Yahudi-hiriSTİyan iLİŞKİleri tariHİ Ve anti-semiTİzm-oryantalizm iLİŞKİSİ
Yüklə 282,93 Kb. Pdf görüntüsü
|
131
Trachtenberg’in ifadesiyle, ‘beşinci kol’ olduğuna inanılmaya devam edildi. 50
neredeyse hiç Yahudi kalmadığı nakledilir. İstanbul’da Yunan Ortodokslara yönelik bazı baskılarda Yahudilerin işbirliği yaptığı inancıyla 1821’de Odessa Yahudileri Hıristiyanlar tarafından katledilmişlerdi. 51
son 2000 yılda Yahudi mezaliminin temelinde Hıristiyan itikadının olduğu’ yaklaşımı, Alan Cutler’a göre, tarihî gerçekleri eksik okumaktan kaynaklanmaktadır. İslam’ın 7. y.y.’da ortaya çıkışından itibaren, anti-Semitizm tarihinin oluşumunda yegâne değil ama en önemli faktör, Ortaçağ Avrupalı Hıristiyan anlayışında Ortadoğu kökenli Yahudi ile Ortadoğu kökenli Müslüman imajı arasında ayırım yapılmaması ve o nedenle bu iki aynı etnik-dînî kökenden gelen Sâmî topluluğun Avrupa Hıristiyanlığını yıkmak için işbirliği yaptığı inancıdır. 52 Hatta anti-İslamizm anti-Semitizm’den daha şiddetli olmuştur. Ortaçağlardan 18. y.y. başlarına kadar gelen bu yaygın inancın izlerini görüldüğü gibi daha 10. ve 11. y.y’larda bulmak mümkün olmaktadır.
Bu makâlede anlatılmak istenen şudur: Anti-Semitizmin sebeplerinin başında, Batı Hıristiyan geleneğindeki Anti-İslamizm gelmektedir. Bu da 19. y.y.’a ve 20. y.y.’a Oryantalizm olarak aktarılmıştır. Edward Said, Orientalism kitabında bu Anti-İslamizmin 19. y.y.’da ve günümüzde Şarkiyatçılığa dönüşerek devam ettiği gerçeğini bize hatırlatmaktadır. Yani, Said’in de ifadesiyle geriye doğru bakıldığında Şarkiyatçılığı anlamaya çalışan bir kimse kendisini
Semitizm’inin garip, gizli bir ortağının tarihini yazarken buldum kendimi. Anti-Semitizm ve onun İslam’la ilgili branşı Oryantalizm,
50 Trachtenberg (1961) a.g.e., s. 185. 51 Josef Meisl “Odessa”, Universal Jewish Encyclopedia, 1942, c.18, s. 243. 52 Cutler (1986), a.g.e., s. 82. 132
benzerler... ” 53 Bir başka paralel bağlamda Said, çağdaş oryantalist söylemin günümüzde İslam’a ve Müslümanlara yoğunlaştığını, ancak kökeninin 19. y.y. Oryantalizmine dayandığını ve bu Oryantalizmin de Semitik karakteri, özelde Yahudiyi, Avrupa’nın Şark’a hâkimiyetinin bir sembolü olarak gördüğünü savunur. (Bunun için Renan örneğini özellikle vurgular.) 54 Said’in bu tesbitini anlayabilmek için Yahudi- Hıristiyan ilişkileri tarihi üzerinde burada sadece ana fikri birkaç örnekle sunulmuş olan detaylı bir mukayeseli sosyal tarih çalışması yapmak gerekir. Sonuçta, örneklerini verdiğimiz üzere anti-Semitizm ve anti-İslamizm ilişkisinin bu tür bir tahlîli, nihayet Oryantalizmin bir İslamolojiye dönüşmesini nasıl etkilediğini daha iyi anlamamıza da yardımcı olur. Bu husus, Yahudi-Hıristiyan ilişkileri tarihine ışık tutması yönüyle önemlidir. Son dönem dinler tarihi araştırmacılarına göre, Avrupa ve Hıristiyanlık kendi kimliğini ‘öteki’ (the other) yani başkalarının kimliğine karşıtlık içinde tanımlamıştır. Burada da iki muhatabı vardı: Yahudiler ve Müslümanlar. Hıristiyanlık ve modern toplum araştırmalarıyla bilinen İngiliz Prof. Rosemary Ruether 55 ve Prof. Richard Roberts 56 ’a göre, Hıristiyanlığın birinci gruba yönelik tarihî tavrı hep iflah olmaz derecede ‘anti-Semitik’, ikinci gruba yönelik tavrı ise geçmişte ve günümüzde değişen renk ve şekillerde hep ‘anti-İslamik’ olmuştur. Oryantalizm bu tavrın akademyaya uzantısıdır. Said bunu Orientalism kitabındaki Son Evre başlığı altında özetlediği bugünkü Şarkiyatçılığın geldiği son aşamaya ilişkin değerlendirmesinde tekrar vurgular: “(Batı’daki) Popüler Yahudi aleyhtarlığı ruhunun Yahudi hedefinden Arap hedefine yönelmesi yumuşak bir geçiş olmuştur, çünkü betimleme temelde aynıydı.” 57
53 Edward Said (1978/1995) Orientalism: Western Conceptions of the Orient, s.27. 54 Said (1995) a.g.e., s. 141. 55 Ruether (1974) a.g.e., 11-13, 28-56, 185-195. 56 Roberts (1998) “The Construals of ‘Europe’: Religion, Theology and the Problematics of Modernity”, Paul Heelas, David Martin and Paul Morris (1998) Religion, Modernity and Postmodernity, Oxford: Blackwell Publishers.202-203. 57 Said (1995) a.g.e., s.286. Yüklə 282,93 Kb. Dostları ilə paylaş:
|