Azərbaycan respubl kasi təhs L naz rl y azərbaycan döVLƏt qt sad un vers tet
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
Dövlət Proqramı», «Kooperasiya haqqında», «Damazlıq işi haqqında», «Bitki karantini haqqında», «Meliorasiya və irriqasiya haqqında», «Bitki mühafızəsi haqqında», «Seleksiya nailiyyətləri haqqında», «Torpaq vergisi haqqında», «Toxumçuluq haqqında», «Torpaq icarəsi haqqında», «Torpaq bazarı haqqında», «Dövlət torpaq kadastrı, torpaqların monitorinqi və yer quruluşu haqqında», «Azərbaycan Respublikasınm Torpaq Məcəlləsi», «Kredit ittifaqları haqqında», «Özəlləşmənin ikinci Dövlət Proqramı», «Taxıl haqqında» və s. aid etmək olar. Bu da, aqrar sahədə islahatların düzgün aparılmasına, kənddə sahibkarlığın inkişafına real zəmin yaratmışdır.Bəzi məsələlərdə islahatların gedişini tənzimləmək, bu sahədə qarşıya çıxan problemləri operativ həll etmək üçün Respublika Prezidenti Fərmanlar imzalamışdır. Məsələn, «Dövlət Aqrar slahatı Komissiyasının yaradılması haqqın- da», «Aqrar islahatların həyata keçirilməsini təmin edən normativ-hüquqi aktların təsdiq edilməsi barədə», «Azərbaycan Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi haqqında Əsasnamənin təsdiq edilməsi barədə» və başqa fərmanlar bu sahədə olan normativ-hüquqi bazanı möhkəmləndirməklə yanaşı, onu daha da inkişaf etdirirdi.Habelə, aqrar islahatlar və onun həyata keçirilməsi ilə bağlı Respublika Nazirlər Kabinetində 22-dən çox, Dövlət Aqrar slahatı Komissiyasında isə 100-dən artıq normativ akt və qərarlar qəbul olundu. Bu normativ aktları əldə rəhbər tutaraq, aqrar bölmədə əsaslı islahatların aparılmasına başlanıldı. Nəticədə, bu sahədə xeyli ə məli işlər görüldü və indi də həmin işlərin həyata keçirilməsi davam etdirilir. Ə saslı islahatların uğurla və dönmədən həyata keçirilməsi, aqrar-sənaye kompleksinin, o cümlədən onun əsası və aparıcı bölməsi sayılan kənd təsərrüfatının iqtisadi-sosial problemlərinin dərindən öyrənilib dərk edilməsindən, çoxukladlı təsərrüfatçılıq şəraitində işləyə bilən ixtisaslı kadrların hazırlığından çox asılıdır. nkişaf etmiş ölkələrin təcrübəsi göstərir ki, istər normal və istərsə də böhranlı situasiyalarda sosial-iqtisiadi proseslərə dövlət müdaxiləsinin qüvvədə olan ən mühüm vasitəsi hüquqi-normativ aktlar vasitəsilə iqtisadiyyatın hüquqi tənzimlənməsidir. Bu baxımdan iqtisadiyyatın bütün sahələrinin inkişafının qanunvericilik təminatı hüquqi tənzimlənmənin obyektini təşkil edir. qtisadiyyatın hüquqi tənzimlənməsi sistemində aqrar sahənin hüquqi tənzimlənməsi son dərəcə mühüm rol oynayır. Hüquqi tənzimlənmə sistemində aqrar sahənin önəmli rolu kənd təsərrüfatı istehsalının strateji ə həmiyyətə malik olması, eləcə də aqrar-ərzaq kompleksinin cəmiyyətdə siyasi və sosial stabilliyin qarantı kimi çıxış etməsilə şərtlənir. Məhz dövlət aqrar sektorda yeni iqtisadi münasibətlərin formalaşması və inkişafına sistemli yanaşmalı, radikal iqtisadi islahatlar və onlara hüquqi baza yaradılmasında obyektiv iqtisadi qanunlardan və qanunauyğunluqlardan irəli gələn dialektik əlaqələrə əsaslanan qanunlar, fərmanlar, sərəncamlar, qərarlar və müxtəlif səpkili normativ-hüquqi aktlar qəbul etməlidir ki, bunlar da həyata keçirilən hüquqi tənzimləmə prossesinin əsas vasitələridir. Ölkənin iqtisadi təhlükəsizliyi, bütövlükdə isə, milli təhlükəsizliyin ən mühüm komponentlərindən biri olan ərzaq təhlükəsizliyi məhz aqrar sahənin inkişafı və tənzimləmə səviyyəsindən asılıdır. Bununla yanaşı, aqrar sahədə istehsalın son nəticəsinin daha çox təbii-iqlim amillərinin