Uot 81. 373. 47 BƏDİİ ƏSƏRLƏRİn diLİNDƏ DİalektizmləRİn yeri VƏ MÖvqeyi
Yüklə 5,03 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Elmi yeniliyi
- Ключевые слова
- “ELMİ XƏBƏRLƏR”
88 və digər çaylar güclü sel zamanı 1 mln. m 3 -dən çox daş, qum və çınqıl gətirir. Hazırda yuxarıda göstərilən çayların hövzəsində qum-çınqıl yığılıb qalır ki, bu da istər regionda, istərsə də respublikada tikinti sənayesinin inkişaf etdirilməsinə böyük imkan yaradır. 300-500 markalı yüksək keyfiyyətli hidrotexniki boruların, asfalt-beton məmulatlarının və beton tikinti materiallarının istehsalı üçün də bu xammal mənbələrinin imkanları nəzərə alınmalıdır [5, s. 93-95]. İndiyə qədər sel üzərində aparılmış tədqiqatlar nəticəsində sellərin formalaşma xüsusiyyətləri və onlarla mübarizə tədbirləri işlənilmişdir. Lakin hazırki vəziyyət göstərir ki, indiyədək passiv mübarizə tədbirləri (artıq formalaşmış selin qarşısını alan tədbirlər) həyata keçirilir. Lakin çay yataqlarında su anbarlarının tikilməsi bir tərəfdən rayonun kənd təsərrüfatını və əhalisini su ilə təmin edər, digər tərəfdən sel təhlükəsi altında qalan yaşayış məntəqələrini ziyandan xilas edər. Digər tərəfdən isə, suyun enerjisindən istifadə edərək, yerli əhəmiyyətli elektrik stansiyaların tikilməsi regionun işıq və istiliklə təmin edilməsinə şərait yaradar. Elmi yeniliyi: Şəki-Zaqatala iqtisadi rayonunun mövcud imkanlarının nəzərə alınması ilə regionun inkişafı üzrə konkret təkliflərin və tövsiyələrin verilməsidir. Tətbiqi əhəmiyyəti: İşlənilmiş təklif və tövsiyələrdən regionun ayrı-ayrı sahələrinin inkişaf etdirilməsində əməli surətdə istifadə edilə bilər. ƏDƏBİYYAT 1. Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti “Regionların sosial-iqtisadi inkişaf problemləri”, Bakı: ADİU, 2006. 2. “Azərbaycan Respublikasının regionlarının sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı (2004- 2008-ci illər)”. Bakı: 2004. 3. Ağayev E. Şəki-Zaqatala regionunda sosial-iqtisadi inkişafın sürətləndirilməsində bələdiyyələrin rolu. Bakı: 2005. 4. Budaqov B.Ə., Nəbiyev V.N. Alazan-Əyriçay çökəkliyinin landşaftı. Bakı: 1979, 109 s. 5. Xəlilov Ş. Azərbaycanın ekocoğrafi problemləri. Bakı: Nafta-Press, 2006, 106 s. 6. Məmmədov Q., Xəlilov M.Y. Ekologiya, ətraf mühit və insan, Bakı: Elm, 2006, 608 s. 7. Xəlilov M.Y. Bitki örtüyü. Otlaqların vəziyyəti və problemləri. Azərbaycan respublikasının regional coğrafi problemləri. Şəki-Zaqatala iqtisadi rayonu. Bakı: Təknur MMC, 2006, 411 s. 8. Məmmədov T. Gülçülük ensiklopediyası, Bakı: Azərbaycan, 2006, 308 s.. 9. www.stat.gov.az 10. sheki-ih.gov.az РЕЗЮМЕ ТЕКУЩЕЕ СОСТОЯНИЕ И ПЕРСПЕКТИВЫ РАЗВИТИЯ ОТРАСЛЕЙ ПРОМЫШЛЕННОСТИ В РЕГИОНЕ ШЕКИ-ЗАГАТАЛА Алиева Ш.И. Ключевые слова: регион, промышленность, развитие, производство, обработка, предприятие, продукт, производительность. В статье рассматриваются перспективы развития различных отраслей промышленности в регионе Шеки-Закатала с целью увеличения производства сельскохозяйственных продуктов, использования природных богатств и условий региона, развития ненефтяных промышленных областей, а также обрабатывающей промышленности, службы других обьектов инфраструктуры. Были последовательно утверждены: Государственная программа по социально-экономическому развитию регионов Азербайджанской Республики (2004-2008); Государственная программа по социально- экономическому развитию регионов Азербайджанской Республики (2009-2013); Şəki-Zaqatala regionunda sənayenin mövcud vəziyyəti və inkişaf perspektivləri 89 Государственная программа по социально-экономическому развитию регионов Азербай- джанской Республики (2014-2018) годы. SUMMARY THE CURRENT SITUATION AND DEVELOPMENT PERSPECTIVES OF INDUSTRY IN SHEKI-ZAGATALA REGION Aliyeva Sh.I. Key words: region, industrial, development, production, processing, enterprise, product, productivity. The article deals with the prospects of the development of various industrial areas of Shaki- Zakatala. In order to increase the agricultural production the use of natural resources and the situation of the regions the development of non-oil industrial areas, as well as manufacturing. Other infrastructure services have been consistently approved State Program on socio-economic regional development of Azerbaijan Republic in 2004-2008, 2009-2013 and 2014-2018 years. Daxil olma tarixi: İlkin variant 29.10.2015 Son variant 01.06.2016 Əliyeva Ş.İ. 90 UOT 378.2 ALİ MƏKTƏBDƏ GƏLƏCƏK MÜƏLLİM ŞƏXSİYYƏTİNİN FORMALAŞDIRILMASI HÜSEYNOV ŞİKAR ƏLİ OĞLU Sumqayıt Dövlət Universiteti, dosent e-mail: sikar_ huseynli @mail. ru Açar sözlər: ali məktəb, şəxsiyyət, müəllim, formalaşdırmaq Azərbaycan Respublikasının Təhsil Qanunun (2009) dördüncü maddəsində təhsilin əsas məqsədi belə müəyyənləşdirilmişdir: “Azərbaycan dövləti qarşısında öz məsuliyyətini dərk edən, xalqının milli ənənələrinə və demokratik prinsiplərinə, insan huquq və azadlıqlarına hörmət edən, vətənpərvərlik və azərbaycançılıq ideyalarına sadiq olan, mustəqil və yaradıcı düşünən vətəndaş və şəxsiyyət yetişdirmək; milli-mənəvi və ümumbəşəri dəyərləri qoruyan və inkişaf etdirən, geniş dünyagörüşünə malik olan, təşəbbüs və yenilikləri qiymətləndirməyi bacaran, nəzəri və praktik biliklərə yiyələnən, müasir təfəkkürlü və rəqabət qabiliyyətli mütəxəssis kadrları hazırlamaq” [1, s. 11]. Bu baxımından müəllim hazırlayan ali pedaqoji təmayüllü təhsil ocaqlarının qarşısında mühüm vəzifələr durur. Ali tədris müəssisələrində hazırlanan gələcək müəllimlərin pedaqoji peşə hazırlığında, onların şəxsiyyət kimi formalaşması ən prioritet sahələrdən biridir, çünki bütün sahələrdə olduğu kimi, pedaqoji sahədə də insan amili həlledici rol oynayır və müəllim ilk növbədə – öz şəxsiyyəti, öz nümunəsi ilə tərbiyə edir. Müəllim şəxsiyyətinin göstəriciləri, aşıladığı keyfiyyətlər isə olduqca çoxcəhətli və genişdir. Tələbələr müəllimin, elmi-pedaqoji, metodiki, peşəkarlıq keyfiyyətlərindən, qabiliyyətlərindən daha çox onun insani keyfiyyətlərinə, humanizminə. xeyirxahlığına, əxlaqı simasına, obyektivliyinə, ədalətliliyinə, tələbəyə göstərdiyi hörmət və qayğıya, onlara şəxsiyyət kimi yanaşmasına, şərəf və ləyaqətlərinə hörmətə daha çox üstünlük verir və qiymətləndirirlər. Yüksək əxlaqi-mənəvi keyfiyyətlərə malik olan müəllimi tələbələr çox sevir, onlara hörmətlə yanaşır, onun tədris etdiyi fənni yaxşı oxuyur, müəllimə qarşı diqqətli olurlar. Bu cür müəllimin tələbə yanında hörməti və nüfuzu da yüksək olur. Qədim dövrün əxlaq Peyğəmbəri sayılan Sokratdan soruşurlar: “İnsanda ən çox nəyi qiymətləndirirsən?” O demişdi:” İnsaniyyəti”. “Bəs insaniyyət deyəndə nəyi başa düşürsən?” sualına o, insana layiq keyfiyyətləri - cavabını vermişdir. Bir gəncin dahi Nizami Gəncəviyə “Ayın işığı, gülün ətri var. Bəs insanın nəyi var?” sualına o, insanlığı, xeyirxahlığı cavabını vermişdir. Pedaqogika elminin yaradıcısı Y.A.Komenski əbəs yerə məktəbi humanizm emalatxanası adlandırmamışdır. Böyük rus yazıçısı və pedaqoqu L.N.Tolstoy isə qeyd edirdi ki, əgər müəllim yalnız işini sevirsə, o yaxşı müəllim olacaqdır. Əgər müəllim ata-anası kimi yalnız uşaqları sevirsə, o əvvəlkindən də yaxşı müəllim olacaqdır, əgər müəllim həm peşəsini, həm də şagirdləri sevirsə o müəllim əsl müəllimdir. Göründüyü kimi, tarixin bütün dövrlərində insan amili, təhsilin, tərbiyənin səviyyəsi və müəllim hazırlığı, müəllim peşəsinə verilən tələblər mütəffəkirləri düşündürmüş, istər Şərq, istərsə də Qərb pedaqogikasında müəllim nüfuzu, mədəniyyəti, xeyirxahlıq, əxlaqi-etik davranış normaları ilə seçilmişdi. Bu baxımından hər bir tələbənin gələcək müəllim kimi, bir şəxsiyyət kimi formlaşaması ali pedaqoji məktəblərin üzərinə böyük məsuliyyət qoyur. Auditoriyalarda tələbənin qazandığı elmi biliklərlə peşəkar, öz işini sevən müəllim hazırlamaq mümkün deyil. Hər bir təhsil müəssisəsi tələbələrin əxlaq-mənəvi cəhətədən şəxsiyyət kimi formalaşmasında mühüm rol oynamalıdır. Bunun üçün gələcək müəllimin şəxsiyyət göstəriciləri müəyyənləşdirilməlidir. Bu göstəricilər belə qruplaşdırmaq olar: Sumqayıt Dövlət Universiteti – “ELMİ XƏBƏRLƏR”– Sosial və humanitar elmlər bölməsi Cild 12 № 2 2016 Yüklə 5,03 Kb. Dostları ilə paylaş:
|