A b u z ə r b a ğ I r o V y. E. B e r t e L s V ə a z ə r b a y c a n ə d ə b I y y a t I
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
v e r m i ş l ə r . X ü s u s ə n Ə .Ə . S ə i d z a d ə n i n " R u s ş ə r q ş ü n a s l ı ğ ı n d a F ü zu l i i r s i n i n ö y r ə n i l m ə s i t a r i x i n d ə n " a d l ı mə q a l ə s i n d ə Y . E . B e r t e l s i n b u s a h ə d ə k i f ə a l i y y ə t i ay r ı c a p a r a q r a f d a n ə z ə r d ə n k e ç i r i l m i ş d i r . A l i m b e l ə q ə n a ə t ə g ə l i r k i , F ü zu l i i r s i n i n ö y r ə n i l m ə s i n d ə ə n b ö y ü k s o v et ş ə r q ş ü n a s l a r ı n d a n b i r i o l a n Y . E . B e r t e l s i n x i d mə t l ə r i ə v ə z s i z d i r . Ə . Ə . S ə i d z a d ə ö z m ə q a l ə s i n d ə B e r t e l s i n i k i ə s ə r i n i – " F ü zu l i k ü l l i y y at ı n ı n y en i ə l y a z m a s ı " v ə " F ü zu l i n i n ə r ə b c ə ş e i r l ə r i " t ə d q i q a t l ar ı n ı e l m i a r a ş d ı r m a o b y e k t i k i mi n ə z ə r d ə n k e ç i r i r . ( 1 5 3 , s . 1 6 6 - 1 7 1 ) A n c a q A z ə r b a y c a n a l i m i h a q l ı o l a r a q Y . E . B e r t e l s i n " N ə v a i v ə N i z a m i " mə q a l ə s i n d ə i r ə l i s ü r d ü y ü b e l ə b i r f i k r i i l ə r a z ı l a ş mı r k i , g u y a F ü z u l i " L e y l i v ə M ə c n u n " p o e ma s ı n ı y a z a r k ə n N ə v a i n i n a r d ı n c a g e t m i ş d i r . ( 1 5 3 , s . 1 7 0 ) B u n əş r d ə Y . E . B e r t e l s i n t ə l ə b ə l ə r i n d ə n o l a n R . A z a d ə n i n " F ü zu l i v ə o n u n " L ey l i v ə M ə c n u n " p o e ma s ı " a d l ı s a n b al l ı t ə d q i q a t ə s ə r i n d ə d ə Y . E . B e r t e l s i n A z ə r b a y ca n ə d ə b i y y a t ı n ı n t ə d q i q i s a h ə s i n d ə g ö r d ü y ü iş l ə r y ü k s ə k q i y mə t i n i v ə e l m i t ə h l i l i n i a l m ı ş d ı r . ( 6 0 , s . 3 9 - 9 0 ) X ü s u s i h a l d a H a m m e r - P u r q ş t a l l ı n " O s ma n l ı ə d ə b i y y a t ı t a r i x i " ə s ə r i n d ə F ü z u l i i r s i n i n a r a ş d ı r ı l m a s ı z a m a n ı a l m a n ş ə r q ş ü n a s ı n ı n y o l v e r d i y i b i r s ı r a q ü s u r l a r ı n ü z ə ç ı x a r ı l ma s ı n d a b i r i n c i l i y i n m ə h z Y . E . B e r t e l s ə mə x s u s o l d u ğ u n u v u r ğ u l a y a n R . A z a d ə N i z a m i a d ı n a Ə d ə b i y y a t İ n s t i t u t u n u n ar x i v i n d ə s ax l an ı l a n v ə B e r t e l s i n q ə l ə mi n d ə n ç ı x mı ş " F ü zu l i v ə o n u n ö y r ən i l mə s i t a r i x i " mə q a l ə s i n i n ə l y a z m a s ı n a i s t i n a d e d i r . ( 6 0 , s . 4 0 ) M . Y . Q u l u z a d ən i n "F ü z u l i n i n " R i n d ü z ah i d " ə s ə r i h a q q ı n d a " mə q a l ə s i n d ə d ə t ə d q i q o l u n a n p o e m a n ı n i l k d ə f ə Y . E . B e r t e l s t ə r ə f i n d ə n t ə f ə r r ü a t ı i l ə a r a ş d ı r ı l d ı ğ ı g ö s t ə r i l i r . ( 3 1 , s . 