Yahudi-hiriSTİyan iLİŞKİleri tariHİ Ve anti-semiTİzm-oryantalizm iLİŞKİSİ
Yüklə 282,93 Kb. Pdf görüntüsü
|
137
yeterince dikkate almamaktadırlar. Tartışılma yeri bu makale olmamasına ve Dinler Tarihi’nin temel konusu olmamasına rağmen, bu konu hakkında burada not düşülme gereği duyulması, ‘tarihselcilik’ (historicism) tartışmasının Oryantalistler tarafından bilinçli bir şekilde canlı tutulması yanında, genelde din bilimleri ve özelde de Dinler Tarihi alanında Kitab-ı Mukaddes Yorum geleneğini ilgilendirmesidir. Batı’da, ‘seküler aydınlanma’ denemesinin ürünü olarak özellikle Heidegger sonrası felsefî hermeneutics Gadamer’in ve Ricœur’in eserleriyle Hıristiyan Kitab-ı Mukaddes hermeneutics’ini etkilemiştir; ve günümüzde Kitab-ı Mukaddes Metin Eleştirisi (Biblical Textual Criticism) çalışmaları, bu çerçevede ‘Gerçek Hıristiyanlığı’ yani ‘Hıristiyan itikadının hakîkatını ortaya çıkarma’ iddiasındadır. Ellerinde orijinal bir ‘metin’ olmadığını kendi çalışmalarıyla itiraf noktasına artık gelmiş olan Batı (çoğunlukla Protestan gelenekteki) Hıristiyan ilahiyatçıları bu
sıkıntıyı ‘tarihselcilik’ tartışmasıyla aşmaya
çalışmaktadırlar. Gadamer’in ve Ricœur’in ‘lingüstik-felsefî hermeneutics’inin, Kitab-ı Mukaddes hermeneutics’ine etkisi (Werner G. Jeanrond, Text and Interpretation as Categories of Theological Thinking ?????) özetle ‘metnin tamamiyle tarihsellik bağlamında ele alınması gerektiği’ noktasında olmuştur. Kitab-ı Mukaddes hermönetiğinin Hıristiyanlığın kendi tarihî gerçekliği açısından vardığı nokta artık Hz. İsa’nın bile tarihsel gerçekliğinin (‘historical Jesus’) tartışılır olduğu (E.P. Sanders, The Historical Figure of Jesus, London: Penguin, 1993) bir bakış açısını ortaya çıkarmıştır. İslam ilâhiyatçılarının ellerinde ‘orijinal’ (sahîh ve otantik) bir Metin ve her türlü ‘iç tenkîd’ ve ‘dış tenkîd’e tabi tutulan bir Peygamberî Gelenek vardır. İslâmî ilimler alanında ‘tarihselcilik’ tezini dolaylı dolaysız esas alan ilâhiyatçılar tarafından Kitâb-ı Mukaddes Hermönetiği ve Tarihselcilik Yaklaşımı arasındaki inkâr edilemez ilişkinin (Robert Morgan, ‘Historicism’, A Dictionary of Biblical Interpretation, ed. By R.J. Coggins& J.J. Houlden, London: SCM Press, 1990, s. 290-1.) daha ciddî ve ilmî bir düzeyde dikkate alınmasında yarar vardır. İlâhiyat çalışmalarının objektif ve analitik olması demek ‘hakîkat iddiasını’ (truth-claim) görmezlikten gelmek anlamında olmamalıdır. Tarihselci yaklaşım, modernist düşüncenin ‘hakîkat’ı paranteze (truth in brackets) alması ve ‘bağlam’a (contextualism) indirgemesidir. Bir hükmü veya olayı, metodolojik bir bağnazlıkla tarihsel bağlama indirgemek, yani tarihselci bağlamcılık (historicist contextualist) ‘olayın anlamını’ tarihte bir zaman noktasına sınırlandırmak ve ilgili olduğu diğer ‘anlamlar’ bütünü, yani ‘parça- bütün’ ilişkisi (Gavin Flood, Beyond Phenomenology, London: Cassell, 1999, s.81) içerisinde görememek anlamına gelir. (H. White, 138
