Arzu arslan

 

Gürcüm, B. H. ve Arslan, A. (2016). Süfraj Hareketini Hazırlayan Etmenlerin Tekstil Sanayi Bağlamında İrdelenmesi. idil, 5 (25), s.1305-1350.

.

 

 

 

 

www.idildergisi.com

 

1332 

 

 

Victorian bir kadının seçkinlik, zenginlik ve zerafet sembolü olarak hünerlerini 

sergilemesi için modaya uygun giyinmesi şarttır. Bunu sağlamak için kolalı bembeyaz 

bir  dantel,  işlemeli,  mekik  oyalı  veya  beyaz  işli  seyyar  yaka  ve  yakayla  takım 

‘engageantes’ adı verilen manşetli seyyar kolluklar moda  olmuştur. Bu dönem moda 

olan  elbiselerin  pagoda  benzeri  formu  kolun  omuzdan  bileğe  doğru  genişlemesi  ve 

genelde  çan  formunda  olan  eteğin  etek  ucundaki  yoğun  fisto,  büzgü,  volan  ve 

süslerden  kaynaklanmaktadır.  1840’lı  yıllarda  kaşmir  şalların  on  yıl  gibi  bir  aradan 

sonra  daha  büyük  olarak  tekrar  moda  oldukları  görülmektedir.  Kraliçe  Victoria’nın 

İskoçya  (Balmoral)  sevgisi  renkli  tartan  ve  ekose  modasının  önünü  açmıştır 

(Fogg,2014:153).  

    

 

Görsel.24(solda)-Doktorlar korsenin zararlarını açıklayan broşürler ile kadınları uyardılar (URL25) 

Görsel.25(sağda)-Elektrikli korse kadınların uzun zamandan beri uğradıkları işkencenin 

kanıtıdır(URL26) 

19.yüzyılın ikinci yarısı boyunca kadın iç çamaşırları modaya uygun giysilere 

farklı bir şekil vermiştir. Kabarması için eteğin altına yerleştirilen bir kasnak seti olan 

krinolin yüzyılın üçüncü çeyreğinde  modaya  uygun giysilerin en belirgin özelliğidir. 

Fransız  bir  giysi  tarihçisine  göre  (Delpierre  1990:19),  1845  ve  1869  yılları  arasında 

kullanılan  krinolin,  ikinci  imparatorluğun  giyim  tarzlarının  en  tipik  öğesidir.  Günün 

her  saati  giyilebilen  krinolin  fiziksel  faaliyetleri,  özellikle  açık  hava  faaliyetlerini 

sınırlayan  oldukça  kullanışsız  bir  alt  giysidir  (Crane,2000:75).  Krinolin  1868’de 

küçülüp  metal  ve  kemikten  oluşan  yastığa  dönüşmeden  önce  daha  da  büyüyerek 

1859’da  en  geniş  halini  almıştır.  Kadının  saygınlığı,  evcimenlik  ve  ev  hayatının  dar 

tanımlı  sınırları  ile  ilişkilendirilmişti.  Kadınların  kısıtlanmış  ve  çerçevesi  çizilmiş 

hayatları  dönemin  teknolojik  gelişmeleri,  büyüyen  sanayisi  ve  Britanya 

---

DOI: 10.7816/idil-05-25-01                       idil, 2016, Cilt 5, Sayı 25, Volume 5, Issue 25 

 

 

 

1333

 

www.idildergisi.com 

 

 

İmparatorluğu’nun  genişlemesiyle  bir  tezat  oluşturmaktadır  (Fogg,2014:146). 

1860’larda  en  büyük  sınırına  ulaşan  krinolinle  kullanılan  aşırı  kabarık  eteklerin 

kadınların  kalçalarını  olduğundan  çok  daha  büyük  göstermesi  doğurganlığın  da  bir 

ifade biçimidir. Krinolin modasının kabul gördüğü bu dönem büyük ailelerin çağıdır. 

Diğer  bir  taraftan  kabarık  etekler  kadınlara  erişilmezlikle  birlikte  bir  cazibe 

katmaktadır.  Elbiselerin  üst  kısmı  ise  vücudu  saracak  şekilde  korselerle  desteklenen 

sıkı bel hattından oluşmaktadır (Terlikli,2013:63). 

Avrupalı  kadınların  19.  yüzyılda  kullandıkları  korseler  ve  demir  krinolinler 

bedenlerinde  deformasyonlar  yaratmıştır.  Nefes  almakta  zorluk  çekme  pahasına 

kadınlar  bu  dönüşüme  tabii  tutulmuştur  (Himam  Er,2009:19)  (Görsel.21-25). 

