Sevinc abbasova zakir qizi

mürəkkəb  ictimai-siyasi  proseslərdə  kişilərlə  bərabər  iştirak  edə­
rək  daim milli  dövlətçilik mövqeyindən  çıxış  etmişlər.  Erməni  tə­
cavüzünün  dəf  edilməsində  onlar  kişilərlə  bərabər  olmuş, 
döyüşmüş, igidlərimizin yarasına məlhəm qoymuşlar.
Azərbaycan müstəqillik  qazandıqdan  sonra  da  qadınlar Mux­
tar  Respublikanın  siyasi,  iqtisadi,  mədəni  həyatında  fəal  qüvvə 
kimi  çıxış  edirlər.  İqtisadi  blokada  və  maddi  çətinliklərlə  üzləş­
diklərinə  baxmayaraq,  qadınlar  Muxtar  Respublikanın  inkişafı 
üçün  səylə  çalışır,  müstəqilliyimizin  möhkəmləndirilməsində  ya­
xından  iştirak  edirlər.  Muxtar  Respublikada  qadın  hərəkatının 
daha  da  genişlənməsi,  qadın  hüquqlarının  və  mənafelərinin  qo­
runması,  onların  cəmiyyətdəki  sosial  mövqeyinin  güclənməsi 
üçün  Muxtar  Respublika  səviyyəsində  imkanlar  çərçivəsində 
bütün  tədbirlər-görülür.  Buna baxmayaraq  qadınlarımız həm so­
sial-iqtisadi,  həm  də  mənəvi-siyasi  sahələrdə  ciddi  problemlərlə 
üz-üzə  dayanıblar.  Qadınların  hüquqi  vəziyyəti  ilə  real  vəziyyəti 
arasında  kəskin  fərqlər  mövcuddur.  Xüsusən  qadınların  idarəet­
mədə,  qərar qəbul  etmə prosesindəki  mövqeyi  onların cəmiyyətdə 
oynadıqları  rolla  ziddiyyət  təşkil  edir.  Azərbaycan  Prezidentinin 
«Respublikada  dövlət  qadın  siyasətinin  həyata  keçirilməsi  haq­
qında»  verdiyi  fərmanda  deyildiyi  kimi,  dövlət  qurumlarında 
gender siyasətinin tələblərinə heç də kifayət qədər riayət olunmur.
Sovet  cəmiyyətindən  sonrakı  dövrdə  qadınların  sosial  bəra­
bərliyi  illüziyası  uçub  dağılmış,  onların  fəaliyyət  dairələri  daral­
mağa başlamışdır.
Hazırkı keçid dövründə Naxçıvan qadınları bütün ölkə qadın­
ları  kimi  qeyri-müəyyən  vəziyyətdə  yaşayırlar.  Bir  tərəfdən  baş 
vermiş ictimai-siyasi proseslər onların  sosial  fəallığına güclü  tə'sir 
göstərir.  Digər  tərəfdən  isə  kommunist  reciminin  dağılması  ilə 
qadın  probleminin  sovet  dövlətinin  siyasətində  oynadığı  xüsusi 
rol  da  yox  olub.Bundan  başqa  mövcud  sosial-iqtisadi  çətinliklər 
birinci növbədə onlara tə'sir göstərir.
Naxçıvanda  qadınların  sosial-iqtisadi  vəziyyətinin  təhlili  gö­
stərir  ki,  Muxtar  Respublikada,  Azərbaycanda  qadına  münasi­
bətdə  dövlət  siyasətinin  prinsiplərinə  uyğun  xüsusi  strategiyanın 
hazırlanmasına ehtiyac vardı.
Bu  strategiyanın işlənib hazırlanması  üçün isə birinci  növbədə
151

