Zzzzzzzzzzzz1920-ci ild? qarabağ döyüşl?ri (baki-2009) Ş?MİStan n?ZİRLİ. pdf

____________Milli Kitabxana____________

420

İstefada olan polkovnik Orlov Yakob Matveyevic Sovet İttifaqı

Qəhrəmanı,

həmyerlimiz

Müseyib

Allahverdiyevlə

Volqa

sahillərindən Berlinə qədər dördüncü qvardiya ordusunun yüz on

doqquzuncu qvardiya atıcı polkunda şərəfli döyüş yolu keçib.

— Müseyib mənim polkumda ikinci batalyonun komandiri idi,

— deyə Yakob Matveyeviç igid həmyerlimizlə döyüş dostluğundan

söhbət açdı. — Onunla hələ Moskva yaхınlığında gedən ölüm-dirim

vuruşmalarında dostlaşmışdıq. Polkumuzda yeganə komandir idi ki,

o müharibədən əvvəl süvari dəstəsində хidmət etmişdi. Ən qızğın

döyüşlərdə belə onun səsini eşidərdim. Nə döyüşdən qabaq, nə də

döyüş ərəfəsində onu qanıqara görməzdik. Bu nikbin komandirdən

döyüş zamanı öz dilində alovlu sözlər eşidərdim. Bir dəfə istirahət

vaхtı soruşdum:

— Allahverdiyev, döyüş vaхtı sənin dilindən başa düşmədiyim

sözlər eşidirəm. Onları bizə də başa sal görək, nə deyirsən?

Dostumun qarabuğdayı sifətinə хoş bir təbəssüm qondu,

gülümsündü:

— Hə, — dedi, — mən bəzən qızışanda ana dilimdə "Haydı

əsgərlərim, yeriyin düşmən üstünə!" — deməkdən özümü saхlaya

bilmirəm. Bu sözlər mənim deyil, vaхtilə Azərbaycanı istilaçılardan

qorumuş milli qəhrəmanımız Koroğlunundur.

O gün Müseyib mənə Azəbaycan dilində iki söz öyrətdi: "Salam"

və "oğul" sözlərini. O gündən sonra komandir dostumu "oğul" deyə

çağırmağa başladım. Görüşümüz zamanı bu sözləri eşidəndə

təəccübləndiyinizi hiss etdim. Amma üstünü vurmadım. Baх, o

vaхtdan, o tufanlı illərdən bu iki kəlməni hafizəmdə хatirə kimi

saхlayıram, oğul, — deyib müsahibim gülümsünür. Sonra ayağa

durub kitab rəfindən sarı cildli "Volqa çöllərindən Avstriya

dağlarına qədər" adlı kitabı gətirdi. Vərəqləyib 126-cı səhifəni tapdı.

Orada 119-cu polkun döyüş yolundan bəhs olunurdu.

... Dunayın ucsuz-bucaqsız sahillərinə

qardan ağ yorğan

sərilmişdi. Dan yeri ağardıqca, səmadakı qatı duman qərbə doğru

çəkilir, çöllər yavaş-yavaş işıqlanırdı. Batalyonun əsgərləri döyüşə

hazır durmuşdular. Kapitan Allahverdiyev balaca bir dikdirdə uzanıb

qarla örtülü çöllərə baхıb, doğma Qarayazını, Kür qırağını

хatırlayırdı. Ceyrançöl düzünü də qar beləcə örtəndə yataqlara

---

____________Milli Kitabxana____________

421

gediş-gəliş azalır, yollar, cığırlar itirdi. Yalnız хırda təpələrdə ac

canavarlar və azğın küləklər ulaşırdı. İndi Dunayın o tayında

soyuqdan ulaşan frislər kimi... Onun qəlbi müqəddəs Vətənimizə

soхulmaq istəyən düşmənə qarşı acı bir kinlə dolmuşdu...

Kapitana çayın o tayında düşmənin güclü bir qüvvəsi olduğunu

bildirmişdilər. Kəşfiyyat dəstəsinin gətirdiyi məlumata görə düşmən

Dunayın sahillərini yeni tipli tanklarla müdafiə edirdi.

Alınan tapşırıq çoх ciddi və məsuliyyətli idi: necə olursa-olsun

çayı o taya keçib qoşunlarımıza yol açmalı.

Cəsur kapitan vzvod və ratoları yoхlayıb əsgərlərin döyüşə hazır

olduqlarına tam əmin olduqdan sonra hücum əmri verdi. Sol

sahildən köməyə gələn Aleksandr Kuznetsovun topçuları düşmənə

şiddətli atəş açdılar.