Victorian  Dönemi  korsesi  olarak  anılan  ve  1854’te  en  sıkı  halini  alan  korseler 

kadınlarda  nefes  darlığına  sebep  olacak  kadar  abartılmıştır.  Sağlığa  zararı  olmasına 

rağmen birçok kadın bu korseleri kullanmaya devam etmişlerdir. Paris kökenli moda 

tarzları  gerçekte  kadın  sağlığına  zararlıdır  ve  bu  nedenle  çocuk  doğurma  yaşındaki 

kadınların  kendileri  için  uygun  olmayan  bu  kostümleri  kullanmış  olmaları  şaşırtıcı 

görünür.  Bu  durum  anneliğin  Fransa’da  diğer  Kuzey  Avrupa  ülkelerindeki  kadar 

belirleyici  bir  kadın  faaliyeti  olmadığı  biçiminde  yorumlanabilir.  1860’larda 

Avrupa’daki en düşük nüfus artışı düzeyleri Fransa’dadır. 1851-1901 yılları arasında 

İngiltere  ve  Galler’in  nüfusu  neredeyse  iki  katına  çıkarken  aynı  dönemde  Fransız 

nüfusundaki  artış  yalnızca  %  9,5’tur  (Offen  1984:651;Crane,2000:145’den).  O 

dönemde bu korseleri kullanmamak kadınlar arasında zevksizlik olarak görülmüştür. 

Kendisini  fiziksel  olarak  kısıtlamayan  bir  kadının  ahlaki  kısıtlamada  da  yetersiz 

olduğu  düşünülmüştür.  1860’lara  kadar  takılan  boneler  ve  peçeler  de  kadınları  hoş 

olmayan 

bakışlardan, 

hoş 

karşılanmayan 

göz 

atmalardan 

korumuştur 

(Terlikli,2013:67) (Görsel.26). 

19.  yüzyıl  ikinci  yarısında  çelik  çemberden  yapılmış  krolinlerin  kullanılmaya 

başlanmasıyla  kadın  ayakkabı  tasarımları  önemli  hale  gelmiştir.  Çelik  çemberlerin 

esnekliği  dolayısıyla  yukarı  kalkması  ayakları  daha  görünür  hale  getirmiştir. 

1850’lerde yüksek topuklu, bağcıklı ve düğmeli botlar ortaya çıkmış 1880’lere kadar 

çok moda olmuşlardır (İmre, 2011:81; Terlikli,2013:70). Victorian dönemde kadınlar 

gün  içinde  birçok  kez  kıyafetlerini  değiştirmektedir.  Günlük  ev  kıyafetleri  arasında 

rahat sabah elbisesi ‘peignoir’ ve ipek entari vardır. Akşamüstlerinde yürüyüşler için 

‘redingot’  ve  ‘garibaldi’  gömleği,  ekose  şal,  ‘paletot’  adı  verilen  mini  mantolar, 

---

 

Gürcüm, B. H. ve Arslan, A. (2016). Süfraj Hareketini Hazırlayan Etmenlerin Tekstil Sanayi Bağlamında İrdelenmesi. idil, 5 (25), s.1305-1350.

.

 

 

 

 

www.idildergisi.com

 

1334 

 

 

‘pelisse’ adı verilen midi mantolar, güneş şemsiyesi (paraşol) ve bone Erken Victorian 

Dönemin standart dış giysileridir (Görsel.27,28). 

  

  

 

Görsel.26(solda)-Victorian Dönemde kullanılan çeşitli peçe şekilleri (URL27) 

Görsel.27(ortada)-‘Pelisse’ adı verilen midi mantolar dış giysi olarak kullanılırdı (URL28) 

Görsel.28(sağda)-‘Garibaldi’ gömleği, ekose şal ve bone (oturan kadın) ve ‘Paletot’ adı verilen mini 

mantolar, parasol ve bone (ayaktaki kadın) Erken Victorian Dönemin standart dış giysileridir 

(URL29) 

Orta Victorian Dönemde (1860-1880) Kadın Giysileri ve Siluet  

Sıkı bel hattını daha çok ortaya çıkaran kabarık etek modası, saray balolarında 

ve  aristokrat  sınıfın  eğlencelerinde  şıklığın  sembolü  iken,  burjuvazi  hayat  biçimiyle 

çelişmiştir. 1867’de dönemin önemli tasarımcılarından olan Charles Frederich Worth 

krinolin  ile  desteklenmiş  eteklerin  çekici  olmadığını  da  düşündüğünden  Victorian 

silueti  1864  yılında  tasarladığı  bir  iç  etekle  kabarıklık  tamamen  eteğin  arka  kısmına 

kaydırarak  manipüle  etmiştir.    Worth,  krinolin  dönemine  “Paris  arkalığı”  diye 

adlandırılan,  Kraliçe  Victoria  ve  Prenses  Metternich’in  moda  öncülüğünü  yaptığı, 

drapeli,  eteğin  arka  kısmının  kabarık  durması  için  içten  kalça  kısmına  takılan  bir 

yastığı  olan  daha  dar  bir  etek  yaratmıştır  (Pektaş,  2006:  122;  Dereboy,  2004:  97; 

Terlikli,2013:67). 

Bu  arkalık  1868’de  krinolinin  moda  sahnesinden  kalkmasına  ve  elbise  altına 

giyilen,  arka  kısmı  hasır  ya  da  at  kılı  ile  doldurulmuş  elbise  destekleri  olan  geniş 

çemberli  kafes  iç  eteklerin  arka  tarafı  yastıkla  kabartılmış  dış  eteklere  dönüşmesine 

(Fogg,2014:148)  neden  olmuştur.  1870’lerin  sonlarına  doğru  yumuşak  polonez 

---