadıqda,  avtonəqliyyat  vasitəsinin  qeydiyyatı, 

yenidən qeydiyyatı və ya texniki baxışı keçirilmir.  

Həmçinin  Vergi  Məcəlləsinin  müvafiq  maddəsinə  əsasən  beynəlxalq  və  tranzit  yük  və 

sərnişin  daşınması,  beynəlxalq  və  tranzit  uçuşlarla  bağlı  olan  işlərin  görülməsi,  həmçinin 

xidmətlərin göstərilməsi Əlavə Dəyər Vergisinə (ƏDV) sıfır (0) faiz dərəcəsi ilə cəlb olunur. 

Sıfır (0) dərəcəsi ilə mallar təqdim olunarkən, işlər görülərkən, xidmətlər göstərilərkən ƏDV-

dən  azad  olunmada  nəzərdə  tutulduğu  kimi  onların  dəyərindən  əlavə  dəyər  vergisi 

hesablanmır.  Lakin  ƏDV  sıfır  (0)  dərəcəsi  ilə  cəlb  olunmanın  əlavə  dəyər  vergisindən  azad 

olunmadan  fərqi  ondan  ibarətdir  ki,  malların  təqdim  edilməsi,  işlərin  görülməsi,  xidmətlərin 

göstərilməsi  ilə  əlaqədar  mallar  (işlər,  xidmətlər)  alınarkən  vergi  hesab-fakturasına  əsasən 

nağdsız qaydada ödənilmiş ƏDV məbləği əvəzləşdirilir. Gömrük qanunvericiliyi ilə müəyyən 

edilmiş qaydada Azərbaycan Respublikasının sərhəddindəki iki məntəqə arasında Azərbaycan 

Respublikasının  ərazisi  ilə  daşınma  Azərbaycan  Respublikasının  ərazisindən  tranzit  hesab 

edildiyi  üçün  bu  daşımalara  görə  əlavə  dəyər  vergisi  sıfır  (0)  dərəcəsi  ilə  tutulur  (Bax: 

Azərbaycan  Respublikasının  Gömrük  Məcəlləsi,  «Qanun»  nəşriyyatı,  Bakı,  2004).  Eyni 

zamanda  Vergi  Məcəlləsinin  13.2.33-cü  maddəsinə  əsasən  beynəlxalq  daşınma  yüklərin  və 

sərnişinlərin Azərbaycan Respublikasının sərhədlərindən digər dövlətlərdəki məntəqə arasında 

daşınma  sayıldığı  üçün  sahibkarlıq  fəaliyyəti  çərçivəsində  bu  daşınmaların  Azərbaycan 

Respublikası  ərazisində  olan  hissəsi  əlavə  dəyər  vergisinə  cəlb  edilir.  Bununla  yanaşı,  əlavə 

dəyər  vergisindən  azad  olunma  və  ya  əlavə  dəyər  vergisinə  sıfır  (0)  dərəcə  ilə  cəlb  olunma 

beynəlxalq müqavilələrdə nəzərdə tutulduğu halda Vergi Məcəlləsinin 2.5-ci maddəsinə uyğun 

olaraq  həmin  müqavilələrin  müddəaları  əsas  götürülür.  Başqa  sözlə  desək,  Azərbaycan 

Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrdə vergilər haqqında bu Məcəllə ilə və 

ona  müvafiq  olaraq  qəbul  edilmiş  normativ  hüquqi  aktlarla  nəzərdə  tutulmuş  müddəalardan 

fərqli müddəalar müəyyən edildikdə, həmin beynəlxalq müqavilələrin müddəaları tətbiq edilir. 

Qeyd  edək  ki,  indiyə  kimi  Azərbaycan  35-ə  qədər  dövlətlə  ikiqat  vergitutmanın  aradan 

qaldırılması  və  vergitutmadan  yayınmanın  qarşısının  alınmasıyla  bağlı  ikitərəfli  danışıqlar 

aparmışdır və onunla 12-dən çox dövlət arasında müvafiq sazişlər imzalanmışdır. 

---