Article in Bingöl Üniversitesi İ lahiyat Fakültesi Dergisi · December 019 doi: 10. 34085/buifd. 622907 citations reads 586 author: Some of the authors of this publication are also working on these related projects
Yüklə 5,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
| DİNİ YAPILAR
İslami Eserler 1- Ani Menuçehr –Cuma –Ulu- Camii İnşa Kitabesi Kitabe günümüzde mevcut değildir. Ancak yıkılmadan önce birçok araştırmacı tarafında incelenmiştir. 1848 yılında kitabe tam olmayıp baş ve son kısımları yerlerinden sökülmüş durumda iken 1890’lı yıllarda caminin batı duvarının yıkılması ile birlikte kitabe de kaybolmuştur. 1893-94 yılında Ani’yi ziyaret eden Lynch kitabeden bahsetmektedir 17 . Marr’ın Ani’de yaptığı kazı neticesinde kitabenin 8 adet parçası bulunmuştur 18 . Caminin kuzeybatı duvar yüzeyinde olup güneyden kuzeye doğru uzanan tek satırdan oluşmaktaydı. Tek satırlık kitabe alttan ve üstten bir cetvelle sınırlandırılmıştır. Blok halindeki
15 Marr, Ani Knijnaya İstoriya Goroda i Raskopki na Meste Gorodişça , Moskova, 1934, s. 68,49; Kraçkovskaya, “ Arabskaya Hadpis iz Raskopak N. Ya. Marra ”, 17, 24. 16 Brosset, Les Ruines D’Ani , (St. Petersburg, 1860), 59; Alishan, Shirak teghagrut ʿ iwn Patkerats ʿ oyts ʿ , (Veneta, 1881), 41; Basmadjian, “Les Inscriptions Arméniennes D’Ani de Bagnair et de Marmachen”,
, 23.
Volume, (1922): 60. 17 H. F. B. Lynch, Armenian Travels and Studies , C. I, (London, 1901), 365. 18 Erdal, “ Büyük Selçuklular Öncesi Kafkaslardaki Beylikler :”, 126. 133
Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi/2019 -14
düzgün kesme taş malzeme üzerine yazılmıştır. Kitabe Kraçkovskaya- Kraçkovskiy göre 16; Khachatryan’a göre de 17-18 adet blok taş malzemeden ibaret olmalıdır 19 (Fot. 15-18-19). Çiçekli kufi hatlı Arapça kitabe kabartma tekniğindedir. Satırın üst kısmında kıvrık dal, palmet ve rumiler yer almaktadır. Kufi hatlı olması nedeniyle )لا ل ا( gibi dikey harflerin uç kısımları ok ucu biçimindedir. ) خ ح ج ك( gibi harflerin uç kısımları yukarı doğru yarım daire biçiminde şekillendirilmiş olup uçları bir rumi ile sonlanmaktadır. Kitabenin hemen altında Ermenice bir kitabe üst tarafından ise İlhanlı Sultanı Ebu Said Bahadır Han’ın yarlığı yer almaktadır. Bu kitabelerde mevcut değildir (Fot. 17). 1848 yılında camiyi inceleyen Khanikof, sağlam kaldığı kadarıyla kitabeyi kayıt altına almıştır
20 (Fot. 16). Kitabenin Metni (Fot. 16 ) ت
ْش تلظ ت ْ لَّ تْ َت
...لاا … Kitabenin Okunuşu “….naret Emiru’l-ecel Şucâu’d-Devle ebu Şucâ’ Menûçehr b. Şavur fi devleti Mevlânâ es- Sultanu’l-Muazzam Şehinşah el-a……”
B. A. Kraçkovskaya-İ. Y. Kraçkovskiy ise Marr tarafından gerçekleştirilen kazıda bulunan iki parça “ نلاسرا بلا نب هاش كلم ” ile kitabenin eksik kısımları tamamlanmaya çalışılmıştır 21 (Fot.20). A. Khachatryan, Ani’de N. Marr tarafından gerçekleştirilen kazılar neticesinde bulunan iki parçanın kitabeye eklenmesi ve dönemin kitabeleri de göz önünde tutularak kitabenin orijinalde ne şekilde olabileceği konusunda bir tamamlamaya gitmiştir. Bu duruma göre;
ت ت تلَّب )لَ و( جَّ ت ت ْ غبت َ تلي 22 ت ت وْ ت بت َت ْج ت ب ت و ت ْج ت ت َ ت ْ .....تلظعت ت ْش تلظ تت ْ لَّ تْ َت و 23 ت ْ ت لَتل تبى
ت ت ب
Kitabenin Okunuşu Bismillahi’r-rahmani’r-rahim emara bibinai haze’l-mescid (ve’l-mi)naretü el-Emîru’l-Ecel Şucâu’d- Devle Ebû Şucâ’ Menuçehr b. Şâvur fî Devleti Mevlânâ es-Sultan el-Muazzam Şehinşah el-A‘zam … ( Seyyidu Muluk’l-Umem 24 )( Ebu’l-Feth Melikşah b. Alp Arslan)
19 Kraçkovskaya- Kraçkovskiy, “İz Arabskoy Epigrafiki v Ani”, Nadpis na Meçeti Manuçehra , XLV Akademiku N. Ya. Marru, 1935, Fig. 3, 695; Khachatryan,
, 53.
20 Khanykof, “ Excursion a Ani , en 1848”, 138; Khanykov, “ Voyage A Ani ”, 415; Alishan, Shirak teghagrut ʿ iwn Patkerats ʿ oyts ʿ , 56. 21 Kraçkovskaya- Kraçkovskiy, “ İz Arabskoy Epigrafiki v Ani ”, Fig. 3, 687. 22 Blair,
The Monumental İnscriptions From Early İslamic Iran , 60.
23 S. Blair ise kitabenin bu kısmını Yüklə 5,78 Mb. Dostları ilə paylaş:
|