---

Muxtar  Respublikada  gender  münasibətləri  üzrə  tədqiqatların, 
təbliğat  və  təşviqat  işlərinin  aparılması  vacibdir.  Gender  uyğun- 
suzluğunun  aradan  qaldırılmasına  yönəlmiş  elmi  tədqiqatlar 
praktik  mahiyyət  daşımalı,  faktlar  obyektiv  təhlil  edilməli,  pro­
blemlər,  çətinliklər  araşdırılmalı  və  onların  həlli  üçün  tövsiyyələr 
işlənib həyata keçirilməlidir.
Bu  məqsədin  reallaşdırılması  sahəsində  birinci  addım  olaraq 
Muxtar  Respublikada  gender  münasibətlərini,  qadınların  statu­
sunu  və  vəziyyətini  əks  etdirən  regional  statistik mə'lumatlar ha­
zırlanmalı,  illik  sosial-iqtisadi  inkişaf haqqında statistik  külliyat- 
lar,  rəsmi  statistika  sistemi  gender  indikatorunu-(göstəricilərini) 
əhatə etməlidir.
-  Qadınların  IV  Beynəlxalq  Pekin  Konfransının  qətnamə  və 
qərarları  qadınlarla  işin  əsas  prinsipləri  kimi,  Muxtar  Respubli­
kanın  dövlət  və hakimiyyət  orqanlarının daim diqqət mərkəzində 
olmalıdır;
-Muxtar Respublikada  bütün  dövlət strukturlarında  qadınla­
rın  rəhbərlik səviyyəsində fəal təmsil olunması tə'min edilməlidir;
-  Qadınlar  arasında  sahibkarlığın  inkişafına,  fermer  təsərrü­
fatlarının  və  kiçik  müəssisələrin,  gəlir  gətirən  iş yerlərinin  açılma­
sına,  onların  yeni  sənət  və  peşələrə  yiyələnməsinə,  qadın  işsizliyi­
nin aradan qaldırılmasına yönəlmiş tədbirlər görülməlidir.
-  Bu  məqsədlə  güzəştli  kreditlərin  verilməsi,  güzəştli  vergi 
qaydalarının  tətbiq  olunması  və  digər iqtisadi xarakterli  tədbirlər 
mühüm rol oynaya bilər.
-Qadınlara qarşı  ailədə, cəmiyyətdə,  işdə zorakılığın, ədalətsiz­
liyin  aradan  götürülməsi  üçün  sosial  və psixoloci  yardım  xidmət­
ləri,  sosial  reabilitasiya proqramları  inkişaf etdirilməli,  qadınların 
hüquqlarının  daha  güclü  qorunması  üçün  Muxtar  Respublikada 
qadınlar  arasında  psixoloqlar,  sosioloqlar,  sosial  pedaqoqlar, 
hüquqşünaslar hazırlanmasına diggət yetirilməlidir.
-Cəmiyyətin  mütərəqqi  inkişafı  üçün  qadınların  bütün  sahə­
lərdə  fəal  iştirakı  həlledici  əhəmiyyətə  malikdir.  Qadınların  kişi­
lərlə bərabər siyasi işlərdə iştirakını tə'min edən şərait olmalı,  qa­
dın problemləri ilə məşğul  olmaq  üçün  regional xüsusiyyətləri  nə­
zərə  alan  mexanizm  yaradılmalıdır.  Qadınların  Muxtar  Respub­
likanın  siyasi,  iqtisadi,  sosial  və  mədəni  həyatında  iştirakının
152

---

tə'min  edilməsi  üçün  xüsusi  proqramlar və  planlar  hazırlanmalı­
dır.
-  Tək  qadınların  və  anaların  problemlərinin  həllinə  yönəlmiş 
tədbirlər işlənib hazırlanmalıdır;
-  Qadınların  ictimai  cəmiyyətlər  və  hərəkatlar  yaratmaq  tə­
şəbbüsləri  dəstəklənməli,  onların  öz  hüquqlarını  qorumaq  üçün 
birgə fəaliyyət göstərmələri təşviq edilməlidir;
-  Seçkilərdə  qadınların  fəallığını,  müxtəlif orqanlara  seçilmək 
şansını  yüksəltmək  üçün (hətta  kvota  tətbiq  edilməklə)  qanunve­
rici tədbirlər müəyyənləşdirilməlidir.
Qadınlarımızın  sosial-iqtisadi,  siyasi  və  mədəni  sahələrdə  qa­
zandıqları  uğurlar davam etdirilməli,  qadınların vəziyyətinin yax­
şılaşdırılması  sahəsində  tarazlı  dövlət  siyasətinin  aparılması  döv­
lətin  sosial-iqtisadi  siyasətinin  üstün  istiqamətlərindən  biri  olma­
lıdır.  Bu zaman Azərbaycanın ailədə və cəmiyyətdə ənənəvi həyat 
və təfəkkür tərzinin elementlərinin qorunub saxlandığı müsəlman 
ölkəsi olması yaddan çıxarılmamalıdır.
153

---