Spektroskopiya

 

Şəkil 1. 

T-nin qatılıqdan asılılığı 

 

İşıqburaxma  əmsalının  hansı  qiymətində  nisbi  xətanın  (

C

C



  )  minimum  qiymətə  malik  olduğu-nu 

çox da mürəkkəb olmayan riyazi təhlil nəticəsində müəyyən etmək olur.

 

-

lgT=A=εlC

 olduğundan  

)

1

(

      

          

          

          

          

lg

l

T

C









 

Tənliyi diferensialladıqda, alırıq ki,  

dC

=

)

2

(

        

          

3

,

2

l

T

dT







 

Sonuncu tənlikləri birləşdirdikdə 

T

T

dT

T

T

l

l

dT

C

dC

ln

lg

3

,

2

















 

Yaxud da 

)

3

(

          

          

ln

T

T

T

C

C







 

Qeydə  alınmış 

ΔT

  qiymətlərində  T-yə  müxtəlif  qiymətlər  verməklə  sonuncu  tənlikdən  istifadə 

etməklə, T-nin qiymətinin 0-1intervalında nisbi xətanı hesablamaq olar (

şəkil 2

). 

Şəkildən göründüyü kimi nisbi xəta T-nin çox az və çox yüksək qiymətlərində artır. Lakin 

T

-nin orta 

qiymətlərində  əyri  minimumdan  keçir.  Sonuncu  tənlikdə 

ΔT

=  const  qəbul  edib,  onu  T-yə  görə  diferen-

sialladıqda və sıfra bərabərləşdirdikdə alırıq: 

            

lnT

+1=0. 

Buradan 

lnT

=2,3 lgT=-1; -lgT=A=0,435. Optik sıxlığın bu qiymətində ölçmələr daha dəqiq olur. 

Burada  bir  çox  xəta  mənbələri,  o  cümlədən  cihazın  sıfır  və  tam  buraxılma  vəziyyətinə  gətirilməsi 

zamanı xətalar nəzərə alınmamış-dır. 

1963-cü ildə Komar və Samoylov

 

müəyyən etdilər ki, normal optik 

sıxlıq həmişə 0,435-dən yüksək olub, 0,6....0,7 və daha çox olur.  Hesablamalar və təcrübələr göstərir ki, 

optik sıxlığın 0,03 ≥ A ≥2,0 qiymətlərində fotometrik tədqiqat böyük xətaya malik olur. İntensiv rəngli 

məhlulların analizində diferensial fotometriya me-todlarından istifadə daha effektli olur. 

---

Səh. 

16

 

 

Buqer-Lambert-Ber  qanununun  tənliyindən  görünür  ki,  şüaudan  məhlul  təbəqəsinin  qalınlığı  böyük 

olduqca,  optik  sıxlıq  da  böyük  olur.  Bununla  əlaqədar  bütün  başqa  şəraitlər  eyni  olduqda  həssaslıq  da 

böyük olur. Bu nöqteyi-nəzərdən yanaşdıqda böyük həcmli işıqudan təbəqəyə malik küvetlərdən istifadə 

olun-ması  maraqlıdır.  Rəngli  məhlularla  işlədikdə  böyük  həcmli  küvetlərdən  istifadə  etdikdə  şüanın 

səpələnməsi nəticəsində itki artır. Ona görə də udma təbəqəsinin qalınlığı 5 sm- dən böyük olan küvetlər 

fotometrik analizdə istifadə olunmur və belə küvətlər hazırlanmır.