9 1 - 1 0 9 ) A l i m g ö s t ə r i r k i , " Y . E . B e r t e l s b u ə s ə r i n ( " R i n d ü z a h i d " p o e m a s ı n ı n – A. B . ) s u f i z m ə s a s l a r ı ü zə r i n d ə q u r u l d u ğ u n u i r ə l i s ü r s ə d ə , o n u n d ə r i n i c t i ma i - fə l s ə f i ə h ə mi y y ə t i n i d ə r k e d ə r ə k y ü k s ə k q i y mə t l ə n d i r mi ş d i r . " ( 3 1 , s . 9 3 ) Ə . Ə . S ə i d z a d ə t o p l u d a k ı b a ş q a b i r mə q a l ə s i n d ə F ü zu l i n i n ə r ə b c ə ş e i r l ə r i n d ə h ü r u f i ç a l a r l a r ı n ı n o l m a s ı h a q q ı n d a Y . E . B e r t e l s i n f i k r i n ə h a q q q a z a n d ı r ar a q y a z ı r : " Y . E . B e r t e l s i n t a ma mi l ə d ü zg ü n mü ə y y ə n et d i y i k i m i , F ü z u l i ö z h ü r u f i z m i n i d a h a a y d ı n ş ək i l d ə ə r ə b c ə ş e i r l ə r i n d ə i f a d ə e t m i ş d i r . " ( 1 5 4 , s . 3 3 ) Ə . A ğ a y e v i n 1 9 6 4 - c ü i l d ə n ə ş r e d i l mi ş " N i z a m i v ə d ü n y a ə d ə b i y y a t ı " m o n o q r a f i y a s ı n d a Y . E . B e r t e l s i n d ü n y a n ı n a p ar ı c ı n i z a m i ş ü n as l a r ı n d an b i r i k i mi e l mi f ə a l i y y ə t i n ə e h t i r a m l a y a n a ş ı l ı r . M o n o q r a f i y a d a t ə d q i q o l u n a n mö v z u n u n i l k d ə f ə B e r t e l s t ə r ə f i n d ə n m ü ə y y ə n l əş d i r i l d i y i n i q ey d e d ə n m ü ə l l i f r u s ş ə r q ş ü n a s ı n ı n b u s a h ə d ə k i x i d mə t l ə r i n ə y ü k s ə k ö n ə m v e r ə r ə k y a z ı r : " P r o f e s s o r Y . E . B e r t e l s N i z a m i n i n "İ s k ə n d ə r n amə " ə s ə r i n i Q ə r b i Av r o p a d a h ə m i n m ö v z u y a h ə s r o l u n m u ş d i g ə r ə s ə r l ə r l ə mü q a y i s ə e d ə r k ə n b e l ə b i r c ə h ə t i d ə x ü s u s i l ə q e y d e d i r k i , b ü t ü n l ü k d ə Ni z a mi n i n p o e ma s ı d ü n y a d a n ü z d ö n d ə r mə k f i k r i n ə d e y i l , b u d ü n y a y a b a ğ l a n ma q , b ə ş ə r i y y ə t ə x i d m ə t e t m ə k f i k r i n ə b a ğ l ı d ı r v ə b u n a g ö r ə d ə ö z d ö v r ü n d ə ç o x m ü t ə r ə q q i r o l o y n a mı ş d ı r . " ( 2 , s . 1 5 8 ) Ə . A b b a s o v u n " N i z a m i G ə n c ə v i n i n " İ s k ə n d ə r n amə " p o e m a s ı " ( 1 9 6 6 ) m o n o q r a f i y a s ı n d a Y . E . B e r t e l s b u m ö v z u n u n i l k c i d d i a r a ş d ı r ı c ı l a r ı n d an b i r i k i m i d ə y ə r l ə n d i r i l mi ş , o n u n N i z a m i h a q q ı n d a mo n o q r a f i y a l ar ı n a , e l ə c ə d ə s a n b al l ı e l m i mə q a l ə l ə r i n ə d ö n ə - d ö n ə i s t i n a d e d i l m i ş d i r . ( 1 ) Q . B e q d e l i 1 9 7 0 - c i i l d ə n ə ş r e t d i r d i y i "Ş ə r q ə d ə b i y y a t ı n d a Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|