Sünnəyə münasibətimiz necə olmalıdır?
Yüklə 1,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
85 Әhmәd ibn әbu әl-Hәvavi deyib: “Kim Sünnәyә uyma- dan bir әmәl işlәyәrsә, etdiyi puça çıxar” 1 . Demәli, fәqihlәr kimi, mәnәviyyat mürәbbilәri vә dәvәt- çilәr dә Sünnәyә möhtacdırlar. Peyğәmbәrin sünnәsindә daş qәlblәri yumşaldacaq, yat- mış qeyrәtlәri oyadacaq, qafil ağılları xәbәrdar edәcәk nurlu tә- limatlar, tutarlı dәlillәr, saysız hikmәtlәr, mәnalı kәlamlar, tә- sirli öyüdlәr, ibrәtamiz mәsәllәr, mәqsәdyönlü hekayәlәr, müx- tәlif әmr vә qadağalar, axirәt mükafatı ilә müjdәlәmә (vəd) vә axirәt cәzası ilә hәdәlәmә (vəid), rәğbәtlәndirmә vә qorxutma vardır. Sünnә insanın ağlına, qәlbinә, vicdanına müraciәtdә Qu- ranın göstәrişlәrindәn kәnara çıxmır. Sünnә hәrtәrәfli müsәlman şәxsiyyәtinin formalaşması- na kömәk edir. O, insana iti ağıl, tәmiz qәlb, sarsılmaz әzm, qüvvәtli bәdәn bәxş edir. Müvәffәqiyyәtli dәvәtçi vә mәnәviyyat mürәbbilәri üçün Sünnә kitabları tükәnmәz sәrvәtdir. Onlar bu kitablardan azu- qәlәrini toplayar, tuluqlarını doldurarlar. Dәvәt vә mәnәvi tәr- biyә üçün әsas mәhsul Quranla yanaşı, hәm dә Sünnәdәn tәda- rük edilir. Hәr şeydәn qabaq dәvәtçilәr İmam Buxari vә İmam Müslimin eyniadlı “Came әs-Sәhih” (Sәhih hәdislәri toplayan kitab) hәdis toplularından istifadә etmәlidirlәr. Çünki bu ki- tabların mötәbәrliyi ümmәtin nәzәrindә yekdilliklә qәbul olu- nub. Onlardakı cüzi sayda hәdislәr tәnqid edilib ki, bu da әk- sәrәn formal vә texniki mәsәlәlәrlә әlaqәlidir. Habelә, dәvәtçilәr: 1. Dörd “Sünәn” (hәdislәr) kitabından (bunlara Әbu Da- vudun “Sünәn Әbu Davud” (Әbu Davudun “Hәdislәr” kitabı), 1 İbn Qәyyim. Mәdaric әs-Salikin, cild II, sәh. 464-465. Habelә, bax: Yusif әl- Qәrdavi. Sünnәnin öyrәnilmәsinә giriş, sәh. 63-66. 86 İbn Macәnin “Sünәn İbn Macә” (İbn Macәnin “Hәdislәr” ki- tabı), Nәsainin “Sünәn әn-Nәsai” (Nәsainin “Hәdislәr” kitabı) vә Tirmizinin “Sünәn әt-Tirmizi” (Tirmizinin “Hәdislәr” kitabı) kitabları daxildir); 2. İmam Malikin “Müvәtta” (Asanlaşdırılmış hәdislәr); 3. İmam Әhmәdin “Müsnәd” (İstinad olunan hәdislәr); 4. Dariminin “Sünәn әd-Darimi” (Dariminin “Hәdislәr” kitabı); 5. İbn Xüzeymәnin “Sәhih”; 6. Hakimin “әl-Müstәdrәk”; 7. İbn Hibbanın “Sәhih” (sәhih hәdislәr); 8. Әbu Yә`la vә Bәzzarın eyniadlı “Müsnәd”; 9. Tәbәraninin “әl-Möcәm әl-Kәbir”, әl-Möcәm әs-Sәğir” vә “әl-Möcәm әl-Övsәt” (Böyük, orta vә kiçik izahlı lüğәtlәr); 10. Beyhәqinin “Şüәb әl-İman” (İmanın dәrәcәlәri) vә di- gәr kitablardan istifadә etmәlidirlәr. Hәdis hafizlәri vә tәnqid- çilәri bu mәnbәlәrdәki hәdislәrin sәhih vә ya “hәsәn” olduğunu bildirmişlәr. Dәvәtçilәr bir çox xәtib vә mürşidin sәrmayәsinә çevril- miş – çox tәәssüf! – uydurma (mövzu) vә “münkәr” (“zәif” hә- dis növlәrindәndir) hәdislәrә bel bağlamamalıdırlar. Allahın lütfüdür ki, bir sıra әsas hәdis kitabları tәdqiq edilәrәk nәşr olunub. Mәsәlәn: - İmam Malikin “Müvәtta”, İmam Müslimin “Came әs- Sәhih”, İbn Macәnin “Sünәn” hәdis kitabları mәrhum alim Mә- hәmmәd Fuad Әbdülbaqi tәrәfindәn araşdırılaraq rәqәmlәn- miş, fehristlәri (kataloq göstәricisi) çıxarılaraq yenidәn çap edil- mişdir; - Әbu Davud vә Tirmizinin eyniadlı “Sünәn” hәdis ki- tabları qardaşımız, professor İzzәt Übeyd әd-Dәas tәrәfindәn araşdırılaraq rәqәmlәnmiş, fehristlәri (kataloq göstәricisi) çıxa- rılaraq yenidәn çapa verilmişdir; 87 - Böyük alim Şeyx Әbdülfәttah әbu Qüddә (Allah rәhmәt etsin!) Nәsainin “Sünәn” kitabını xüsusi şәkildә araşdırmış, onu hәdis sözlәrinin soraq kitabına – fehristә uyğun olaraq rәqәmlә- mişdir. Tәqdirәlayiq әn böyük iş isә bu vә ya digәr kitabdakı hә- dislәrin istinad vә sәhihliyini yenidәn müәyyәnlәşdirmәkdir, hәdislәrin dәrәcәlәrini göstәrib sәhihini “zәif”indәn fәrqlәndir- mәkdir. Belә ki: - Hәdisşünas alim Şeyx Nasirәddin әl-Әlbani bu sahәdә böyük işlәr görmüşdür. Belә ki, onun “Sәhih İbn Macә” “Sәhih әt-Tirmizi” vә “Sәhih әn-Nәsai” adlı tәdqiqatları artıq çap olu- nub. O, sözügedәn hәdis alimlәrinin kitablarındakı bütün hә- dislәrin istinad vә sәhihliklәrini yenidәn araşdırmışdır. Şeyx Әlbaninin “Sәhih Әbu Davud” kitabı da çap edilmәk üzrәdir 1 . - Şeyx Şüeyb әl-Әrnaut da “Sәhih İbn Hibban” adlı tәd- qiqat işini artıq başa çatdırıb 2 . - “Sәhih İbn Xüzeymә” kitabı da işıq üzü görüb. Kitabı professor Mәhәmmәd Mustafa әl-Әzәmi tәdqiq edib. Şeyx Әl- bani dә ondakı hәdislәrin istinad vә sәhihliklәrini yenidәn araş- dırıb. - İmam Әhmәdin “Müsnәd” kitabı böyük alim Әhmәd Mәhәmmәd Şakir tәrәfindәn araşdırılıb, ondakı hәdislәrin isti- nad vә sәhihliklәri yenidәn öyrәnilib. Әllamә Şakir öz tәdqiqa- tını on beş cilddә çap etdirib ki, bu da orijinal mәnbәnin üçdә birinin tәdqiqi demәkdir. Ondan qabaq isә Şeyx Әhmәd Әbdür- rәhman әl-Bәnna sözügedәn kitabı mövzularına uyğun tәrtib etmiş, ondakı hәdislәrin istinad vә sәhihliklәrini yenidәn müәy- yәnlәşdirmiş, şәrhlәrlә birlikdә iyirmi üç cilddә nәşr etdirmişdi. 1 Bu tәdqiqat artıq işıq üzü görüb. Bu tәdqiqatlar Beyrutdakı “әl-Mәktәb әl- İslami” nәşriyyatında vә Körfәz Dövlәtlәri Tәlim-tәrbiyә Әrәb Ofisindә çap olunub. Bütün bu araşdırmaların ayrıca kitab halında çap edilmәsi necә dә yaxşı olardı. 2 Beyrutdakı “әr-Risalә” mәtbәәsindә çap olunub. Yüklə 1,41 Mb. Dostları ilə paylaş:
|