Azerbaijan-ngps

95
Təşkilati inqilab 
Təşkilati qeyri-öldürücü paradiqma dəyişikliyi siyasət elminin nizam-
intizamının necə təşkil edilməsi, onun digər elm bölmələri və başqa 
bölmələr / təşkilatlarla aralarında hansı münasibətlərin mükünlüyü 
suallarını araşdırmğı nəzərdə tutur. O, qlobal, milli və yerli 
səviyyələrdən nizam-intizamın mövcud strukturları çərçivəsində qeyri 
öldürücü perspektivlərdən doğan sualları nəzərdə tutur. O, həmçinin 
qeyri öldürücü sosial tələbatlara xidmət etmək üçün hətta yeni nizam-
intizama keçid və ya hibrid sənət vasitəsilə yenicə əsası qoyulan 
təşkilatların yaradılmasını nəzərdə tutur. 
Yaxinlarda təşkil edildiyi kimi, siyasət elminin qlobal vəzifələri 
Siyasi Elmlər Üzrə Beynəlxalq Asosiasiya (SEÜB) tərəfindən,1949-cu 
ildə əsası qoyulmuşdur. Qırx iki milli siyasət elmi assosiasiyası 
ümumilikdə ən azı 34 900 üzv ilə Siyasi Elmlər Üzrə Beynəlxalq 
Asosiasiyanın icra komitəsində onun əsas üzvlüyünü daşıyır və 
institusional təmsilsilçidir (Əlavə A). Müxtəlif üzvlərin maraqları on 
səkkiz əsas sahədə və əlli bir tədqiqat komitəsində structur şəklində 
nəzərə alınıbdır.(Appendix B). Buna dünya siyasət alimləri tərəfindən 
dərs keçmiş milli assosiasiyalar və çox saylı tələbələrin təmsil etədiyi 
ölkələrdəki siyasət alimləri də əlavə edilə bilər.  
Siyasət Elminin Yeni Məlumat Kitabı (Qudin və Klinqeman, eds., 
1996) mövcud olan nizam-intzamın durumunu araşdırmaq üçün özünün 
qırx iki müəllifi ilə Siyasi Elmlər Üzrə Beynəlxalq Asosiasiya layihəsinə 
qədər vüsət aldı. Səkkiz əsas elm bölməsi iki onillik boyunca hadisələri 
müşahidə edərək müəyyən edilir və siyasi təşkilatlar (rasional seçim, 
hüquqi perspektivlər), siyasi davranış (mühakimə edən seçicilər, 
çoxpartiyalı sistemlər, təşkilati və təcrübəvi yanaşma), müqayisəli 
siyasət (makro- davranış perspektivləri, demokratikləşdirmə 
tədqiqatları), beynəlxalq münasibətlər (neorealism və neo liberalizm, 
köhnə pozitivist və feminist perspektivlər), siyasi nəzəriyyə (fəlsəfi 
ənənələr, empirik nəzəriyyə), ictimai qaydalar və administrasiya 

---

96
(müqayisəli siyasət analizi; ideyalar, maraqlar və təşkilatlar), siyasi 
iqtisadiyyat (sosioloji və Dovnsçu perspektivləri) və siyasi metodologiya 
(yüksək keyfiyyətli metodlar, tədqiqat layihələri və eksperimental 
metodlar).Siyasi Elmlər Üzrə Beynəlxalq Asosiasiyanın prezidenti 
tərəfindən təqdim edildiyi kimi, "Yeni əsrə götürmək üçün (XII) siyasət 
elminin daha yaxşı həcmi ola bilməz". 
 Hər halda, nailiyyətlərə baxayaraq, Yeni Məlumat kitabında qeyri-
öldürücü nizam-intizam dəyişikliyi üçün tələbat duyulur. Məsələn, 
mündəricatda "zorakılıq" və ya "zor işlətməkdən imtina", "qətl" , 
"genosid", "ağır cəza tədbiri", "silahlı qüvvələr", "terrorizm" və ya polis" 
üçün heç bir girişr yoxdur. "Müharibə" və "sülh" üçün altmış giriş var. 
Adlardan "Hitler" və "Lenin"-in adları xatırlansa da, ancaq "Qandi" və 
"Kral" barədə söz getmir. Demokratiya üçün qeyri-zorakı siyasi 
mübarizənin nəzəriyyə və təcrübəsində dünyanın aparıcı siyasət elmi 
aliminin adı və işləri, hərbi devrilişlər,milli müdafiə və hərbin qabağının 
alması - Gen Şarpın və Qeyri-zorakı Siyasi Hərəkat (1973) barədə heç nə 
xatırlanmır. Qeyri-zorakı konflikt həllində orijinal nəzəriyyəçi Con 
Bertonun (1979, 1984) nə bu töhfəsi və nə də adı hallanmır. Ən üstün 
qlobal sülh tədqiqatlarında pioner Johan Qaltunq-un (1996) işinin 
tnınması da kasıbdır 13 300 üzv ilə siyasi elmlər üzrə beynəlxalq 
assosiasiyanın ən böyük və qədim milli komponenti 1903-cü ildə əsası 
qoyulmuş Siyasət Elmi üzrə Amerika Assosiasiyasıdır (SEAA). Üzv 
maraqları səkkiz əsas sahədə, yetmiş yeddi alt sahədə və otuz dörd 
xüsusi maraq bölməsində strukturlaşdırılır (Appendiks C-yə bax). SEAA 
və SEÜBA maraqları strukturları ümumiyyətlə oxşardırlar. Amerika 
siyasət elminin əsas sahələri: Amerika hökuməti və siyasəti, müqayisəli 
siyasət, beynəlxalq siyasət, metodologiya, siyasi fəlsəfə və nəzəriyyə, 
ictimai hüquq və məhkəmələr, dövlət siyasəti və dövlət qulluğu. 
"Konflikt proseslərində" xüsusi bölmələrin" və beynəlxalq təhlükəsizlik 
və silahlanmaya nəzarət"-in olmasına baxmayaraq, heç bir təşkilati 
strukturlar , qeyri-öldürücü siyasi araşdırmalar məntiqlərinin tələblərinə 
görə problemləri həll etmək üçün bir arada və aşkar cəmləşmir. Məsələn 
"Zorakılıq", "zor işlətməkdən imtina" və hətta "sülh" üçün heç bir xüsusi 
bölmələr yoxdur. (Beynəlxalq Sülh Tədqiqatı Assosiasiyasını müqayisə 

