Azerbaijan-ngps

98
üçün mial olaraq Çaivat Satha-Anandın təkrar interpritasiyası olan 
Maçiavelli-nin Qeyri-zorakı Şahzadə (1981) və Burrovesin 
interpretasiyası olan Klausevitz Müharibədə yeni interpretasiyası 
göstərilə bilər. Hər ikisi Tanrı Krişnanın Hindu ruhani klassikası 
Baqhavad Gita-da döyüşçü qəhrəman Arjuna-ya məsləhəti, qeyri-zorakı 
hərəkət məqsədli Qandi mənşəli prinsipləri xatırladır. (Qandi 1971). 
Zorakılığı qəbul edən klassikləri keçmişin və hazırkı zamanın qeyri-
öldürücü yaradıcılıq potensialının yaradıcılıq imkanlarını təmin edir. 
Əgər Platon hərbi dəyərləri ifadə edən hakimlər tərəfindən idarə edilən 
respublikanı təklif edə bilirsə, hazırda qətl törətməyən respublika qeyri-
ğldürücü prinsipli cəsur liderləri və vətəndaşları ilə tanına bilər. Əgər 
Aristotel müharibə siyasəti ilə mübarizə aparan konstitusiyaları 
dəstəkləyirdisə, biz hazırrda qeyri öldürücü konstitusiyalı cəmiyyətlərə 
imkan yarada bilərik. Əgər Machiavelli bacarıqların müəyyən 
edilməsində dominant kimi zorakılıq qəbul edən hakimiyyətə xas olaraq 
təyin edə bilərsə, indi qeyri öldürücü siyasi hakimiyyətin strategiyasını 
və taktikasını həll etmək mümkündür. Əgər Hobbes zorakılıq 
monopoliyası təşkil edərək sosial sülhə təzyiq göstərən monstr dövləti 
təklif edə bilirsə, heç bir ölümə ehtiyac duyulmayan insanın 
ehtiyaclarına həssaslıqla cavab verən yeni idarəetmə tədqiq edilə bilər. 
Əgər Lok despot hakimiyyəty üçün zorakı inqilabı mümkün edə bilibsə, 
biz hazırda qeyri-öldürücü demokratik azadlıq strategiyasını və 
taktikasını qavrada bilərik. Əgər Marks və Engels yekun arbitr kimi 
zorakılıq sayəsində sinfi mübarizəni məqbul hesab edə biliblərsə, hazırda 
iqtisadi ədalət mühakiməsi üçün əsrlik səyləri anlayaraq qeyri-öldürücü 
mübarizə prosesini qəbul edə bilərik. Əgər Russo əsayişi pozanlara qarşı 
öldürməyə əsaslanan sosial müqaviləni qəbul edə bilibsə və mövcud olan 
liderlər zorakılıq əsaslı "müqavilələr" və "sazişlər" haqqında danışmağa 
davam edirsə, bizim indi qeyri öldürücü cəmiyyətlərin rifahını düşünən 
qarşılıqlı öhdəlikləri tədqiq etməyə başlaya bilərik. Əgər Kant 
(1795/1959) hərbisiz kateqoriyalı imperativə doğru sabit sədaqətdən 
doğan "əbədi sülhü" labüd saya bilibsə, biz, hazırda qeyri öldürücü 

