Yahudi-hiriSTİyan iLİŞKİleri tariHİ Ve anti-semiTİzm-oryantalizm iLİŞKİSİ

 

125 

 

bunlar,  Hıristiyanların  Yahudileri  Müslümanlarla  aynı  kategoride 

görmesi için yeterli sebepler olarak öne çıkıyordu.

25

  

Yahudiler  Müslümanlarla  o  derece  aynîleştiriliyorlardı  ki, 

Yahudi  tarihçi  Baron’un  naklettiğine  göre,  Fâtımî  hanedanının 

kökeninin bile Yahudi olduğu iddiası Hıristiyanlar arasında neredeyse 

yaygın  bir  inanıştı.

26

  Buna  ek  olarak,  Ortaçağ  Batı  Avrupası’ndaki 

Yahudilerin  pek  çoğu, yalnız  Müslüman  İspanya’dan  değil  doğrudan 

Filistin, Irak gibi Müslüman beldelerden İtalya üzerinden geçerek göç 

etmişlerdi.

27

  

Böyle  bir  tarihî  arka  plana  dayalı  olarak  İspanya’dan  Franko-

Cermen  dünyasına  kadar  Batı  Hıristiyan  dünyasında  Yahudiler 

Müslümanların  ‘beşinci  kolu’  (fifth  column)  olarak  görülüyorlardı.

28

 

Hıristiyanların bu inanışı  tamamen temelsiz sayılmazdı. Çünkü, daha 

9. y.y.’da İspanya Yahudileri, İspanya’ya saldıran Hıristiyanlara karşı 

Müslümanları  desteklemişlerdi.  İspanya  Yahudileri,  852’de, 

Barselona’nın  Müslümanlar  tarafından  alınmasına  yardımcı  olmakla 

suçlanmışlardı.

29

  863’te  Kurtuba’daki  bir  Hıristiyan  Konsilinde 

Yahudiler,  yanlış  kararlar  çıkmaması  için  orada  bulunan  Müslüman 

gözlemcilerle beraber hareket etmişlerdi.

30

 Yine Yahudi ve Hıristiyan 

kaynaklara göre, 930’da, bu defa Bizans İmparatorluğu’nda imparator 

Romanus  Lecapenus’un  emriyle  Yahudilere  çok  ağır  baskılar 

uygulanmış,

31

  bunun  Fransa,  İtalya  ve  Almanya’da  etkileri, 

yansımaları  olmuştu.    Devam  eden  bu  süreçte,  1010’larda  Fransa, 

Almanya  ve  İtalya’da  Yahudiler  baskıya  maruz  bırakılmışlardı.

32

  Bu 

                                                 

25

  Julius  H.  Greenstone  (1943)  The  Messiah  Idea  in  Jewish  History, 

Philedelphia: Jewish Publication Society of America, s. 114-155; Andrew 

Sharf (1971) Byzantine Jewry from Justinian to the Fourth Crusade, New 

York: Shocken, s. 61-81. 

26

 S. W. Baron (1952-1983) A Social and Religious History of the Jews. 2nd 

ed,  I-XVIII,  Philadelphia:  Jewish  Publication  Society  of  America,  1957, 

c.III, s. 305.  

27

  Cecil  Roth  “Economic  Life  and  Population  Movements”,  Roth  (1966) 

a.g.e., s. 23-29.  

28

 Baron (1952-1983) a.g.e., c.V., s.135-6.  

29

  James  Parkes  (1938)  The  Jew  in  the  Medieval  Community:  A  Study  of 

His  Political  and  Economic  Situation,  London:  Soncino  Press,  s.  34; 

Trachtenberg (1961) a.g.e., s. 184, 150. 

30

  E.  Ashtor  (1979)  Jews  of  Muslim  Spain,  I-II,  Philadelphia:  Jewish 

Publication Society of America, c.I: s.68-69, 92-93, 98-99. 

31

 Joshua Starr (1970)  Jews in the Byzantine Empire 641-1204, New York: 

Burt Franklin, s. 7-8, 148-166;  Sharf (1971) a.g.e., s. 14, 95-100, 102. 

32

 Parkes (1938) a.g.e., s. 37-39. 

