Spektroskopiya

foto-metrik reaksiya

 deyilir. 

Çox vaxt təyin olunan element müxtəlif üzvi reagentlər vasitəsilə rəngli birləşməyə keçirilir. Rəngli bir-

ləşmənin alinması üçün müəyyən reagent seçildikdən sonra reaksiyanın getmə şəraiti tədqiq edilir. Bunun 

üçün  rəngli  birləşmənin  alındığı  pH  intervalı,  reak-tiv-lərin  artığının,  vaxtın,  temperaturun,  durulaş-

dırmanın  təsiri,  fotometrlənən  məhlulun  hazır-lan-ması  üçün  reaktivlərin  əlavə  edilmə  ardıcıllığı,  təyin 

ediləcək maddənin minimal və maksimal təyin olunan həddi öyrənilir.  

Məhlulda bir növ işıqudan maddə olduqda onun müxtəlif qatılıqlı məıhlullarının optik sıxlığı müxtə-

lif dalğa uzunluğunda ölçülür. Sonra optik sıxlığın (A) dalğa uzunluğundan (λ) asılılıq qrafikini qurulurr. 

Əgər  eyni  rəngli birləşmənin  müxtəlif qatılıqlı məhlullarının maksimal  işıq udduğu dalğa uzunluğu ey-

nidirsə, bu rəngli birləşmənin işıqudmanın əsas qanununa tabe olduğunu göstərir. 

 

 

Optik sıxlığın maksimal  qiymətinə (A

max

), reaktiv rəngli olduqda isə rəngli birləşmənin optik sıxlığı 

ilə reaktivin optik sıxlığı fərqinin (



A

max

) maksimal qiymətinə uyğun gələn dalğa uzun-luğu tapılır. Bun-

dan  sonrakı  tədqiqatları  aparmaq  üçün  optik  sıxlıq  həmişə  həmin  dalğa  uzunlu-ğunda  ölçülür.  Optik 

---

Səh. 

15

 

 

sıxlığın  birləşmənin  maksimum  işıq  udduğu  dalğa  uzunluğunda  ölçülməsi  reaksiyanı  daha  həssas  edir. 

Məhlulda bir neçə işıqudan rəngli birləşmə olduqda analitik dalğa uzunluğunun seçilməsi xeyli çətinləşir. 

 

Optik sıxlığın ölçülməsində istifadə olunan fotometrik cihazlarda buraxılma əmsalının bütün ölçmə-

lərindəki  qiymətlərdə  adətən  sabit  xəta  (



T)  olur.  Optik  sıxlığın  bütün  dəyişmələrində 



A  xətası  isə 

qeyri-bərabər olur. Ona görə də bir sıra hallarda optik sıxlıqdan deyil, buraxılma  əmsalından istifadə et-

mək daha əlverişlidir. 

1-ci şəkildən

 göründüyü kimi, işıqburaxmanın eyni müt-ləq xətasında (



T) təyin 

edilən  maddənin  qatlığının  mütləq  xətası  (



C)  məhlulun  qatılığı  art-dıqca  artır. 



T

2

= 



T

1

  ol-duqda 

belə 



C

2

>



C

1

  olur.  Məhlulun  qatılığı  (C)  artdıqca 

C

C



  nisbi  xətası  azalır.



C mütləq xətası artdıqca 

artır. Şəkildən göründüyü kimi nisbi xəta T-nin çox az və çox yüksək qiymətlərində artır. Lakin 

T

-nin orta 

qiymətlərində əyri minimumdan keçir.