---

99
imperativi qlobal reallığa çevirmək üçün ehtiyac duyulan elementləri 
qavrada bilərik. Əgər Amerika siyasi ənənəsi zorakı müstəqilliyi və 
zorakılığı təsdiq edən konstitusiyanın klassik bəyannaməsini nəsiyət 
edirsə, hazırda Amerika ictimai zorakılığından qeyri öldürücü 
müstəqilliyə döğru azadlıq bəyannaməsini və yeni qeyri-öldürücü 
konstitusiyanı qəbul etmək mümkündür. Və Veber qətli siyasətdə 
qaçılmaz olan qabiliyyət kimi təyin edə bilibsə, biz, indi siyasəti və 
siyasət elmini zorakılıqdan azad olma imkanını qəbul edən qabiliyyətlər 
kimi nəzərdə tuta bilərik. (Arendt 1970; Muller və Semelin, 1995; Steger 
və Lind, 1999). 
Öldürməmək naminə dəyişiklik fəlsəfəsi və nəzəriyyəsinin giriş 
hissəsində Qandiyə məxsus siyasi fikrinin ciddi tənqidi girişi nəzərdə 
tutulur. Bunun olmaması, keçmişdə Qandini səhvən zorakılığı təsdiq 
edən dünyada Nobel Sülh mükafatçısı kimi tanıtmağa bərabər sayıla 
bilər. Resurslar- əsasən müxtəlif ideoloji və nizam-intizam perspektivli 
Hindistan tərcüməçiləri və qabaqcıl qeyri-Hindistan ianəçiləri məsələni 
qaldırmaq üçün kifayət qədərdir. (Dhavan 1957; Dange və başqaları. 
1977; Iyer 1973; Parek 1989a, 1989b; Bondurant 1969; Dalton 1993; 
Qaltung 1992; İti 1979; Steger 2000). 
Qeyri-öldürücü nəzəriyyənin yaradıcı başlanğıcı üçün imkanlar 
öldürməmək alternativlərinin keçmiş və indiki fikir tərəfdarları 
tərəfindən bütün dünya mədəniyyətlərində təqdim edilir. Tədqiqatlar 
B.E.Ə.- 550-ci illərdən Artur və Lila Veinberg (1963) tərəfindən təmin 
edilmişdir. Multi- dini köklər Unnithan və Yogendra Sinq (1973) 
tərəfindən formullaşdırılmışdır. Qreko Roman-da, Avro Amerikan 
ənənəsi,Vil Morisey (1996) uzaq keçmişdən bəri pasifizmin erudit 
tənqidi təhlilini geniş miqyasda təqdim edir.  
Artıq, qlobal maraqlardan qeyri öldürücü siyasi fikrlərə doğru 
istiqamətdə lazımi təşəbbüs göstərildiyi kimi, bəzi təəccübləndirən 
kəşflər də gözlənilə bilər. Belə gözlənilməz hadisələrdən birinə misal 
olaraq Koreyalı siyasi filosof Hvang Jang Yop-un Pxenyanda, Dekabr 3, 

---

100
1987 tarixli müsahibəsində təklif edildiyi kimi "siyasətin" qeyri öldürücü 
tərifidir: "Siyasət sevginin və bərabərliyin əsasında cəmiyyətin bütün 
üzvlərinin maraqlarının harmoniyalaşdırılmasını tələb edir". Nə o və nə 
də müsahibə alan şəxs o zaman Arendtin (1970) danışıqda, qərara 
almaqda və hərəkət etməkdə kombinasiya edilə bilən "sevgidə" və 
"yaradıcı altruizmdə" sosioloq Sorokinin (1948; 1954) fövqəladə 
tədqiqatlarından xəbərsiz idi və insanın tələbatlarıını qane edən Bertonun 
(1979) vurğuladığı yeni qeyri- öldürücü siyasi nəzəriyyəyə öz töhfəsini 
vermək məmnunluğuna ehtiyac duyur. 
Dövlət Tədqiqatları 
Siyasi baxımdam təşkil edilən cəmiyyətlərin tam tədqiqatları və 
komponentlərində kəndlərdən başlayaraq milli hakimiyyətlərə qədər və 
millətlərarası qurumlar da daxil olmaqla, Amerika hökuməti və qeyri-
öldürücü araşdırmalar məntiqi siyasətinin sahələri olaraq futurist Harold 
Linston-un konvensiyanın "ehtimal maneəsi" dedikdə nəyi nəzərdə 
tutduğunu sual olaraq ondan soruşmağa cürətli olmağın öhdəsindən 
gəlmək məsələsini qaldırır. Siyasi qurbanlar ədalətliliyin qalası 
çərçivəsində sual doğurmadan qalmağı üstün tutur. Dövlətin daxilində 
qaldırıla bilməyən sualları siyasət alimləri çöldə qaldırmalıdır. 
Qeyri öldürücü yanaşma belə suallara bu cür cavab verməyi nəzərdə 
tutur. Əvvəla, hər bir siyasi cəmiyyətin formalaşmasına və xidmətinə 
öldürmə hansı töhfəsini vermişdir? Dövlətin şəxsi obrazı hay-küylü 
tələfatla dolu tarixə hansı xeyri verib? Nə qətlin (öldürmənin) növləri, 
Hansı hökumət və qeyri-hökumət qətl hadisələri tədqiq edilir və onların 
gələcək üçün xeyri nədədir? Vətəndaşlar qanuni və ya əlavə hüquqi, 
qiyamçı-hökumətlər, evdə və ya xaricdə olmaqla öldürmədə iştirak etmək 
və dəstək olmaq üçün hansı yolla ictimaiyyətləndirilir? Siyasi, iqtisadi, 
sosial və mədəni ideyalar, təcrübələr və strukturlar tələfatlara öz töhfəsini 
necə verir? Nə təsirlər qətli (öldürməni) edir Dövlətin dəyərlərini 
başqalarına yürütmək üçün, istər maddi və istərsə də azadlıq və bərabərlik 
kimi mənəvi amillər baxımından öldürmək hansı imkanları verir?  
İkincisi, qeyri öldürücü ideyalarının, təcrübəsinin, siyasətinin, 
təşkilatlarının cəmiyyətdə tarixi kökləri nədir? Onların mövcud 

---