---

 126 

 

baskı  ve  tecrit,  Yahudi-Hıristiyan  ilişkileri  tarihinde  Orta  Çağda  ilk 

kitlesel  ve  sistematik  bir  Anti-Semitizm  olayı  olarak  kayıtlara 

geçmiştir.  Bunun  sebebi,  bu  olayların  İslam’ın  630’lardan  sonra 

yayılmaya başlamasından itibaren ilk defa Bizans bölgesi ve İspanya 

dışında,  yani  Orta  ve  Batı  Hıristiyan  Avrupası’nda  ortaya  çıkan 

antisemitik baskı örnekleri olmasıdır. Hıristiyan kaynaklarına göre, bu 

antisemitik baskıların arkasında özellikle o yıllarda Fatımî Halîfesi el-

Hakîm’in Kudüs’ü almasına bağlı  olarak Yahudiler’in Müslümanlara 

yardım ettiği inancının Katolik Avrupa’da yayılmasıydı.

33

  

Kezâ  Birinci  Haçlı  Seferleri  sırasında,  Almanya  ve  Kuzey 

Fransa’daki Yahudi nüfusun üçte-biri öldürülmüştü.

34

 

Benzer  pek  çok  örnek  arasında,  1215  tarihli  Lateran  Konsili 

özellikle  önem  taşımaktaydı.  Çünkü  bu  Konsil’de  Papa  III. 

Innocent’ın  emriyle  hem  Müslümanlar  (Serazen)  hem  de  Yahudiler, 

Hıristiyan  olmadıkları  için  bir  ‘utanç  sembolü’  takmaya 

zorlanmışlardır.

35

 Bu utanç sembolünün rengi ve şekli ülkeden ülkeye 

değişmekle beraber, genellikle kalp üzerine takılan, rengi çoğunlukla 

‘sarı’ ve şekli de yüzük, tekerlek veya üstüsüte tabletler ya da sadece 

Yahudiler için olduğunda Davud yıldızı olan bir küçük sarı bez parçası 

olarak  nakledilir.  Meselâ  1279’da  Macaristan  ve  Polonya’daki 

Yahudilerin  utanç  sembolünün  renginin  kırmızı  olduğu  rivayet 

edilir.

36

  Ayrıca,  yine  ilginç  bir  olay  olarak,  14.  y.y.  başlarında 

(1320’lerde)  Fransa’daki  Yahudilerin  Paris’in  içme  sularını 

zehirlediklerine  ve  bunu    İspanya  Müslümanlarıyla  işbirliği  içinde 

yaptıklarına  inanıldığı,  dolayısıyla  ortaya  çıkan  kara  veba  olayından 

Yahudilerin  ve  Müslümanların  sorumlu  tutularak  Yahudilere  yönelik 

katliamlar ve sürgünler yaşandığı, tarihî kayıtlarda nakledilmektedir.

37

 

Bu konuda daha başka örnekler vardır.  

Yahudilerin ve Müslümanların, Batı Hıristiyanları tarafından bir 

anlamda  aynîleştirilen  ‘düşman  ötekiler’  olmaları,  sosyal-politik 

                                                 

33

 Cutler (1986) a.g.e., s. 92.  

34

 Flannery, Edward H. (1985) a.g.e., N.J: Paulist Press, s. 93 

35 

Israel  Abrahams  (1961)  Jewish  Life  in  the  Middle  Ages,  Philadelphia: 

Jewish Publication Society of America, s. 302; J. Jacobs ‘Badge’ Jewish 

Encyclopedia, v. 2, 1902; Parkes (1938) a.g.e., s. 125-6,174. 

36

 Flannery, Edward H. (1985) a.g.e., s.103-104. 

37

  Leonard  B.  Glick  (1999)  Abraham’s  Heirs:  Jews  and  Christians  in 

Medieval Europe, New York: Syracuse University Press, s. 252; Geoffrey 

Marks (1971) The Medieval Plague: The Black Death of the Middle Ages, 

New  York:  Doubleday,  s.  47,  67,  108-109;  Barbara  Tuchman  (1978)  A 

Distant Mirror: The Calamitous Fourteenth Century, New York: Knopf, s. 

109.    

---