A b u z ə r b a ğ I r o V y. E. B e r t e L s V ə a z ə r b a y c a n ə d ə b I y y a t I
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
t u t mu ş , 1 9 6 5 - ci i l d ə i s ə " S e ç i l m i ş ə s ə r l ə r i " n ə d a x i l o l a n " S u f i z m v ə s u f i ə d ə b i y y a t ı " m o n o q r a f i y a s ı n ə ş r o l u n m u ş d u . ( 1 0 5 ) S o n z a m a n l a r B e r t e l s i ö z e l m i fə a l i y y ə t i n i p ar t i y a t ə b l i ğ a t ı v ə m a r k s i z m i d e o l o g i y a s ı t ə l ə b l ə r i n ə t a b e e t mə k d ə d ə s u ç l ay ı r l a r . B u c ü r t ə n q i d l ə r ə s a s ə n y u x a r ı d a ad ı n ı ç ə k d i y i mi z " İ n s a n l a r v ə t a l el ə r " k i t ab ı n d a ö zü n ə y e r t u t mu ş d u r . H ə mi n l ü ğ ə t mə q a l ə s i n i n Y . E . B e r t e l s ə h ə s r o l u n m u ş a ş a ğ ı d a k ı s ö z l ə r i mü b a h i s ə d ə n ç o x ş ü b h ə d o ğ u r u r : " Ak ad e mi y a i c t i ma i y y ə t i n i n x a h i ş l ə r i n d ə n s o n r a a z a d e d i l m i ş , a n c a q g ö r ü n ü r k i , Q P U / N K V D t ə r ə f i n d ə n n ə z a r ə t d ə v ə p s i x i t ə z y i q a l t ı n d a s a x l a n mı ş d ı r … B u n d a n s o n r a o n u n f a r s - t a c i k , el ə c ə d ə ö z b ə k , t ü r k mə n , A z ə r b a y c a n k l a s s i k ə d ə b i y y a t l a r ı h a q q ı n d a t ə d q i q at l a r ı m a r k s i s t c ə s i n ə t e n d en s i y a l ı x a r a k t e r al m ı ş d ı r . " ( 1 3 2 , s . 8 3 ) A n c a q h ə q i q ə t n a m i n ə q ey d e t mə k l a z ı md ı r k i , p a r t i y a - t ə b l i ğ a t mə s ə l ə l ə r i n ə t a b e ç i l i k b ü t ü n l ü k l ə s o v e t e l mi n i n , el ə c ə d ə ş ə r q ş ü n as l ı ğ ı n q i s mə t i i d i . Do ğ r u d an d a , B e r t e l s i n ə s ə r l ə r i n ə x a s o l an b ə l l i d ə r ə c ə d ə m a r k s i s t y ö n ü m 1 9 3 0 - c u i l l ə r d ə n b a ş l a y a r a q a z a d d üş ü n cə n i n h ə r c ü r t ə z a h ü r ü n ə q a r ş ı a m a n s ı z l ı q g ö s t ər ə n d ö v r ü n q ar ş ı s ı n d a ö z ü n ə mə x s u s g ü z ə ş t i d i . B u n a b a x m a y a r a q , h ə r b i r d ü ş ü n ə n i n s a n ü çü n d ö zü l mə z d ə r ə c ə d ə a ğ ı r o l an 3 0 - c u i l l ə r i n ö zü n d ə d ə Y. E . B e r t e l s ö z el mi p o t e n s i al ı n ı n ə i n k i q o r u y u b s a x l a y a b i l d i , h ə m d ə ar t ı r ar a q f a r s d i l l i ə d ə b i y y a t ı n ap ar ı c ı t ə d q i q a t çı l ar ı n d a n b i r i n ə ç e v r i l d i . 1 9 s e n t y a b r 1 9 4 1 - c i i l d ə b a ş v e r m i ş i k i n c i h ə b s d ə a l i mi n e l m i f ə a l i y y ə t i n ə s o n q o y a b i l mə d i . Y en ə d ə A k a d e m i y a i c t i ma i y y ə t i n i n c i d d i ş ə k i l d ə i ş ə q a r ı ş m a s ı i l ə a l i m a z a d e d i l d i v ə o n a q a r ş ı q a l d ı r ı l mı ş c i n a y ə t i ş i n ə x i t a m v e r i l d i . R u s i y a v ə A z ə r b a y c a n ş ə r q ş ü n a s l ı ğ ı n d a i l k d ə f ə d i r k i , Y . E . B e r t e l