Səlahəddin Xəlilov
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Elm və təhsil
- Azərbaycanda elm və onun aktual problemləri
Elm və təhsil - 155 - prosesdir. Lakin bütöv bir ölkə, hətta ən böyük öl- kələr üçün də müstəqil elm məkanından danışmaq mümkün deyil. Hətta, keçmiş SSRİ kimi nəhəng ölkə də özünün tam müstəqil elmini yarada bilmədi. Ona görə də, hər bir ölkə öz elm strategiyasını im- kanlarına uyğun olaraq qurmalıdır. Bu baxımdan, Azərbaycan öz miqyası ilə müqayisədə xeyli böyük elmi potensiala malikdir. Bu potensialın yaranma- sında Elmlər Akademiyasının böyük rolu olmuşdur. Hazırda Azərbaycan elmin bir sıra sahələrində bü- tün dünya miqyasında qabaqcıl mövqe tutur. Bu uğurların səbəblərini araşdırmaq və onları möhkəm- ləndirmək lazımdır. Mən Elmlər Akademiyasının statusunun daha da yüksəldilməsi, nüfuzunun artması, burada əsl el- mi yaradıcılıq atmosferinin bərpa olunması tərəfda- rıyam. Bu gün ən vacib məsələlərdən biri Akademi- yaya seçkilərin keçirilməsi, onun özəyini təşkil edən həqiqi və müxbir üzvlərin nisbətən gənc, istedadlı alimlər hesabına artırılması, sönməkdə olan yaradıcı mühitin bərpa olunması, Akademiyanın ümumi yı- ğıncağının və Rəyasət Heyətinin səlahiyyətlərinin artırılması tərəfdarıyam. Bu gün cəmiyyətdə «aka- demik» imicinin bərpasına böyük ehtiyac vardır. Ümumiyyətlə, cəmiyyətdə nüfuzlu elm adamlarının, böyük intellekt sahiblərinin fikri nə qədər çox nəzərə alınsa, bir o qədər yaxşıdır. Azərbaycanda elm və onun aktual problemləri - 156 - – Azərbaycan müstəqillik qazandıqdan sonra həyatımızın bütün sahələrində olduğu kimi, təhsil sahəsində də əsaslı dəyişikliklər baş vermişdir. Təh- sil və elm bir-biri ilə sıx bağlıdır, bunların inkişafı da bir-birindən asılıdır. Siz elmin inkişafının ancaq akademiya ilə əlaqələndirilməsinə necə baxırsınız? – Bilirsinizmi, elmin inkişafını yalnız Elmlər Akademiyası ilə bağlamaq qüsurlu yanaşmadır. Çünki bu inkişaf həm təhsil sistemi ilə, xüsusən də ali məktəb, magistratura və doktoranturadakı fəaliy- yətlə, həm müasir texnologiyaya əsaslanan sənaye- nin inkişafı ilə, həm də digər fəaliyyət sahələrinin nəzəri səviyyədə dərk olunması təşəbbüsləri ilə sıx bağlıdır. Bu təşəbbüslər çox müxtəlif təşkilati for- malarda həyata keçirilir. Keçmiş SSRİ-də elmin in- kişafı əsasən Elmlər Akademiyası ilə ona görə bağ- lanırdı ki, EA-nın yeganə fəaliyyət sahəsi elmi-təd- qiqat idi. Lakin qarışıq sahələrdə də elmin öz payı var. Bəzən çox hörmətli alimlər də qətiyyətlə iddia edirlər ki, guya EA-dan başqa heç yerdə, o cüm- lədən universitetlərdə əsl elmi yaradıcılıq mühiti ola bilməz. Bu, çox səhv təsəvvürdür. Çünki elmi mü- hitsiz təhsil müəssisəsi – universitet sayıla bilməz. Universitetin başqa ali məktəblərdən əsas fərqlərin- dən biri də onun nəzdində elmi-tədqiqat institutları- nın olmasıdır. İndi biz müstəqil Azərbaycan Respublikasında elmin inkişaf