Yahudi-hiriSTİyan iLİŞKİleri tariHİ Ve anti-semiTİzm-oryantalizm iLİŞKİSİ
Yüklə 282,93 Kb. Pdf görüntüsü
|
135
kısıldığını vurgulamakta, özellikle ‘İslamcı köktendinci’ tanımlamasının Amerikan dış politikası ve İsrail lobilerinin planlı çalışması ile gündemde tutulduğuna çünkü İslam dünyasındaki dînî uyanışların Batı hegemonyasına ve medeniyetine bir meydan okuma olarak algılandıklarına işaret etmektedir. Bunları vurguladığı eserin adı da aynı noktaya gönderme yapmaktadır: İslâmî Tehdit: Efsane mi Gerçek mi? (J. Esposito (1995) The Islamic Threat: Myth or Reality?, New York: Oxford University Press.). Ahlâkî kaygısını devam ettiren pek çok müslüman aydın ve bilim adamı gibi, günümüzde modern teknoloji toplumundaki, ahlâkî, siyâsî ve sosyal krizlerin toplumsal yaşamda daha fazla manevî-dînî duyarlılığı ortaya
çıkardığını vurgulayan akademisyenler ve aydınlar Batı’da da mevcuttur. İslam dünyasında dînî canlanış olgusunun farklı yansımalarını, ‘aşırı-dincilik’, ya da ‘köktendincilik’ gibi tanımı belirli olmayan subjektif nitelemelerle ele almak sosyolojik açıdan isabetli olmayan bir yaklaşımdır. Ünlü sosyolog ve İlâhiyatçı Peter Berger’e göre, “__ (Fundamentalizmi) kimlerin daha iyi anlaması gerekiyordu? Bu soruya verilecek cevap basitti: Vakfın, fundamentalizmi daha iyi anlamaları gerektiğini düşündüğü kişiler, vakıf yetkililerinin her zaman görüşüp konuştuğu elit Amerikan üniversitelerinin profesörleriydi. İşte, “Tamam, buldum!” tecrübesini bu sebebi düşündüğüm an yaşamıştım. Vakfı bu projeye dünyayı tersinden görme motivasyonu yönlendirmiş olmalıydı. Buradaki zan, aşırı dinî hareketi ima eden bu sözde fundamentalizmin ender ve izahı zor bir hadise olduğu şeklindeydi. Ama aslında tarihe veya günümüze bakıldığında fundamentalizmin ender bir hadise olmadığı ortadaydı. Aksine ender olan şey bunun tersini düşünen insanlardı. Anlaması zor olan hadise İranlı mollaların durumu değil, Amerikan üniversite profesörlerinin durumu olmalıydı. (Dolayısıyla da bu profesörler üzerine, onları izah etmek için milyonlarca dolar harcamaya değer miydi?).... Bir grup sosyolog eski sekülerleşme tezini son bir çabayla kurtarma gayretindedirler. Bunlar modernizasyonun insanları sekülerleştirdiğini, buna istisna teşkil eden İslâmî ve Evanjelik hareketlerin de ancak dinin son kaleleri olduğunu ve bunların da çok fazla direnemeyeceklerini hâlâ iddia etmektedirler. Onlara göre sekülerite mutlaka kazanacak veya en azından İranlı mollalar, Pentakostal vaizler ve Tibetli lamalar zamanla Amerikan üniversitelerindeki meselâ edebiyat profesörleri gibi düşünüp, onlar gibi hareket edeceklerdir. Ama bana göre bu tez hiç de ikna edici görünmemektedir.... son zamanlarda özellikle Fransa, İngiltere ve İskandinavya ülkelerinde yapılan bazı din sosyolojisi araştırmaları bu gelişmelere yüklediğimiz sekülerleşme nitelemesini sorgulamaktadır. Bu araştırmalar organize kiliselere karşı var olan yabancılaşmaya rağmen, 136
makale konusudur. Ancak son olarak belirtilebilir ki, Ortaçağ Hıristiyan Avrupası’nın ‘Deccal’ kurgusuna dayalı ‘öteki’ algısı, günümüzde ‘küreselleşmeye karşı fundamentalism ve İslam terörü’ kurgusuyla devam ettirilmektedir. Bu da Ortaçağ anti-İslamizminin bir modern versiyonudur. Oryantalizm’de kendisini gösteren temel tavır, yani ‘Öteki’ni tanımlama üstünlüğünü, yetkinliğini kendinde görme rûhu/zihniyeti, uzun bir tarihe sahip anti-İslamizme dayanır. Bu anti-İslamizm de
gelişmesine ve önemine ilişkin, Alman Protestan Julius Welhausen’in Hz. Peygamber’in mesajının sosyal-siyasal tarihe yansımasına dair iddialarının dayandığı Oryantalist bakış açısı, anti-Semitik Hıristiyan Kitâb-ı Mukaddes Tenkitçiliğinin Yahudilerden Müslümanlara yönelmesinin bir neticesidir. 60 Goldziher’in Yahudi kökenli olması bu
özellikle Hıristiyanlık içerisinde çok kuvvetli bir dinî canlanmanın olduğunu gösteren veriler ortaya koymaktadır. Bu veriler dikkatle incelendiği zaman Avrupa’da dini tanımlayan şeyin “sekülerleşme”den ziyade “kurumsallaşmış dinden kaçış” olduğu görülmektedir. Yani din için bir “yok olma” değil, bir “yer değiştirme” söz konusu olmuştur.” [Peter L. Berger “Secularism in Retreat”, The National Interest, n. 46, Winter 1996/97.s.1-2, 6] 60 Ülkemizde son zamanlarda Kur`an’ın bütünüyle veya tek tek ayetleri itibariyle tarihsel olup olmadığı anlamında tarihsellik tartışmasının, büyük ölçüde, yalnızca Oryantalist literatürden değil, Batı Hıristiyan düşünce tarihindeki Kitab-ı Mukaddes Yorum (Biblical Hermeneutics) geleneği ve Tarih Felsefesi alanındaki ‘tarihselcilik’ (historicism) tartışmalarından (tarihsellik ve tarihselcilik kelimelerinin aynı anlamda olmadığı hatırlanmak kaydıyla) etkilendiği ve hatta ahkâma dair ayetler çerçevesinde öne sürülen tarihsellik tezinin ve bu tezi tüm Kur`an’a genişleten yaklaşımların da fikrî temelleri itibariyle buralara yani tarihselciliğe kadar geri götürülebileceği söylenebilir. Söz konusu etkilenmeye maruz kalanlar, her düşünce yönteminin ve kullanılan dilin, kültürel-sosyal-tarihî ve epistemolojik bir çerçevenin ürünü olduğu (Graham Ward, Theology and Contemporary Critical Theory, London: Macmillan Press, 2000, s. 2) gerçeğini ve meselâ Reformasyon sonrası Batı düşünce geleneğindeki, özellikle 18. y.y.’da başlamış olup Protestan ilahiyatçı F.D.E. Schleiermacher (1768-1834)’den Wilhelm Dilthey (1833-1911)’e ve M. Heidegger (1889-1976)’den etkilenen (Walter H. Capps, Religious Studies, Minneapolis: Fortress Press, 1995, s. 223-6) H.G. Gadamer (1900- ) ile P. Ricœur (1913- )’e kadar uzanan çizgide ‘hermeneutics’in Batı dışındaki medeniyetlerin ilim geleneğine hemen aktarılabilecek genel-geçer bir ‘yorum yöntemi ve yaklaşımı olmadığını’ Yüklə 282,93 Kb. Dostları ilə paylaş:
|