643
N A D İ R Ş A H Ə F Ş A R
şöhrətim hər yana yayılmışdı, külli-aləm məni fa-
teh kimi tanıyırdı. Ucu-bucağı görünməyən bir ölkə
mənim imperiyamın, mənim qılıncımın itaəti altına
düşmüşdü... Onda tale məni ölümdən xilas etsə də,
düşmən yenə sui-qəsd niyyətindən əl-çəkmədi... 6
ildir ki, mən hər gün o anın təkrar olacağı məqamı
gözləyirəm. Qiyamlar da bu sui-qəsdin bir qanadı-
dır... Keşiş Bazenə de ki, hər dava-dərmanını götürüb
yola hazırlaşsın!..
Nadir şah bütün əyanları, hərəmxanası, şəxsi
mühafizə alayı, əfqan süvarilərindən ibarət dörd min
nəfərlik qoşunu ilə bərabər Qoçan yolunu dincələ-
dincələ, istirahət edə-edə getsə də, qardaşı oğlunun
azğınlığı bütün rahatlığını əlindən almışdı.
Nadir şah bu yürüşə böyük topları götürməmişdi.
Yalnız zənburəklərlə silahlanan dəstələr özbəklər,
türkmənlər və əfqanlardan ibarət idi. Zənburəklərin
atəş məsafəsi az olsa da, gurultusu qarşı tərəfdə va-
himə yaradırdı. Atəş açılarkən dəvələr yerə dizləri
üstə yatırdılar. Dəvələrin sağ tərəfinə zənburəkin fiti-
li, sol tərəfinə barıtla mərmilər asılmışdı.
Nadir şahın qoşunu Qoçana yaxınlaşan kimi, bir
dəstə qiyamçı kürd Xabuşan qalasına sığınıb, mü-
qavimət göstərmək üçün tədarük gördü. Bir dəstə
kürd isə qorxub, Aladağa qaçdı.
Nadir şah düşərgəsini Xabuşandan iki fərsəxlik
məsafədə – Fəthabad yaxınlığındakı təpədə qurdur-
du. İlk baxışdan yürüş uğurlu alınsa da, burada qur-
duğu düşərgənin onun hakimiyyəti dövründə son
düşərgə olduğunu heç kim ağlına gətirməzdi.
644
S O N U N C U FAT E H
Keşiş Bazen son dəfə onu müayinə edəndə, göz-
lərinin içində qırmızı şiş görüb:
– Bu yuxusuzluğun əlamətidir, əlahəzrət! – dedi.
– Sən əcnəbisən, mən yerli təbiblərə inanmıram.
Çoxlu məvacib verirəm sənə, mənə həqiqəti de!
Eşitmişəm ki, gözlərimin alacalanmasını qani çən liyi-
min əlaməti sayırlar...
– Siz istirahət etməlisiniz...
– Əbədi istirahətə vaxt var hələ!
– Kitablarda hiss və duyğular aləmi deyilən bir
söhbət var. Bəzən insan nədənsə narahat olur, nəsə
baş verəcəyini hiss edir. Buna hələ elmə məlum olma-
yan altıncı duyğu deyirlər...
– Bəlkə sənin dediyin o altıncı duyğu sonuncu
ümid dir?
– Şahların ümid yerı güvənə biləcəyi adamların
sayı qədərdir!
– Mənim şöhrət zirvəsinə yolum buradan başla-
yıb, elə bilirəm ki, burada da sona çatacaqdır...
Əli ilə keşişə çadrını tərk etməsini işarə etdi.
Ke şiş ona nəzakətlə təzim edib, öz çadırına yollan-
dı. Və lələkli qələmini götürüb, Nadir şahın əhval-
ruhiyyəsində müşahidə elədiklərini yazmağa başla-
dı...
* * *
Nadir şah bura gəldiyi ilk gündən tez-tez fikrə da-
lır, xüsusilə axşamlar – toran çalanda elə hey uzaqlara
baxırdı. Sanki gözləri yol çəkirdi. Elə bil, ürəyinə dam-
mışdı ki, burada onu bədbəxtlik gözləyir. Ətrafındakı
645
N A D İ R Ş A H Ə F Ş A R
adamlardan, saray xadimlərindən şübhələnməyə baş-
lamışdı. Onlardan biri elə öz yaxın qohumu – qay-
nı oğlu Məhəmmədqulu xan Əfşar – şəxsi mühafizə
dəstəsinin başçısı idi.