təsirindən asılı olmaqla riskli təbiətə malik olması, istehsal dövrü ilə iş dövrünün üst-üstə düşməməsi, aqrar sahənin bir sıra təbii amillərlə əlaqədar olaraq investisiya və kredit qoyuluşlarından kənarda qalması və az cəlbedici olması, aqrar sahədə rentabellik və gəlirlilik səviyyəsinin bir qayda olaraq iqtisadiyyatın orta göstəricisindən aşağı olması, kənd təsərrüfatı məhsularının qiymətləri ilə sənaye məhsullarının qiymətləri arasında disparitetin mövcudluğu fəal dövlət tənzimlənməsinin zəruriliyini meydana gətirir. Aqrar iqtisadiyyatın dövlət tənzimlənməsini zəruri edən mühüm amillərdən biri də, bu sahənin təkcə əhalinin ərzaq, sənayenin isə xammalla təmin edilməsini həyata keçirən maddi istehsal sahəsi olmayıb, həmçinin iqtisadi fəal əhalinin çox böyük hissəsinin çalışdığı və məşğulluğa təminat verdiyi sahə olmasıdır. Aqrar islahatların müasir mərhələsi ilə bağlı ölkə rəhbəri tərəfindən qəbul edilmiş siyasi qərarlara əsasən, bu islahatların kənd təsərrüfatı sahəsinin rəqabətqabiliyyətliyinin yüksəldilməsini hədəfləyən aşağıdakı strateji prioritetlər üzrə aparılması nəzərdə tutulur: - kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçılarının müvafiq istehsal vasitələri və xidmətlərlə təchizatının daha da gücləndirilməsi; - kənd təsərrüfatı sahəsi üzrə bazar institutlarının və bazar infrastrukturunun inkişaf etdirilməsi hesabına istehsalçıların bazara çıxış imkanlarının daha da yaxşılaşdırılması; - kənd təsərrüfatı istehsalı üzrə müasir dövrün tələblərinə uyğun struktur dəyişikliklərinin aparılması; - kənd təsərrüfatının dövlət tənzimlənməsi üzrə institusional potensialın gücləndirilməsi və idarəetmənin təkmilləşdirilməsi. Göründüyü kimi, müasir mərhələdə aqrar islahatların, iqtisadi ədəbiyyatlarda "rəqabətqabiliyyətliyin determinantları" adlandırılan faktorlar tam şəkildə nəzərə alınmaqla, sistemli şəkildə həyata keçirilməsi müəyyən edilmişdir. Təbii olaraq bu yanaşma bütövlükdə ölkə iqtisadiyyatının dünyanın yüksək rəqabətqabiliyyətliyə malik olan iqtisadiyyatları qrupuna yüksəldilməsi ilə bağlı müəyyən edilmiş strategiyaya əsaslanır.Aqrar sahənin davamlı inkişafının mövcud vəziyyətinin, onun tənzimlənməsinin mövcud vəziyyətinin təhlil edilməsi və hüquqi əsaslarının təkmilləşdirilməsi istiqamətlərinə dair aşağıdakı nəticələr əldə edilmiş və bir sıra təkliflər irəli sürülmüşdür: 1. On illər ölkəmizdə ümumi sahibkarlıq mühitinin, xüsusilə də aqrar sahibkarlıq mühitinin yaxşılaşdırılması ilə bağlı bir sıra normativ-hüquqi aqtlar qəbul edilmiş və hazırlanan proqramlarda qarşıdakı illər üçün bu sahədə bir sıra tədbirlərin görülməsi nəzərdə tutulmuşdur. Lakin həmişə olduğu kimi ölkəmizdə problem normativ-hüquqi sənədlərin hazırlanması sahəsində deyil, onlardan irəli gələn müddəaların icrası sahəsindədir və hazırlanan bu normativ-hüquqi xarakterli sənədlərin reallaşdırılması sahəsindəki problemlərin ortaya çıxması digər amillərlə yanaşı, mühüm dərəcədə bu aqtlardan irəli gələn vəzifələri həyata keçirəcək inzibatiinstutsional quruluşun, başqa sözlə müvafiq idarəetmə strukturlarının qeyri- təkmil xarakter daşımasından asılıdır ki, bu sahədə də ciddi tədbirlərin həyata keçirilməsinə ehtiyyac vardır.Demək olar ki, başa çatmış aqrar islahatlar nəticəsində ölkə aqrar sektorunda baş verən kəskin tənəzzülün qarşısını almaq, daxili tələbatın ödənilməsində müəyyən müsbət nəticələr əldə etmək mümkün olsa da, hələ də ölkənin ixrac potensialında ciddi geriliklər özünü göstərir və istehsal həcmi və Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|