3
KIRISH.
Qadimda odamlar yashayotgan maskanlariga, devor-u toshlarga ov jarayonlari,
jang-u jadallar, bazmlar, tantanali marosimlarni aks ettirganlar.
Jumladan,
Afrosiyob, Varaxsha, Bolaliktepa va boshqa obidalar qoldiqlari shundan dalolat
beradi.
Keyinchalik,
ayrim
sabablarga
ko‘ra
tirik
mavjudotni
aks ettirish taqiqlab qo‘yildi. Shuning uchun tasviriy san’at o‘rnini o‘simliksimon,
geometrik naqshli bezaklar egalladi.
Rang-barang, o‘simliksimon, geometrik
naqshlar, ularning o‘zaro joylashishida
chuqur mazmun singdirilgan. Tasvirlangan naqshlarda ramziylik ustivordir. Ota-
bobolarimiz qadimiy obidalarni nafis naqshlar bilan bezar ekanlar, zavq olish bilan
bir qatorda ular orqali o‘z orzu-umidlarini, muhabbatlarini, tilaklarini kuylaganlar.
Naqqosh ota-bobolarimiz inson ruhiyatini juda chuqur va har taraflama o‘rganib,
uylarni ajoyib naqshnigorlar bilan boyitganlar. Naqshlangan uyda kishilar xotirjam,
ruhiy osoyishtalik og‘ushida bo‘lishi, uzoq umr ko‘rishini
donishmand bobolar
asrlar davomida hayotiy tajribalar asosida ilg‘aganlar. Keksa ustalarimizning
aytishlaricha, qadimda naqqoshlik san’ati shunchalik rivojlangan ekanki, ular
chizgan yoki bo‘yagan naqshlari orqali bir-birlari bilan unsiz ovozda gaplasha olar
ekanlar. Naqqoshlik san’ati tilini bilish uchun
naqshning har bir unsuri va
ranglarining ramziy alifbosini bilmoq kerak bo‘lgan. Alisher Navoiy, Abu Rayhon
Beruniy, Abu Ali ibn Sino, Al-Xorazmiy,
Nizomiy Ganjaviy, Amir Xusrav
Dehlaviy, Kamoliddin Behzod, Maoniy,
Firdavsiy, Umar Xayyom, Bobur kabi
jahonga
mashhur olim, shoir va naqqoshlar binolarimizni kishilar xayolini o‘ziga
tortuvchi, tabiatning go‘zal manzaralariga monand naqshlar bilan bezashga
chaqirganlar. Kishilarni go‘zallik bilan yaqin do‘st, birodar bo‘lishga undaganlar.
Arab imlosi, g‘azal, bitiklar, naqshlar, me’moriy obidalar, tasviriy san’atning
islimiy-tilsimiy turlari eshitish va ko‘rish a’zolarimiz orqali ruhimizga hissiy
quvonch olib keladi.
Tasviriy va amaliy san’atni o’qitishda o’quvchilarni borliqdagi va san’at
asarlaridagi nafosatni ko’rishga, idrok etishga
undan zavqlanishga hamda
4
qadirlashga o’rgatish o’qituvchining etibor berishi lozim bo’lgan asosiy jihatlar
hisoblanadi.
Dostları ilə paylaş: