Uot 81. 373. 47 BƏDİİ ƏSƏRLƏRİn diLİNDƏ DİalektizmləRİn yeri VƏ MÖvqeyi
Yüklə 5,03 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- РЕЗЮМЕ АГРАРНО-ПРОМЫШЛЕННЫЙ КОМПЛЕКС АПШЕРОНСКОГО ЭКОНОМИЧЕСКОГО РАЙОНА Абдуллаева З.Г., Велиев А.Дж. Ключевые слова
- Açar sözlər
- “ELMİ XƏBƏRLƏR”
- Sənayedə məhsul istehsalının artım tempi (min manatla)
83 РЕЗЮМЕ АГРАРНО-ПРОМЫШЛЕННЫЙ КОМПЛЕКС АПШЕРОНСКОГО ЭКОНОМИЧЕСКОГО РАЙОНА Абдуллаева З.Г., Велиев А.Дж. Ключевые слова: Апшеронский экономико-географический район, производство химических средств, сухой субтропический климат, аграрно- промышленный комплекс, сельское хозяство, экономический район, интеграция В статье отражены сведения об особенностях аграрно-промышленного комплекса Апшеронского района. Под воздействием рыночной экономики в территориальной структуре сельского хозяйства постоянно происходят изменения. Экономико-хозяйственные показатели потенциальных возможностей экономического района определили некоторые аграрно-промышленные интеграции. SUMMARY AQRO-INDUSTRIAL COMPLEX OF ABSHERON ECONOMIC REGION Abdullayeva Z.H., Valiyev A.J. Key words: Absheron economic and geographic area, the production of chemicals, dry subtropical climate, agro-industrial complex, agriculture, economic region, integration The article contins his specific features of Absheron economic regions agricultural complex. Under the influence of the market economy, the country is going to the constant changes in the structure branch and territorial of agriculture. The economic potential of the region, and economic indicators identified in some agro-industrial integration. Daxil olma tarixi: İlkin variant 22.10.2015 Son variant 01.06.2016 Abdullayeva Z.H., Vəliyev A.C. 84 UOT.334.744 ŞƏKİ-ZAQATALA REGİONUNDA SƏNAYENİN MÖVCUD VƏZİYYƏTİ VƏ İNKİŞAF PERSPEKTİVLƏRİ ƏLİYEVA ŞÖHRƏT İZZƏT qızı Sumqayıt Dövlət Universiteti, assistent e-mail: systems05@mail.ru Açar sözlər: region, sənaye, inkişaf, istehsal, emal, müəssisə, məhsul, məhsuldarlıq Regionların sərvətlərindən və təbii şəraitindən səmərəli istifadə etməklə kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalını artırmaq, qeyri-neft sənaye sahələrinin, o cümlədən emal sənayesinin, xidmət və digər infrastruktur obyektlərinin inkişaf etdirmək məqsədilə ardıcıl olaraq “Azərbaycan Respublikası regionlarının sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı (2004-2008-ci illər)", "Azərbaycan Respublikası regionlarının 2009-2013-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı" və “Azərbaycan Respublikası regionlarının 2014-2018-ci illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı” təsdiq edilmişdir. Məhz regionların hərtərəfli inkişafı sahəsində 2004-cü ildən başlanılmış bu məqsədyönlü siyasətin nəticəsi olaraq regionlar özünün yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoymuşdur. Sənaye sahəsinin inkişafı üçün regionlardakı mövcud sənaye müəssiəslərinin fəaliyyətinin bərpası və yenidənqurulması, yeni müəssisələrin yaradılması vacibdir. Bu baxımdan Şəki-Zaqatala regionunda kənd təsərrüfatı məhsullarının emalı müəssiəsələrinin bərpası və ixrac potensialının artırılması xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Yerli ehtiyatlardan səmərəli istifadə hesabına sənayenin inkişafına xüsusi diqqətin cəlbi, öz növbəsində kənd təsərrüfatının inkişafına da zəmin yaradacaqdır. Şəki-Zaqatala regionu böyük təbii-iqtisadi sərvətlərə malikdir. Bu region altı iri kənd təsərrüfatı rayonunu: Balakən, Qax, Qəbələ, Oğuz, Zaqatala və Şəkini əhatə edir. Region respublikamızın şimal-qərbində – Böyük Qafqaz dağlarının cənub yamacında yerləşir. Regionun ümumi sahəsi 8,96 min km 2 olmaqla respublikamızın ərazisinin 10.3 faizini təşkil edir. Şəki-Zaqatala regionunda sənaye zəif və əsasən, birtərəfli inkişaf etmişdir. Onun payına ümumi respublika sənaye məhsulunun 3%-dən bir qədər çoxu düşür. Sənayenin tərkibi demək olar ki, yeyinti və yüngül sənayedən ibarətdir. Bu sənaye müəssisələri, əsasən, yerli kənd təsərrüfatı xammalını emal edir. Sənaye komplekslərinin əsasını meyvə-tərəvəz konservləri məhsulları və mineral süfrə suları istehsalı, quşçuluq məhsulları, tikinti məmulatları, pivə və şərab, un və un məmulatları istehsalı, süd məhsulları istehsalı, fındıq, tütün, gül yağı emalı, çay istehsalı və s. təşkil edir. 2015-ci ildə regionda sənaye müəssisələri, fərdi sahibkarlar və ev təsərrüfatları tərəfindən 109773,8 min manatlıq sənaye məhsulu istehsal edilmişdir ki, bu da əsas sahələr üzrə məhsul buraxılışının 10%-ni təşkil edir. Sənaye məhsulunun həcmində qeyri-dövlət sektorunun xüsusi çəkisi 61% təşkil etmişdir [9]. Son 2011-2015-ci illərdə Şəki-Zaqatala regionunda sənaye sahəsində istehsal olunan məhsul həcminin dinamikası aşağıdakı diaqramda göstərilmişdir. Sumqayıt Dövlət Universiteti – “ELMİ XƏBƏRLƏR”– Sosial və humanitar elmlər bölməsi Cild 12 № 2 2016 85 Sənaye sahəsində çalışan işçilərin sayı 4124 nəfər, bir işçiyə düşən orta aylıq əmək haqqı isə 338,3 manat təşkil etmişdir [9]. Diaqramdan göründüyü kimi, sənayedə artım müşahidə edilməkdədir ki, bunun da əsas hissəsi yeni yaradılmış müəssisələrin payına düşür. Belə ki, bir tərəfdən kənd təsərrüfatının inkişafı, digər tərəfdən regionda infrastruktur təminatının yaxşılaşdırılması son illərdə ərzaq məhsullarının istehsalı sahəsində yeni müəssisələrin yaradılmasına təkan vermişdir. Cədvəl 1. Şəki-Zaqatala iqtisadi rayonu üzrə sənaye sahəsinin əsas göstəriciləri Göstəricinin adı 2005 2010 2011 2012 2013 2014 Fəaliyyət göstərən müəssisələrin sayı cəmi, vahid 106 115 107 113 113 116 Sənaye məhsulunun (işlərin,xidmətlərin) həcmi (müvafiq ilin qüvvədə olan faktiki qiymətləri ilə), min manat 21006 60166 75686 75735 74835 87246 Sənaye məhsulunun (işlərin, xidmətlərin) həcmi, əvvəlki ilə nisbətən, faizlə (müqayisəli qiymətlərlə) 190,5 113,3 115,7 101,7 100,0 118,1 Sənaye məhsulunun həcmində qeyri - dövlət sektorunun xüsusi çəkisi, faizlə 34,0 66,3 62,5 58,5 61,0 67,5 İstehsal edilmiş hazır məhsulun ilin axırına qalığı, min manat 3077 6045 8829 12279 13084 12512 İşçilərin orta siyahı sayı - cəmi, nəfər 4462 4688 4556 4992 5348 534,5 İşçilərin orta aylıq əmək haqqı, manat 65,1 194,0 239,5 276,7 305,1 305,2 Sənaye-istehsal əsas fondlarının mövcudluğu (ilin axırına; balans qiymətləri ilə), mlyn. manat 66,0 344,1 262,6 293,2 317,9 317,3 74271,7 76869,9 82538,2 85337,8 109773,8 2011-ci il 2012--ci il 2013-cü il 2014-cü il 2015-ci il Sənayedə məhsul istehsalının artım tempi (min manatla) Əliyeva Ş.İ. Yüklə 5,03 Kb. Dostları ilə paylaş:
|