|
So’zlarning borliqdagi ma’lum narsa, belgi-xususiyat, harakat-holatlarni bildirishiBir so’z turkumi doirasida yuz beradigan omonim(shakldosh)so’zlarLeksikologiya (2)Bir so’z turkumi doirasida yuz beradigan omonim(shakldosh)so’zlar:
sir ,bog’pand,
chopmoq, qoplamoq, kadr, karam, chang, kuya, zang, oy, mushak, oy, davlat, dog’,
to’r,un, asar, bahr, bo’lmoq, qovoq, dasta zang, son, suzmoq.
Har xil so’z turkumi doirasida yuz beradigan omonimlar:
soz,qo’y,ot,
tush, tom, tur,
ol, yoz, tuman, kech kul, osh, ,yot, toy, yoq, yoy, tort, burun, to’q, qirq, och, muzlar, uy,
yosh, tup, yara, shim, tor, taxt, et, , kuy, kez
40-bet
O’zaro bir turkum doirasidagi omonim so’zlarga grammatik qo’shimchalar
qo’shilganda, omonimlik hodisasi saqlanadi: suz+di- sigir suzdi, suvda suzdi, ovqatni
suzdi. O’zaro har xil turkum doirasidagi omonimlarga grammatik qo’shimchalar
qo’shilganda omonimlik yo’qoladi: soz-sozroq, sozni. Omonim so’zlar ma’nolarining
farqini 1.Gapdagi boshqa so’zlar bilan bog’lash orqali; 2.so’z urg’usi orqali; 3.grammatik
qo’shimchalar qo’shish orqali aniqlash mumkin: olma,
ko’zlar suzma ,qo’llar.
Omonim va ko’p ma’noli so’zlarning farqi:1)Ko’p ma’noli so’zning ma’nolari orasida
bog’lanish bor;omonim so’zlarning ma’nolari o’rtasida bog’liqlik yoq.
2)Omonim so’zlar deganda ikki va undan ortiq so’zlar tushuniladi,ko’p ma’noli so’z
deganda bitta so’zning har xil ma;nolari ko’zda tutiladi. Umumiy tomoni: omonimlar va
ko’p ma’noli so’zlar kontekstda bitta ma’noni anglatadi.
Paronimlar
deb Faqat bir tovushi bilan farqlanadigan, lekin bir xil talaffuz qilinadigan
so’zlarga paronimlar deyiladi aytilishi bir-biriga yaqin so’zlarga aytiladi. Fonetik tuzilishi
boshqa-boshqa, talaffuzda o’xshash,yaqin bo’lib qolgan so’zlarga aytiladi: Faqat bir
tovushi bilan farqlanuvchi, lekin bir xil talaffuz qilinadigan so’zlarga paronimlar
deyiladi: borlik-borliq; diplomat-diplomant; yuvindi-yuvundi; quyilmoq-quyulmoq;
suyilmoq-suyulmoq; yoriq-yorug’; artish-archish; tarif-ta’rif; qism-qisim; bot-bod;
bo’shlik-bo’shliq; otalik-otaliq; kompaniya-kampaniya; asr-asir; yondosh-yondash; afzal-
abzal; amr-amir;dara-darra; qurut-qurit; azm-asim; ta’na-tana; ta’qib-taqib; ganch-ganj;
ma’tal-matal;tal’at-talat; bahzur-bazo’r; adl-adil;raso-rosa;ahl-ahil; jodi-jodu;daho-daha;
falak-palak; faqir-paqir; sof-sop; tuf-tup; to’fon-to’pon; mart-mard; qatiq-qattiq; kift-kaft;
dara-darz;-barmoq-bormoq; qarmoq-qormoq; da’vo-davo; sa’va-sava; yod-yot; xalos-
xolos; sud-sut;urish-urush; daha- daho, devon- dovon. Paronimlar bilan bog’liq xatolar:
Beshasirkim, nazmiy saroyni Titratadizanjirband bir sher. Sanat saroyi. Chop yoni bilan
turdi. Urish, noming o’chsin jahonda.
Dostları ilə paylaş: |
|
|