---

97
et). Görünür ki, kökündə ölümün tətbiq edildiyi müdafiə edilən 
demokratiyanın sivilizasiyanın ehtimal edilən irəliləyişi üçün qeyri-
öldürücü alternativlərin tətbiqində ən yaxşı ümiddir.  
Amerika və beynəlxalq siyasət elmi assosiasiyalarının mövzu 
strukturunda təmsil edildiyi kimi, qeyri-öldürücü dəyişikliyi mövcud və 
alt sahələrdə, nizam-intizam çərçivəsində suallar doğurur. "Siz qeyri-
öldürücü cəmiyyətləri və qeyri-öldürücü vasitənin reallaşdırılması və 
mümkünlüyü haqqında bizə nə deyə bilərsiniz?". Bu, hər iki mövcud 
nailiyyətə çatmaq və yeni elementləri daxil etmək üçün bir vasitədir. 
Məsələn, Amerika siyasət elminin - artmaqda olanmüasir müxtəlif dörd 
"ənənəvi" sahəsi çərçivəsidə doğan sual əsasında ilyustrasiya verilə bilər: 
siyasi fəlsəfə və nəzəriyyə, Amerika hökuməti və siyasət, müqayisəli 
siyasət və beynəlxalq münasibətlər.  
Siyasi Fəlsəfə və Nəzəriyyə 
Siyasi fəlsəfə və nəzəriyyədə qeyri-öldürücü dəyişiklik anlamı hər 
mədəniyyətdə siyasi fikirin irsini gözdən keçirərək onu bərpa etmək və 
yeni qeyri-öldürücü yaradıcılıq potensialını daxil etməkdir. Platonun 
Respublikasında, məsələn, Dennis Dalton filosof və siyasi liderliyinin 
qəbul etməli olduğu "qeyri-zədələnmə" etik idealını -Platonun 
müharibəni, ağır cəza tədbirinin və hərbi mədəniyyəti qəbul etməisnə 
baxmayaraq- aşkarlayır. Bu ideal Plutarxın müşahidəsində əks etdirilir: 
"Bıçağa əl atmaq yaxşı həkim və ya dövlət xadiminin olmaına dəlalət 
etmir, ancaq hər iki halda bacarığın kifayət olmadığını göstərir və yalnız 
dövlət xadimi halında, hər iki xüsuiyyət- ədalətsizlik və amansızlıq 
hadisəsi vardır. (Plutarx 10: 249". Çin ənənəsində, Mensiusun(c.371-
c.289 B.E.Ə) müşahidəsini müqayisə edin: ", Qüvvə tətbiq edən, Atalıq 
(tiran) ləyaqətinin olmasını bəhanə edir ….Kim ki, ləyaqətdən istifadə 
edir o, insani səmimiyyətini (jen) istifadə edir, o, Kraldır (Funq 1952: 
112). Həmçinin, Çin ənənəsində, Mo Tzu fikri (Mo Ti , c.468, c.376 
B.E.Ə.), müharibənin Çin tənqidçisi və "bəşəri sevginin" filosofu qlobal 
təkrar araşdırmalara dəvət edir (Funq 1952: 76-105).  
Antik zorakılığı dəstəkləyən mətnlər qeyri-öldürücü anlamalarını 
saxlamaqla öldürücülüyü istisna etmək üçün başqa şərhlər verə bilər. 
Qeyri-zorakı strateji müdafiədə (1996) tələb edilən prinsipləri almaq 

---