Hündür boylu, möhkəm cüssəli bu şəxs keşikçilər
arasında böyük nüfuz qazanmışdı. O biri isə, qohumu
– Əbivərd hakimi Saleh xan Qırxlı – həm də saray işləri
idarəsinin rəisi idi. Bu iki nəfər hərdən qeybə çəkilir,
ya da xəlvətdə baş-başa verib nə barədəsə uzun-uzadı
danışırdılar. Nadir şah düşünürdü: «İşə bax, hətta
mənsub olduğum əfşarlara, Qırxlı oymağına da eti-
barım qalmayıb! Kim bilir, bəlkə də, sayəmdə ad-san
qazanıb, ağ günə çıxmış saray əyanları arasında bu
iki əfşarla həmfikir olan bir başqası – üçüncü adam
da var? Bəs, bu üçüncü adam kimdir? Bəlkə o mənə
bu iki nəfərdən daha yaxın və daha təhlükəlidi?! Bu
adamların şərindən xilas olmağın bir yolu var: o da
Kəlata getmək… Orada ailəm, şahzadələr – düz on
üç nəfər doğma adamım, bitib-tükənməyən xəzinəm
məni gözləyir…».
Nadir şah fikirləşdi ki, onsuz da, Kəlata gedib,
xəzinəyə baş çəkmək lazımdır. «Elə günü sabah,
sübh tezdən düşərgədən ayrılıb, ora gedəcəyəm…
«Hübbül vətənə!» Elə edərəm ki, qiyamçılar mənim
getməyimdən xəbər tutmazlar, bəs, onları əzməyi
kimə tapşırım? Bu qədər qoşunu kimə etibar etmək
olar? Yox, yox, ayrı bir yol da var, o da şübhələndiyim
adamları bir-bir aradan götürmək… Düşərgədə
dörd minə yaxın əfqan gözətçisi var. Zahirən mənə
sədaqətli olsalar da, batində nə əfşarları sevirlər, nə
646
S O N U N C U FAT E H
də qacarları, farslara isə lap kin bəsləyirlər… Onların
başçısı Əhməd xanı çağıtdırıb, bu işə əncam çəkərəm,
sonra…».
Əfqan gözətçilərinin başçısı Əhməd xan Əbdal,
Məhəmməd xan Zamanın ikinci oğlu idi. Nadir şah
Qəndəharı tutandan sonra onu zindandan çıxartdı-
rıb, öz yanında qulluğa götürmüşdü. O da öz şücaəti,
döyüşkənliyi ilə ilk gündən Nadir şahın diqqətini
cəlb etmişdi. İyirmi beş yaşlı bu gənc sərkərdəyə Na-
dir şah çox güvənirdi.
Nadir şah zöhr namazından sonra Əhməd xan
Əbdalı yanına çağırıb, bildirdi ki, axşamüstü çox
güvəndiyi əfqan minbaşıları ilə çadırına gəlsin!
Axşamüstü Əhməd xan Əbdal üç-dörd sınanılmış
zabitlə Nadir şahın hüzuruna gəldi:
– Əmrinizdə müntəzirik, şah!
Nadir şah gələnləri bir-bir gözdən keçirdi:
– Əhməd xan, bu adamların hər birinə sənin qə-
dər inanmaq istəyirəm.
– Son nəfəsimizə kimi sizə canla-başla qulluq
etməyə hazırıq…
Nadir şah özünü tox tutsa da, həyəcan içində sözə
başladı:
– Mən öz şəxsi gözətçilərimdən razı deyiləm.
On lara kifayət qədər etimadım yoxdur! Sizin hər
birini zin şücaəti, dürüstlüyü, sədaqəti mənə yaxşı
məlumdur. Mən fərman verirəm, sabah tezdən mü-
ha fizə dəstəmin bütün zabitlərini tutub zəncirləyin!
Kim müqavimət göstərsə, onu vurub öldürməyə
haqqınız vardır... Əsas məqsədiniz məni qorumaq-
Dostları ilə paylaş: |