Yahudi-hiriSTİyan iLİŞKİleri tariHİ Ve anti-semiTİzm-oryantalizm iLİŞKİSİ
Yüklə 282,93 Kb. Pdf görüntüsü
|
129
çocuklar ve iyi ‘amel’e sahip paganlar gider. 43 Yunan antikitesinin bilginleriyle sohbet ederken tasvîr edilir. Aristo’nun eserlerine yaptığı şerhleri Michael Scott tarafından 1228-1235 yılları arasında Latince’ye tercüme edilen İbn-i Rüşd’ün Hıristiyan dünyasındaki saygınlığı 14. y.y’ın başlarında giderek tepki toplamaya başlamış, bu ‘büyük Aristo müfessiri’, artık Şeytan tarafından yönlendirilen bir ‘kâfir’ olarak anılmaya ve resmedilmeye de başlamıştır. Rönesans’a kadar Hıristiyan tablolarında Yunan filozoflarının kıyafeti içinde resmedilen İbn-i Rüşd ve İbn-i Sînâ Rönesans’tan itibaren artık Arap tarzı içinde resmediliyorlardı. 44 15. y.y.’ın sonlarında Avrupa’da Hıristiyanlık’tan öte bir ‘Avrupa’ kimliği düşüncesinin ifade edilmeye başlandığı görülür. Avrupa’nın yine düşman ötekileri vardı. Osmanlı Türkleri bunların başındaydı. Pek çok sanat eserinde Avrupa, ‘tecavüze uğrayan bir kadın’ olarak resmediliyordu. 45
Bir başka tablo da 16 y.y. Alman Katolik ressam Hans Burgkmair’in koleksiyonundan bugüne gelmiş bir resimdir. Bu resimde, Kilise üst-merkezde Kutsal Ana olarak oturmakta, tahtının solunda Papa, sağında Roma İmparatoru bulunmakta, daha aşağıda ikisi sağda ikisi solda olmak üzere dört kadın da Kilise’nin hükümranlığı altında saygıyla bekleyen oturur vaziyette duran düşman ‘öteki’leri temsil etmektedir. Bu dört kadın figüründen soldaki ikisinden birisi Yahudileri diğeri Serazenleri (müslümanları), sağdaki iki kadından birisi Greko-Romen paganları (Gentiles) diğeri Moğolları (Tatar)
46 temsil etmektedir. Bu tabloda ilginç olan şudur: Yahudi
43
Sission, Oxford: Oxford World Classics, Inferno: Canto IV (Limbo),
Euclid, geometrician, and Ptolemy, Galen, Hippocrates, and Avicenna,, Averroes, who the great Comment made. Inferno: Canto IV (The First Circle-Limbo) How mutilated, see, is Mahomet; In front of me doth Ali weeping go, Cleft in the face from forelock unto chin; Inferno: Canto XVIII
44 John McManners (ed.-1990) The Oxford Illustrated History of Christianity, Oxford: Oxford University Press, s. 190 45 John Hale (1993) The Civilization of Europe in the Renaissance, London: HarperCollins, s. 8. 46
13. y.y. sonlarında ve 14. y.y. başlarında Avrupa Hıristiyan dünyasının dört düşmanı vardı: Yahudiler, Serazenler (Müslümanlar), Grek Paganlar ve Moğollar/Tatarlar. Döneme ait Hıristiyan dokümanlarında bu dört ‘oryantal’ düşmanın dillerini öğrenmenin gerekliliği hatırlatılmaktadır. Bu dokümanlardan önemli bir risâlede –Roman Lull (1305) De Fine- bu dilleri öğrenmenin önemi vurgulandıktan sonra, şöyle denilmektedir: “- 130
(sinagoga) ve Serazen –ki bu isimler figürlerin yanında yazılıdır- yan yana oturmakla kalmayıp ellerinde birbiri üzerinde çapraz duran birer bayrak bulunmakta ve Yahudi’nin bayrağında ‘Mahomet’ yazmakta, Serazen’in bayrağında ise bir Yahudi şapkası bulunmaktadır. Diğer taraftaki Pagan ve Moğol (bayrağında Chingista-Cengiz Han yazılıdır) ise birbirinden bağımsız oturmaktadırlar. Hıristiyan tarihçilerine göre, bu tablo da, Hıristiyanlar tarafından Yahudilerle Müslümanların Hıristiyanlara karşı işbirliği içinde ortak iki düşman olarak algılandığını yani anti-Semitizmin anti-İslamizm’e dayandığını gösteren bir örnektir. 47 (Tablo-4) Daha sonra Oryantalizm’de kendisini gösterecek olan tavır burada da söz konusudur: ‘Öteki’ni tanımlama üstünlüğü. Bu tür tablolar çoktur. Özel koleksiyonlarda değil Kilise ve manastırlarda bulunuyordu. Latin Katolik Hıristiyanlığının ‘düşman öteki’ olarak gördüğü ‘İslam tablosu’, ortaçağdaki ve Rönesans’ın ilk dönemindeki farklı türden şiirler ve batıl inançlarla yaygınlık kazanmıştı. 48 Said’e göre Oryantalist yaklaşım, bu tarihî çizgiyi müslümanlar ve araplarla ilgili modern Batı toplumundaki popüler imaj inşâsına taşır. Yahudinin karikatürize edilişi müslüman ve arap olana dönüştürülmüştür. 49
sonra Protestanlar, Yahudilerin Hıristiyanlara karşı Türklerle yani Müslümanlarla hep işbirliği yaptıklarına, Türkler için casusluk yaptıklarına inanıyorlardı. Bu çağlarda da Yahudilerin Müslümanlara,
Pek çok defa karşılaşmışızdır... Benim başıma da geldi. Müslümanlar Hıristiyan ‘dâîler’e iyi Arapça bilmedikleri için gülüyorlar; mütercimler de Katolikliği bilmiyorlar. .. İsâ, inkârcılara karşı vaaz ve silâhla savaşmamızı istemişti....” [Norman Housley (ed.-çev. - 1996) Documents on the Later Crusades 1274-1580, London: Macmillan, s. 36]; Reformasyon sürecinde bu ‘öteki’ algısı, kısmî fakat önemli bir değişikliğe uğradı. Bu kez, Osmanlıların Orta Avrupa’da ilerlediği, Batı Akdeniz’in kontrolü için Türklerle İspanyolların mücadele ettiği Reform yüzyılında, Protestan Hıristiyan çizgi, Deccal’i Müslüman Türklerle ve, ilginçtir, Papa ile özdeşleştiren bir algılama oluşmasına yol açtı. İsâ’nın ve Kutsal Kilise’nin iki temel düşmanı, Deccal’in bedeni olan Türklerle, başı olan Papa idi. [Albert Hourani (2001-çev.) Avrupa ve Orta Doğu, İstanbul: Yöneliş, s. 26-27.] 47
Cutler (1986) a.g.e., s. 114-5. 48 Said (1995), s. 61. 49 Said (1995), s. 286. Yüklə 282,93 Kb. Dostları ilə paylaş:
|