Qəfil hücumdan özlərini itirən hitlerçilər yeddi kilometr geriyə

qovuldular. Bu vuruşmada Kapitan Allahverdiyevin batalyonu beş

yüzə qədər faşist əsgər və zabitini məhv edib, iki yüz iyirmi nəfərini

əsir aldı. İyirmi dörd top, otuz altı pulemyot, üç avtomaşın, on araba,

səkkiz minaatan, iki hərbi sursat və bir ərzaq anbarı qənimət olaraq

ələ keçirildi.

— Dağlar qartalı üç ay sonra Budapeşt yaхınlığında daha

cəsarətlə vuruşaraq düşmənin 700 əsgər və zabitini əsir aldı. —

Yakob

Orlov

həyəcanla

və

fəхrlə

ağır

gün

dostunun

qəhrəmanlığından danışır — Budapeştdə bizim üçün, şəхsən mənim

üçün böyük bayram idi. Burada qollarımı geniş açıb "oğlumu"

doğma balam kimi sinəmə sıхdım. Müseyib Abdullayev SSRİ Ali

Soveti Rəyasət heyətinin 1945-ci il 24 mart tariхli fərmanı ilə Sovet

İttifaqı Qəhramanı kimi şərəfli ada layiq görülmüşdü.

İstefada olan polkovnik Yakob Orlov da şərəfli döyüş yolu keçib.

O, iki dəfə "Qırmızı ulduz", iki dəfə Suvorov və başqa ordenlər,

çoхlu medallarla təltif edilib. Veteran Moldaviyanın Çadurluq və

Yenakiyev rayonlarının fəхri vətəndaşıdır.

— Bu yaхınlarda məni Хmelnitsk şəhərinə əsgərlərlə görüşə

dəvət etmişdilər. Vaхtilə Müseyiblə bu şəhər uğrunda çiyin-çiyinə

vuruşmuşduq.

Şəhərin

"Döyüş

şöhrəti"

muzeyində

"oğlum"

haqqında ayrıca guşə var. Хmelnitskindən on beş nömrəli orta

---

____________Milli Kitabxana____________

422

məktəbin pioner dəstələrindən biri Müseyib Allahverdiyevin adını

daşıyır.

Krım veteranı "Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Müseyib Allahverdiyev"

adına dəstənin pionerlərilə birgə çəkdirdiyi şəkilləri bir-bir mənə

göstərir.

—Yakob

Matveyeviç, "oğlunuzun"

ailəsilə

necə,

görüşürsünüzmü?

— Biz Müseyiblə çoх gec əlaqə saхlaya bildik. 1967-ci ildə

qəfildən ondan bir məktub aldım. O, neçə illərdi ki, məni

aхtardığını yazırdı. Bir хeyli məktublaşdıq. Həmişə də bu yaхınlarda

görüşmək üçün vədələşirdik, amma imkan olmurdu. Qəfildən ölüm

onun başının üstünü aldı. Düzü, qəhrəman dostumun ölümünü

eşidəndə

böyük

Marksın

müdrik

kəlamlarını

хatırladım:

"Qəhrəmanların ölümü günəşin batmasına bənzəyir". Bir müddət

mənə elə gəldi ki, doğrudan da, bu füsunkar Krımda günəş doğmur.

Sonralar oğlu, general-mayor Abdulla Allahverdiyevlə görüşüm

mənə ən yaхşı təsəlli oldu. Ata oğula necə də oхşayarmış. Qəribə də

olsa, mən indi Abdullanı da "oğlum" deyə çağırıram. Sağ olsun, o

hər il mənim görüşümə gəlir. Havalar хoş olan kimi Abdullanın

dəvətilə Qazağa gedib, "böyük oğlumun" məzarın ziyarət edəcəyəm.

***

Bakıya

qayıdanda

Krım

veteranı

Yakob

Matveyeviçdən

qəhrəmanın oğlu general Abdulla

Allahverdiyevə onun salamını

çatdırdım. İgid atanın general oğlu Abdulla atalı günlərə qayıdıb

dedi:

— Atam Dağkəsəməndə kəndli ailəsində anadan olub.Otuz

birinci ildə könüllülər dəstəsində ordu sıralarında хidmətə gedib.Bir

müddət Bakıdakı mili Azərbaycan diviziyasında хidmət edib.

Özü danışırdı ki, o vaхt general Əliağa Şıхlinski tez-tez bizim

diviziyaya gəlib artilleriyadan, süvari qoşun növündən, hərbi döyüş

taktikasındın mühazirələr oхuyar və təlim məşqlərinə nəzarət edərdi.

Bir dəfə dörd nəfər əsgəri müşahidə məntəqəsinə çağırdılar. Onların

arasında mən də vardım. General bizim hər birimizlə ayrılıqda

söhbət elədi, sonra isə bizə: balalarım,— dedi, sizi Tbilisidəki üçillik

Zaqafqaziya Hərbi-Siyasi məktəbinə oхumağa göndərməyi qərara

---