Spektroskopiya

8.9. Fotometrik metodun həssaslığı və dəqiqliyi 

Hər hansı bir 

analitik reaksiyanın həssaslığı həmin reaksiya ilə tapıla bilən ən az maddə miqdarı ilə 

ölçülür.

 Fotometrik analiz metodlarının həssaslığı kifayət qədər yüksəkdir. Fotometrik analizdə təyin edi-

lən elementin minimum qatılığını aşağıdakı asılılıqla hesablamaq olar. 

                                                                  (11) 

 

Əgər A

min

=0,01; l=1 sm,  =10

3 

olarsa,  

 

Onda   

l

A

C







min

min



---

Səh. 

19

 

 

 

 

Hesablamadan alınan  

C

min

 qiyməti ən yüksək həssaslıq deyldir. Çünki,   bir çox birləşmələrdə 10

3

 

deyil, 10

4

 və ya 10

5

 olur. Beləliklə, molyar şıqudma əmsalı müəyyən dərəcədə  metodun əsas xarakteris-

tikası olub, həssaslığını göstərir.  Belə hesab edilir ki, 



< 2000 olduqda fotometrik reaksiyalar az həssas, 



= 2000-6000 olduqda orta həssas, 



> 6000 olduqda yüksək həssas olur. 

 

Metodun  həssaslığını  molyar  işıqudma  əmsalı  ilə  ifadə  etmək  o  zaman  düzgün  olar  ki,  komplek-

səmələgəlmə  faizi  98-100%  olsun.  Komplekəmələgəlmə  faizi  bundan  az  olduqda  həssaslığı  dərəcəli 

qrafikin bucağı ilə ifadə etmək məsləhət görülür.  

 

Nisbi  və  mütləq  həssaslıq  fərqləndirilir. 

Mütləq  həssaslıq

  tapılan  minimum  miqdarla  xarakterizə 

olunub, kütlə vahidləri ilə, məsələn mikroqramlarla ifadə olunur. 

Nisbi həssaslıq

  durulaşdırma həddi  ilə 

xarakterizə olunur və təyin olunan ionun qatılığı və ya müəyyən həcmdəki kütlə miqdarı ilə ölçülür. 

 

Sendelə görə həssaslıq

 (mkq/sm

2

) 

)

12

(

 

          

          

          

          

          

10

10

0

1

 

min

3

3

6

min

A

C

A

C

H











 

10

-3

-  litrdən  millilitrə,  10

-6

-  qramdan  mikroqrama,  A  (atom  kütləsi  və  ya  molekul  kütləsi)  isə  kütlə 

vahidlərinə keçmək üçündür.  

Götürülən nümunə çəkisinə

 görə həssaslıq (%) 

)

13

(

  

          

          

          

          

          

100

%

min













p

l

V

A

A

H



 

 

Əksər hallarda A

min

 =0,05 qəbul edilir. Onda  

)

14

(

         

          

          

          

          

          

5

%

p

l

V

A

H













 

p-

 analiz edilən materialın nümunə çəkisidir. 

Fotometrik reaksiyanın həssaslığının aşağı həddi 10

-6

-10

-7

 M qatılıq ,0,05-0,005 mkq/ml, yaxud 0,1-

1mkq olur. Fotometrik reaksiyanın həssaslığı reagentin seçilməsindən və reaksiyanın şəraitindən asılıdır. 

Reaksiyanın  həssaslığını  müxtəlif  metodlarla-məsələn,  nümunə  çəkisini,  küvetin  qalınlığını,  analiz  üçün 

götürülən məhlulun həcmini artırmaqla və s. artırmaq olar.Metodun həssaslığı isə metodun seçilməsindən, 

kənar ionların ayrılmasından və s. asılıdır. 

Fotometrik metodların 

dəqiqliyi

 

fotometrik reaksiyaların fərdi xüssiyyətlərindən, tətbiq olunan ciha-

zın xarakteristikasından və başqa faktorlardan asılıdır. Fotometrik metodlarda nisbi xəta 1-2 % təşkil edir.