Metahistory: The Historical Imagination in Nineteenth-Century Europe, Johns Hopkins University Press, 1973, s. 18-20) Clifford Geertz buna ‘kaba tasvîr’ (thick description) demiştir. (C. Geertz, The Interpretation
tarihselcilik, çeşitli derecelerde ‘bağlamcılık’ (contextualism) yaparak, kolayı seçip soyutlama ve genelleme yapma yöntemidir. (Bu konularda bkz.: Dominick La Capra, Rethinking Intellectual History: Texts, Contexts, Language, Ithaca: Cornell University Press, s. 35-39; ayrıca, Dale H. Porter, The Emergence of the Past: A Theory of Historical Explanation, Chicago: University of Chicago Press, 1981, 86-97; David Boucher, Texts in Context: Revisionist Methods for Studying the History of Ideas, Dordrecht: Marinus Nijhoff, 1985) Bu ‘bağlamcı’(contextualist) tarihselci indirgemecilik, kültürel, tarihsel ve hatta bugüne sonuçlar çıkarmak bakımından ahlâkî rölativizm anlamına gelmez mi? (R.F. Berkhofer, History as Text and Discourse, Harvard University Press, 1997, s.36) Bir başka ifadeyle, tarihselci teoloji bir tür teolojik rölativizmdir. Mesajın ‘evrensellik’ boyutunda yorumlanabilmesinin önünü tıkar. Bunun alternatifi, bir dînin ‘hakîkat iddiasını’ ve bunun dayandığı Kaynağı ‘tarihsel bağlam’a indirgemek (contextualism) ve mesajın sadece o dönemin ‘esbâb’ ve ‘vasat’ına mahsus olduğunu iddia etmek yerine, ‘dönemi’, ‘zamanı’, ‘mekânı’ ve makâsıd-vesâil ilişkisini dikkate almak (contextualisation) ancak geleneğin bir tabiî süreç içerisinde oluşturduğu usûl ve yaklaşımları dışlamaksızın bugün için yeniden anlamlandırmaktır. Aradaki fark ehlince yeterince bilinmektedir. Oryantalistler İslâmî kaynaklara bir ‘historicism’ ve ‘contextualism’ ile yaklaşmışlardır. Felsefî anlamıyla tarih, tarihsellik, tarihselcilik, tarih- üstülük, ve evrensellik gibi kavramların Kutsal Metin için kullanılması tamamen Batı kültür evrenine aittir. Batı toplumlarının kültürel yapısında Kitâb-ı Mukaddes’ten daha etkili olmuş başka bir doküman yoktur. 20. y.y. Batı toplumu üzerindeki bu etkiyi anlamak Kitâb-ı Mukaddes ilâhiyatçılarının tahlil etmeleri gereken bir konudur. Ancak Kitab-ı Mukaddes’in ‘tarihselci’ bir yöntemle metin eleştirisine tâbiî tutulması, Kitab-ı Mukaddes’in kültür ve toplum üzerinde devam edegelen şekillendirici etkisini anlamayı zorlaştırmaktadır. Çünkü ‘tarihselci’ yaklaşım, Batı seküler Aydınlanma geleneğinin etkisiyle, Kitab-ı Mukaddes’i bir tarihî-antik eser (relic) konumuna indirerek çağdaş Batı toplumu için önemini yok saymasonucunu doğurmuştur.” (Wilhelm Wuellner –ed.-, The Postmodern Bible, New Haven: Yale University Press, 1995, s.2-3; Leon Vagany&Christian-Bernard Amphoux, An Introduction to New Testament Criticism, Cambridge: Cambridge University Press, s.161). Tarihselci Kitâb-ı Mukaddes bilginleri, artık Yüklə 282,93 Kb. Dostları ilə paylaş:
|