perspektivlərini araşdırarkən köhnə Elm və təhsil - 157 - təşkilati formalar, onların müsbət ənənələrinə hör- mətlə yanaşmaqla bərabər, yeni, optimal və zama- nın tələblərinə daha çox cavab verən təşkilati for- malar da biganə qalmalıyıq. Qanunların məqsədi ya- radıcılıq axtarışlarının, o cümlədən təşkilati forma axtarışlarının məhdudlaşdırılması deyil, əksinə, fay- da verə biləcək istənilən yeni formaya hüquqi imkan verilməsi olmalıdır. Bu baxımdan biz elm və təh- silin birgə inkişaf konsepsiyasını hazırlayarkən, an- caq ən ümumi prinsipləri ön plana çəkməyə və süni məhdudiyyətləri aradan götürməyə çalışmalı, büro- kratik mexanizmləri sadələşdirməliyik. Xatırlatmaq istərdim ki, Elmlər Akademiyası, heç şübhəsiz, Azərbaycanda elmin inkişafı sahəsində misilsiz xid- mətləri olan, böyük kadr potensialına malik nəhəng bir qurumdur. Ona görə də yarım əsr ərzində top- lanılmış təcrübəni nəzərə almadan nə isə yeni bir qurum yaratmaq sadəlövhlük olar. Bu səbəbdən Azərbaycanda elmin inkişafı ilə bağlı islahatlar aparılarkən ilk növbədə Elmlər Akademiyasının təc- rübəsi və potensialı nəzərə alınmalıdır. Elm və təh- silin əlaqələndirilməsi işində də bu çox vacibdir. Təsadüfi deyildir ki, Milli Məclisin Elm və Təhsil məsələləri daimi komissiyasının ilk yığıncağında mən magistraturanın Akademiya ilə birlikdə, onun bazasından və elmi potensialından istifadə etməklə yaradılması məsələsini qaldırdım. Mənim fikrimcə, Azərbaycanda elm və onun aktual problemləri - 158 - magistratura ali məktəblərin monopoliyasında qal- mamalıdır. Lakin bununla yanaşı olaraq öz elmi kadr po- tensialına görə bir sıra sahələrdə akademiyadan geri qalmayan universitetlərdə də elmin inkişafına şərait yaradılmalıdır. Bu müxtəlif qurumların paralel təd- qiqat aparması və bir-birini təkrar etməməsi üçün akademiya sistemində olan elmi-tədqiqat institutları ilə universitetlərin nəzdindəki elmi-tədqiqat mər- kəzləri və kafedralar arasında sıx koordinasiya ol- malıdır. Respublikamız o qədər böyük iqtisadi po- tensiala malik deyil ki, müəyyən bir elm sahəsində olan konkret elmi-tədqiqat mərkəzlərini müasir laboratoriyalarla təmin edə bilsin. Ona görə də mərkəzləşdirilmiş elmi idarəçilik prinsipi zamanın tələbidir. Lakin bu prinsip hansı hallarda birləşmə şəklində, hansı hallarda əlaqələndirmə və birgə fəaliyyət şəklində həyata keçirilməlidir – bütün bun- lar konkret yanaşma tələb edir. Məhz buna görə də mən əvvəlcə Elmlər Akademiyasının müstəqil bir qurum kimi fəaliyyətinin, eyni zamanda universitet elminin müstəqil bir proses kimi fəaliyyətinin qa- nunda təsbit edilməsindən deyil, əlaqələndirilmiş vahid bir mexanizmin hüquqi əsaslarının hazırlan- masından çıxış edirəm. – Səlahəddin müəllim, «Təhsil haqqında» qanun layihəsi Milli Məclisdə müzakirə olunarkən bir sıra məsələlər ətrafında fikir ayrılıqları yaran- Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|