s i n e l m i i r s i n i n a z ə r b a y c a n ş ü n a s l ı q s ah ə s i n i n f r a q me n t a r v ə d ar i s t i q a mə t l i d ey i l , d ə r i n v ə mü f ə s s ə l t ə d q i q i n ə t ə ş ə b b ü s g ö s t ər i l m i ş d i r . B u g ü n ə q ə d ə r B e r t e l s i n n i z a m i ş ü n as l ı ğ ı n i n k i ş a f ı n d ak ı v ə f a r s d i l l i A z ə r b a y ca n p o ez i y a m ə k t ə b i n i n ö y r ə n i l m ə s i n d ək i x i d mə t l ə r i k i f a y ə t d ə r ə c ə d ə ar a ş d ı r ı l m a mı ş d ı r . B u s a h ə l ə r d ə B e r t e l s i n " m ü h ü m x i d mə t l ə r i " q e y d e d i l s ə d ə , b u n l a r a ç o x s ə t h i y an a ş ı l mı ş d ı r . B u a r a ş d ı r m a mə h z h ə mi n b o ş l u ğ u a r a d a n q a l d ı r m a q mə q s ə d i n i g ü d ə n i l k s i s t em l i t ə d q i q a t d ı r k i , B e r t e l s i n e l m i y a r a d ı c ı l ı ğ ı n a , o n u n h ə y a t v ə y a r a d ı c ı l ı q y o l u n a e l m i b a x ı m d a n i ş ı q s a l m a ğ ı b i r v ə z i f ə k i mi q a r ş ı y a q o y mu ş d u r . B u t ə d q i q a t d a B e r t e l s i n p ed a q o j i f ə a l i y y ə t i h a q q ı n d a m i n i m a l m ə l u m a t v e r i l ə c ə k , y a l n ı z o n u n b ə zi d ə r s l i k l ə r i n ə , o s ı r a d a n " F a r s d i l i n i n q r a m m a t i k a sı " ( L en i n q r ad , 1 9 2 6 ) , " F a r s d i l i d ə r s l i y i " ( L e n i n q r a d , 1 9 3 2 ) k i m i ə s ə r l ə r i n ə t o x u n u l a c a q d ı r . " S e ç i l m i ş ə s ə r l ə r " ə d a x i l o l ma y a n " O r t a A s i y a x a l q l ar ı ə d ə b i y y a t l a r ı n ı n ö y r ə n i l m ə s i n ə g i r i ş " ə s ə r i h a q q ı n d a d a m ü ə y y ə n mə l u m a t v e r i l ə cə k d i r . A n c a q b u d a v a r k i , B e r t e l s b ü t ö v b i r ş ə r ş q ş ü n a s l a r n ə s l i n i n , x ü s u s ə n A z ə r b a y c a n ş ə r q ş ü n a s l a r ı n ı n y e t i ş mə s i n d ə b ö y ü k r o l o y n a mı ş d ı r v ə b u n d a n s ə r f - n ə z ə r e t m ə k q e y r i - m ü m k ü n d ü r . T ə ə s s ü f l ə r o l s u n k i , Y . E . B e r t el s i n y e t i ş d i r d i y i g ö r k ə ml i A z ə r b a y c a n a l i m l ə r i n d ə n R ü s t ə m Ə l i y e v , A z a d ə R ü s t ə m o v a v ə Q ə z ə n f ə r Ə l i y e v i n h e ç b i r i h ə y a t d a y o x d u r . A n c a q o n l a r ı n f o r ma l a ş d ı r d ı q l ar ı v ə b e ş i y i b aş ı n d a Y .E . B e r t e l s i n d u r d u ğ u o r t a ə s r l ə r ə d ə b i y y a t ı n ı a r a ş d ı r m a mə k t ə b i , x ü s u s ə n b u m ə k t ə b i n n i z a mi ş ü n a s l ı q v ə f ü zu l i ş ü n a s l ı q s a h ə l ə r i b u g ü n y a ş a y ı r v ə y e n i - y e n i q ü v v ə l ə r h e s a b ı n a d a h a d a z ə n g i n l ə ş i r . Y . E . B e r t e l s i n ə s ə r l ə r i n i n x a r i c i d i l l ə r ə t ə r c ü mə s i n ə g ə l i n c ə , " B ö y ü k A z ə r b a y c a n ş a i r i N i z ami " mo n o q r a f i y a s ı n ı n f ar s Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|