Səlahəddin Xəlilov
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Elm və təhsil
- Azərbaycanda elm və onun aktual problemləri
- Azərbaycanda elm və onun aktual problemləri - 162 - Təhsil və elmin hüquqi tənzimlənməsi 1
Elm və təhsil - 159 - mışdı. Sonradan layihə ümumxalq müzakirəsinə ve- rildi və yenə də müxtəlif təkliflər irəli sürüldü. Mü- bahisəli məsələlərdən biri də ölkəmizin təhsil siste- mində aspiranturanın saxlanılıb-saxlanılmamasıdır. Aspiranturanın tərəfdarları da, əleyhdarları da öz- lərinin haqlı olduqlarını sübut etmək üçün tutarlı dəlillər gətirir və buna əsaslandırırlar. Sizcə, aspi- ranturaya ehtiyac varmı? – Mən bu məsələyə münasibətimi qanun layi- həsi müzakirə olunarkən mətbuatda bildirmişəm. Lakin mübahisə edən hər iki tərəfin arqumentlərini nəzərə alaraq bir daha nəzərə çatdırmaq istəyirəm ki, bu mübahisələr yalnız hansı sözdən istifadə et- mək haqqındadır. Əslində isə hər iki tərəf eyni bir ideyanı müdafiə edir. Belə ki, magistraturadan sonra elmi dərəcə almaq üçün daha yüksək təhsil pilləsi- nin vacibliyini demək olar ki, hamı etiraf edir, hətta bu pillənin müddəti məsələsində də fikir ayrılığı yoxdur. Sovet dövründəki üçillik aspirantura mərhə- ləsi elmi dərəcə almaq üçün, həm də dissertasiya işindən başqa, müvafiq elmi metodologiyaların, fəl- səfi əsasların, bunların tədrisi ilə bağlı metodiki as- pektlərin, habelə xarici dilin daha mükəmməl səviy- yədə öyrənilməsi üçün həqiqətən lazımdır. Təkrar edirəm ki, bunun üçün üç il kifayətdir, həmin sahə- lərdə namizədlik minimumları da bu müddətə veri- lir. Lakin tədqiqatçı namizədlik minimumu verdik- dən və elmin müəyyən bir sahəsində dissertasiya işi Azərbaycanda elm və onun aktual problemləri - 160 - müdafiə etdikdən sonra, yəni alim adı aldıqdan son- ra onun yenidən parta arxasında oturdulması və təh- silin növbəti mərhələsi haqqındakı fikirlərin heç bir əsası yoxdur. Çünki heç sovet dövründə də, dünya- nın heç bir dövlətində də bundan sonra əlavə təhsil pilləsi nəzərdə tutulmamışdır və indi də tutulmur. Sovet İttifaqı zamanı «doktorantura» deyilən təhsil pilləsi olmayıb. «Doktorantura» terminindən yalnız bir söz kimi istifadə olunurdu. Bu, alimlərin daha yüksək səviyyəli tədqiqat işi (dissertasiya işi) üzərində işləməsini, elmi yaradıcılıq işi aparmasını nəzərdə tuturdu. Doktoranturanın bir təhsil forması kimi mövcud olmadığı hamıya çox gözəl bəllidir. Ola bilsin ki, bəzi xarici ölkələrdə «doktorantura» anlayışı təhsilin növbəsi mərhələsi kimi işlədilsin. Lakin bu, yalnız «aspirantura» anlayışının əvəzinə işlənir. Ona görə də bu gün aspirantura ilə əlaqədar aparılan mübahisələr əsassızdır. İndiyədək heç kim aspiranturadan sonra yeni bir təhsil pilləsinin – dok- toranturanın lazım olmasını əsaslandırmayıb və heç kim də buna çalışmır. Qeyd edim ki, bu pillənin xə- yali mövcudluğu hansısa bir təsadüfdən müzakirə obyektinə çevrilib və «Təhsil qanunu»nun layihəsi- nə düşmüşdür. Bu səhv təbii ki, düzəldiləcəkdir. Çünki, magistraturadan sonra ancaq bir təhsil pilləsindən söhbət gedə biləcəyini hamı qəbul edir. Aparılan mübahisələr yalnız bu pillənin necə adlan- dırılması üzərindədir. Lakin təəssüf ki, bəzi şəxslər Elm və təhsil - 161 - bu pillənin «aspirantura» deyil, «doktorantura» ad- landırılması tərəfdarlarının mövqeyini aspirantura- nın əleyhinə olmaq, onu ləğv etmək mövqeyi kimi qələm verməyə çalışırlar. Bəlkə bu mövqeyin də tə- rəfdarları var, lakin mən bu mövqeyi müdafiə et- məzdim. Mənə elə gəlir ki, mübahisə üçün əsas ancaq elmi dərəcələrin müəyyənləşdirilməsi üzərində ola bilər. Beləliklə, aspirantura, yoxsa doktorantura adlı problem «Təhsil haqqında» qanunun deyil, əslində «Elm haqqında» qanunun problemidir. Söhbətimizin sonunda bildirmək istərdim ki, Azərbaycan Respublikasında elm və təhsil haqqında vahid konsepsiyanın olması məqsədəuyğundur. Yal- nız bu vahid konsepsiyanın mövcudluğundan sonra «Elm haqqında» və «Təhsil haqqında» qanun layi- hələrini ayrı-ayrılıqda müzakirə etmək olar. Azərbaycanda elm və onun aktual problemləri - 162 - Təhsil və elmin hüquqi tənzimlənməsi 1 Müsahibimiz Avropa Təhsil Şurasının və Ümum- dünya Rektorlar Şurasının üzvü, AMEA-nın müxbir üzvü, professor Səlahəddin Xəlilovdur. Sual: Bu günlərdə “Təhsil haqqında” qanun layihəsi ikinci oxunuş üçün Milli Məclisin müza- kirəsinə çıxarılır. Qanun layihəsilə tanış olubsunuz- mu və ona münasibətiniz necədir? – Əvvəlki layihədən qalmış bəzi pozitiv mə- qamlar saxlanılmış, bəziləri isə təhrif olunmuş və ya çıxarılmışdır. İlk nəzərə çarpan məqamlar aşağıdakılardır: İcbari orta təhsil ilə bağlı vaxtilə bizim qaldır- dığımız məsələni saxlamaq cəhdi göstərilmişdir. Belə ki, orta təhsilin icbari olması sovet dövründən qalmış və real imkanlara uyğun olmayan deklarativ müddəadır. Lakin konstitusiyada dəyişiklik edilməsi prosedur baxımından çətin olduğuna görə biz o za- man anlayışların izahını dəyişməyi təklif etmişdik. Yəni ümumi orta təhsil yenə də icbari olaraq qalır, lakin onun şərhi dəyişdirilir. Orta təhsil anlayışı özü “tam orta təhsil” və “ümumi orta təhsil” olaraq iki yerə bölünür. Ümumi orta təhsil doqquz illik, tam orta təhsil isə on bir illik müddəti əhatə edir. Lakin qanun layihəsində, görünür, dəyişikliyin məğzi düz- 1 “525-ci qazet”, 30 dekabr 2008-ci il. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|